Oparzenia słoneczne – pierwsza pomoc

Skóra zaczerwieniona, gorąca, bolesna w dotyku – tak najczęściej wygląda oparzenie słoneczne po zbyt długim przebywaniu na słońcu bez odpowiedniej ochrony. Winne są promienie UVB, które uszkadzają naskórek i wywołują m.in. stan zapalny oraz rumień na skórze. Choć objawy mogą wydawać się niegroźne, nieleczone oparzenia niosą ryzyko powikłań, takich jak infekcje, przebarwienia czy szybsze starzenie się skóry.

1. Oparzenia słoneczne – jak powstają?
2. Objawy oparzenia słonecznego 1 stopnia
3. Objawy oparzenia słonecznego 2 stopnia
4. Pierwsza pomoc przy oparzeniach słonecznych
5. Poparzenia słoneczne – FAQ
6. Poparzenia słoneczne – podsumowanie

Oparzenia słoneczne – jak powstają?

Oparzenie słoneczne to nic innego jak zapalenie skóry wywołane nadmiernym działaniem promieniowania ultrafioletowego (UVB).

Promieniowanie UVB (krótki ultrafiolet B):

• stanowi ok. 5% promieniowania UV, ale jest silniejsze biologicznie,
• działa głównie latem i w słoneczne dni, najmocniej w godzinach 10:00–15:00,
• wnika płycej – uszkadza naskórek, ale wnika również do skóry właściwej,
• odpowiada głównie za:
  – opaleniznę,
  – oparzenia słoneczne,
  – rumień skóry,
  – bezpośrednie uszkodzenia DNA komórek,
  – największe ryzyko raka skóry (np. czerniaka).

Promienie UVB uszkadzają DNA komórek skóry, wywołują mikrourazy, a następnie reakcję zapalną jako odpowiedź organizmu na uszkodzenia. Im dłużej skóra jest wystawiona na słońce bez ochrony (w formie kremów z filtrem, ubrań ochronnych czy okularów), tym większe ryzyko wystąpienia zmian – od zaczerwienienia po bolesne pęcherze (bąble po opalaniu) i złuszczanie naskórka.

Oparzenia słoneczne najczęściej dotyczą twarzy, ramion, pleców i dekoltu, czyli miejsc najbardziej narażonych na działanie promieniowania słonecznego. Oparzenie może być silniejsze i wystąpić szybciej u osób z uwrażliwioną skórą, które stosują m.in.:

• antybiotyki, np. doksycyklinę,
• retinoidy w terapii trądziku,
• ibuprofen,
• niektóre leki moczopędne, np. furosemid,
• niektóre leki stosowane w zaburzeniach pracy serca, np. amiodaron,
• preparaty z dziurawca,
• silne preparaty przeciwgrzybicze, np. worykonazol,
• leki stosowane w zaburzeniach psychicznych, np. antydepresanty.

Objawy oparzenia słonecznego 1 stopnia

Oparzenia I stopnia (oparzenia powierzchniowe) są łagodniejsze i obejmują wyłącznie naskórek. Objawiają się jako:

• zaczerwienienie skóry (rumień) – rumień pojawia się zwykle po kilku godzinach od ekspozycji na słońce i często narasta przez kolejne 24 godziny,
• uczucie ciepła, pieczenie, „pulsowanie” naskórka,
• ból przy dotyku,
• niewielki obrzęk,
• przesuszenie naskórka,
• czasami: dreszcze, ból głowy, gorączka, zawroty głowy.

Objawy oparzenia słonecznego 2 stopnia

Oparzenia II stopnia (oparzenia pośrednie) są poważniejsze – obejmują zarówno naskórek, jak i część skóry właściwej.

Objawy to:

• intensywne zaczerwienienie,
• silny ból i pieczenie,
• powstawanie pęcherzy z przezroczystym płynem,
• obrzęk,
• błyszcząca, bardzo napięta skóra,
• złuszczanie skóry następujące po kilku dniach,
• zawroty głowy, zmęczenie, ból głowy, nudności, gorączka, skurcz mięśni, drgawki.

