Uczulenie na słońce – przyczyny. Jak złagodzić objawy wysypki od słońca?
Marta Pietroń

Uczulenie na słońce – przyczyny. Jak złagodzić objawy wysypki od słońca?

Promienie słoneczne wykorzystywane są do produkowania witaminy D, która jest niezbędna do prawidłowego rozwoju kości oraz wzmacniania układu odpornościowego. Niestety zbyt długa bądź zbyt intensywna ekspozycja na słońce może powodować występowanie alergii. Uczulenie na słońce może dotknąć każdego z nas, dlatego też warto wiedzieć jak postępować, gdy na ciele pojawi się wysypka od słońca. 

Czym jest uczulenie na słońce? Jak się objawia? 

Uczulenie na słońce, czyli fotodermatoza, jest nieprawidłową reakcją na promieniowanie słoneczne i może występować nawet u dzieci. Z medycznego punktu widzenia najbardziej trafnym określeniem jest nadwrażliwość skóry na słońce, co wynika z mechanizmu powstawania. Alergia związana jest zaostrzoną reakcją organizmu z udziałem układu immunologicznego na czynnik, który u innych nie będzie wywoływał żadnej odpowiedzi. Natomiast fotodermatoza (nazywana potocznie alergią na słońce) jest efektem nieprawidłowych zmian zachodzących w skórze pod wpływem działania promieniowania UV.

Skóra, jako najbardziej zewnętrzna warstwa naszego ciała, za pomocą specjalnych fotoakceptorów, zwanych chromoforami, pochłania energię promieniowania słonecznego. Dalej zostaje ona przekierowana jako nieszkodliwe promieniowanie lub wykorzystywana w reakcjach, które, aby zajść, muszą mieć dostarczaną energię z zewnątrz. 

Wśród nadwrażliwości na słońce wyróżnia się:

  • fotodermatozę idiopatyczną – reakcja nadwrażliwości o nieznanym podłożu: pokrzywka słoneczna, osutki świetlne, przewlekłe posłoneczne zapalenie skóry,
  • fotodermatozę endogenną – wywołana jest przez czynniki wewnętrzne: niedobór witaminy PP, innych witamin z grupy B (pelagra) lub gromadzenie produktów niewłaściwego rozkładu hemu (porfiria),
  • fotodermatozę egzogenną – do jej wystąpienia, oprócz promieniowania słonecznego, konieczny jest również czynnik dodatkowy, np. lek, kosmetyk,
  • choroby ulegające zaostrzeniu pod wpływem światła – toczeń rumieniowaty, zapalenie skórno-mięśniowe,
  • genodermatozy – ich występowanie uwarunkowane jest defektami genetycznymi: skóra pergaminowata i barwnikowa.

Pomimo dużego zróżnicowania nadwrażliwości na słońce, wszystkie rodzaje łączy pojawienie się objawów na skutek oddziaływania promieniowania słonecznego. O nadwrażliwości więc mówimy wtedy, kiedy organizm reaguje nieprawidłowo na dawkę promieniowania słonecznego, która u innej osoby nie wywoła żadnej reakcji.

Objawy uczulenia na słońce

Objawy uczulenia na słońce mogą pojawić się w przeciągu kilku minut lub godzin po ekspozycji na promieniowanie słoneczne, jednak w większości przypadków jest to dłuższy czas, dochodzący nawet do 48h. Miejsce ich występowania może obejmować zarówno obszary skóry, które były eksponowane na światło słoneczne, jak i te całkowicie osłonięte przed bezpośrednią ekspozycją. 

Uczulenie na słońce – jak wygląda?

Do objawów alergii na słońce zalicza się:

  • wielopostaciowe osutki świetlne, głównie w obrębie kończyn górnych oraz klatki piersiowej (swędzące zaczerwienione plamy, pęcherzyki z wysiękiem),
  • pokrzywkę słoneczną (występuję natychmiastowo po ekspozycji na promieniowanie słoneczne, przypomina poparzenie pokrzywą),
  • wyprysk słoneczny,
  • zaczerwienienie skóry,
  • pieczenie skóry,
  • opuchliznę.

Sprawdź także maści, kremy i tabletki na uczulenie i alergie skórne.

Dodatkowo mogą im towarzyszyć: gorączka, ból głowy, zaczerwienienie spojówek czy złe samopoczucie. Objawy zazwyczaj znikają samoistnie i nie pozostawiają po sobie śladu, pod warunkiem zaprzestania eksponowania ich na promieniowanie słoneczne. Jeśli jednak alergię na słońce wywołały zastosowane kosmetyki, zioła lub leki, istnieje dość duże ryzyko wystąpienia przebarwień na skórze, trudnych do usunięcia. 

Powiązane produkty

Uczulenie na słońce – przyczyny

Alergia na słońce może wystąpić jako efekt bezpośredniej ekspozycji skóry na słońce lub być skutkiem uwrażliwienia organizmu spowodowanego stosowaniem substancji fotouczulających – leków, kosmetyków czy ziół. 

Warto znać i rozróżniać dwa pojęcia związane z fotodermatozą: reakcja fototoksyczna oraz reakcja fotoalergiczna. Czym się różnią? Reakcja fototoksyczna występuję o wiele częściej, a jej podłoże nie ma charakteru immunologicznego. Za zmiany skórne odpowiadają substancje chemiczne, które weszły w reakcję z promieniowaniem słonecznym. Natomiast reakcja fotoalergiczna występuje o wiele rzadziej i związana jest z odpowiedzią układu odpornościowego na kontakt z substancją, która pod wpływem ekspozycji na słońce przekształciła się w alergen. 

Alergia słoneczna może być wywoływana przez:

  • leki: sulfonamidy, leki przeciwcukrzycowe, hydrochlorotiazyd, tetracykliny, pochodne fenotiazyny oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne podawane miejscowo (głównie ketoprofen),
  • zioła: nawłoć pospolita, arnika górska, dziurawiec zwyczajny, selery zwyczajne, ruta zwyczajna, figa pospolita, pietruszka zwyczajna, pasternak zwyczajny, chryzantema, dalia, słonecznik zwyczajny, rumianek pospolity, stokrotka pospolita, nagietek lekarski, wrotycz, bylica pospolita, cykoria,
  • olejki eteryczne: bergamotowy, cedrowy, sandałowy, cytrusowy,
  • konserwanty: bitionol, diglukonian chlorheksydyny,
  • substancje zapachowe: piżmo ambretowe, aldehyd cynamonowy, 
  • składnik filtrów przeciwsłonecznych: dibenzylometany, benzofenony, pochodne kwasu paraaminobenzoesowego (PABA).

Uczulenie po opalaniu może wystąpić natychmiast po ekspozycji na promieniowanie słoneczne, efektem czego jest niepożądana reakcja skórna, która u osoby zdrowej nie wywoła takiego efektu. W takiej sytuacji należy unikać ekspozycji na promieniowanie słoneczne.

Uczulenie na słońce – jak złagodzić objawy alergii od słońca?

Jeśli przebywając na słońcu, dostrzeżesz jakiekolwiek objawy świadczące o alergii słonecznej, natychmiast przenieś się w zacienione miejsce. W łagodzeniu objawów alergii na słońce mogą pomóc chłodzące okłady, tj. pantenol w postaci pianki czy żel z aloesu.

Dodatkowo ulgę w objawach mogą zapewnić preparaty dostępne w aptece bez recepty (OTC), takie jak: 

  • krem z hydrokortyzonem do stosowania miejscowego, który zniweluje towarzyszący alergii świąd (bez konsultacji z lekarzem nie może być stosowany poniżej 12. roku życia),
  • preparaty natłuszczające, np. maści lub kremy z pantenolem i alantoiną,
  • doustne preparaty przeciwalergiczne (antyhistaminowe), 
  • preparaty odkażające na bazie oktenidyny, w celu odkażenia rany powstałej na skutek wysięku.