Pierwsza pomoc przy oparzeniach słonecznych

Pierwsze działania po zauważeniu objawów oparzenia słonecznego mają kluczowe znaczenie. Oto jak postępować krok po kroku:

1. Zrezygnuj z przebywania na słońcu – unikaj dalszej ekspozycji na promieniowanie UV.
2. Schładzaj skórę – chłodny (ale nie zimny) prysznic lub kompres przyłożony na 10–15 minut pomogą zmniejszyć obrzęk i złagodzić ból.
3. Nawadniaj organizm – picie dużej ilości wody wspomaga regenerację skóry.
4. Stosuj preparaty łagodzące – sięgnij po apteczne produkty przeznaczone do pielęgnacji skóry po oparzeniach.
5. Unikaj drażnienia skóry – nie trzyj, nie drap, nie przekłuwaj pęcherzy.
6. Możesz zastosować leki przeciwbólowe, np. niesteroidowe leki przeciwzapalne takie jak ibuprofen lub naproksen.

Czym smarować oparzenie słoneczne?

W aptekach dostępne są liczne preparaty do stosowania miejscowego, które przyspieszają regenerację skóry i łagodzą objawy. Warto szukać produktów, które w swoim składzie zawierają:

• pantenol (dekspantenol) – działa łagodząco, regenerująco i przeciwzapalnie;
• alantoinę – wspomaga gojenie;
• witaminę E – działa antyoksydacyjnie i przyspiesza odbudowę skóry;
• aloes – łagodzi i nawilża, przechowywany w lodówce daje uczucie chłodu na oparzonej skórze;
• wąkrotkę azjatycką (CICA, Centella Asiatica) – wykazuje działanie kojące, regenerujące, przeciwzapalne i antyoksydacyjne;
• wodę termalną – zmniejsza uczucie pieczenia, nawilża;
• masło shea – łagodzi, zamyka wilgoć w skórze, ale należy pamiętać, że stosujemy je dopiero na etapie regeneracji skóry, a nie zaraz po pojawieniu się objawów poparzenia (bezpośrednio po oparzeniu skóra oddaje ciepło – nałożenie tłustej warstwy zatrzyma ciepło wewnątrz, co może pogłębić uszkodzenia, nasilić stan zapalny i opóźnić gojenie);
• mentol – przynosi ulgę, dając uczucie chłodu na skórze.

Produkty apteczne dostępne są w różnych formach: pianki, kremy, żele, mleczka czy maści. Najwygodniejsze w pierwszych chwilach będą preparaty w aerozolu, ponieważ nie wymagają rozsmarowywania i nie podrażniają skóry.

Istnieją także domowe sposoby na oparzenia, np. okłady z kefiru, maślanki czy napary z rumianku, które mogą zadziałać nawilżająco, chłodząco i regenerująco na skórę. Okłady z miodu będą miały dodatkowo działanie przeciwbakteryjne.

Pantenol na oparzenia słoneczne

Pantenol (D-pantenol, prowitamina B5) to jeden z najczęściej polecanych składników na oparzenia słoneczne. Działa przeciwzapalnie, regeneruje naskórek, przynosi szybką ulgę. Można go stosować na skórę kilka razy dziennie, w zależności od potrzeb. W aptekach znajdziemy go w formie m.in.:

• pianki – idealna do aplikacji na bolesne lub trudno dostępne miejsca;
• kremów, balsamów i emulsji – sprawdzą się przy łagodniejszych oparzeniach i w codziennej pielęgnacji;
• żeli chłodzących – dodatkowo dają efekt schłodzenia;
• pomadki do ust.

Występuje w połączeniu z kwasem hialuronowym, alantoiną lub aloesem dodatkowo nawilżając skórę. Stężenie pantenolu w preparatach aptecznych może się różnić – najczęściej spotykane to 5%, 10%, 15%, a nawet 20% i więcej. Wyższe stężenia takie jak 20% zapewniają intensywne nawilżenie, regenerację i ukojenie skóry, co jest szczególnie pomocne przy silnych oparzeniach. Z kolei niższe stężenia – 10% lub 15% – również działają korzystnie, a przy tym są lżejsze i mniej tłuste, co sprawdza się przy codziennym stosowaniu lub w pielęgnacji skóry twarzy.

Kiedy należy udać się z oparzeniem słonecznym do lekarza?

Z wizytą u lekarza nie należy zwlekać, jeśli:

• wystąpiły rozległe pęcherze;
• pojawiły się objawy infekcji – nadkażenia ran po oparzeniach (ropna wydzielina, żółtawe strupy);
• ból jest bardzo silny i nie ustępuje;
• oparzenie dotyczy niemowlęcia, małego dziecka lub seniora;
• doszło do omdlenia, odwodnienia, nudności i zaburzeń świadomości;
• występuje brak czucia w miejscu oparzenia, objawy martwicy tkanek.

Poparzenia słoneczne – FAQ

Jak szybko wyleczyć oparzenie słoneczne?

Niestety, nie ma sposobu na to, aby całkowicie „wyleczyć” oparzenie słoneczne w kilka godzin. Zastosowanie odpowiedniej pielęgnacji od momentu wystąpienia pierwszych objawów może przyspieszyć regenerację skóry i złagodzić dolegliwości bólowe. Kluczem jest szybkie i świadome działanie, a także unikanie dalszej ekspozycji na słońce.

Ile dni utrzymuje się oparzenie słoneczne?

Czas gojenia zależy od stopnia uszkodzenia skóry. Oparzenia I stopnia goją się zwykle w ciągu 3–7 dni przy regularnym stosowaniu preparatów łagodzących. Oparzenia II stopnia mogą wymagać dłuższej rekonwalescencji i konsultacji lekarskiej. Goją się około 2–3 tygodni, a prawidłowo leczone nie pozostawiają blizn.

Czy oparzenie słoneczne można wyleczyć w ciągu 24 godzin?

Niestety nie. Proces regeneracji skóry trwa minimum kilka dni w najłagodniejszym przypadku. Można jednak złagodzić objawy w ciągu doby dzięki zastosowaniu odpowiednich preparatów z apteki, które przyspieszą regenerację skóry. Należy jednak pamiętać, że samo zaczerwienienie skóry jest zazwyczaj najbardziej nasilone po 12–24 godzinach od momentu ekspozycji na słońce i zwykle ustępuje w ciągu 72 godzin.

Co na oparzenia słoneczne na twarzy?

Skóra twarzy jest delikatna, dlatego należy sięgać po lekkie formuły – np. żele, pianki z pantenolem lub wodą termalną. Warto unikać kosmetyków z alkoholem i substancjami drażniącymi. Dobrym wyborem będą dostępne w aptekach preparaty dermokosmetyczne bogate w składniki nawilżające takie kwas hialuronowy czy wąkrotka azjatycka. Dla szybkiej ulgi można przyłożyć do twarzy chłodny okład lub kompres żelowy. Zaleca się picie większej niż zwykle ilości wody.

Poparzenia słoneczne – podsumowanie

• Oparzenia słoneczne to uszkodzenia skóry spowodowane nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV, najczęściej w sezonie letnim.
• Objawy oparzeń I stopnia to zaczerwienienie, ból i pieczenie, natomiast II stopnia – pęcherze i silny stan zapalny.
• Najlepsza pierwsza pomoc przy oparzeniach słonecznych to schładzanie skóry, nawadnianie organizmu i stosowanie preparatów aptecznych.
• Produkty z pantenolem skutecznie łagodzą ból i przyspieszają regenerację skóry po poparzeniu słonecznym.
• Leczenie oparzenia słonecznego trwa zazwyczaj od kilku dni do kilku tygodni – w zależności od stopnia uszkodzenia.
• Ochrona przeciwsłoneczna, czyli kremy z filtrem UV, odzież i unikanie słońca w godzinach szczytu, to najskuteczniejszy sposób zapobiegania poparzeniom.
• Regularna pielęgnacja skóry po opalaniu pomaga utrzymać zdrowy wygląd i zapobiega powikłaniom takim jak przebarwienia czy przedwczesne starzenie.