Zazwyczaj alergia na słońce ustaje po wyeliminowaniu czynnika wywołującego uczulenie (leki, zioła czy kosmetyki). Można jej zapobiegać, unikając zbyt długiego przebywania na słońcu bez jakiejkolwiek ochrony. Jeśli jednak po kilku dniach, pomimo stosowania preparatów łagodzących objawy alergii na słońce, nie dochodzi do poprawy albo odczyn alergiczny ulega nasileniu, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. 

Uczulenie na słońce – zapobieganie. Kremy z filtrem i suplementy

Skóra jest wysoce wyspecjalizowaną barierą ochronną, która w pierwszej kolejności narażona jest na oddziaływanie promieniowania słonecznego i związane z tym niepożądane reakcje skórne. Aby zminimalizować skutki skórnych objawów nadwrażliwości na słońce, należy zastosować odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną, do której zaliczane są kremy z filtrem

Wybierając odpowiedni dla siebie preparat, należy kierować się informacjami podawanymi przez producenta na opakowaniu, czyli współczynnikami wysokości ochrony przeciwsłonecznej zwanej faktorami. Dla promieniowania UVB jest to znany każdemu SPF, pozwalający na oszacowanie czasu, jaki można spędzić na słońcu bez wystąpienia zaczerwienienia na skórze. Zaś w przypadku ochrony przed promieniowaniem UVA są to współczynniki PPD i IPD, określające widoczny efekt opalenizny natychmiastowej lub trwałej po ekspozycji na słońce bez ochrony i z zastosowaniem kosmetyków z filtrem anty-UVA. Im większe są wartości wszystkich faktorów, tym większa będzie ochrona skóry przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. 

Mówiąc o nadwrażliwości na słońce, nie sposób nie wspomnieć o ochronie „od wewnątrz”, czyli stosowaniu preparatów zawierających antyoksydanty. Ich rolą jest neutralizowanie wolnych rodników tlenowych, które przyczyniają się nie tylko do wystąpienia alergii na słońce, ale również odpowiadają za proces starzenia się skóry czy rozwinięcia się nowotworów skóry. Do substancji o udowodnionym działaniu foto ochronnym zalicza się witaminę E (α-tokoferol) oraz β-karoten. Preparaty mogą być dodatkowo wzbogacone w witaminę C.

Warto również wzbogacić swoją codzienną dietę o składniki spożywcze bogate w karotenoidy (żółte, pomarańczowe, zielone owoce i warzywa) oraz flawonoidy (warzywa, owoce, rośliny strączkowe, gorzka czekolada, zielona i czarna herbata), które co prawda nie będą blokować dostępu skóry do światła słonecznego, ale skutecznie zniwelują skutki jego działania na organizm. 

  1. A. Nikiel, Przegląd surowców roślinnych o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym, „Kosmetologia Estetyczna” 2017, nr 3.
  2. J. Węgłowska, A. Milewska, Pozytywne i negatywne skutki promieniowania słonecznego, „Postępy Kosmetologii” 2011, nr 2.
  3. R. Śpiewak, Fotodermatozy, czyli choroby skóry prowokowane przez światło, „Kosmetyka Profesjonalna 2009, nr 3.
  4. R. Śpiewak, Wyprysk fotoalergiczny i fototoksyczny, „Alergoprofil" 2009, t. 5, nr 2.
  5. P. K. Tuszyński (red.), Leki pierwszego wyboru. Jak rozpoznać i leczyć najczęstsze schorzenia i dolegliwości, Vademecum Farmaceutyczne, 2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Kaszel palacza – objawy, co na niego stosować?

    Kaszel palacza powstaje w wyniku podrażnienia górnych dróg oddechowych przez substancje zawarte w dymie tytoniowym. Nikotynizm prowadzi do szeregu zmian zachodzących w drzewie oskrzelowym, które są reakcją na przewlekłą ekspozycję układu oddechowego na substancje toksyczne. Samo palenie jest również czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób takich jak nowotwory układu oddechowego czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.

  • Wszawica łonowa – jak z nią walczyć?

    Wszawicą (łac. Pediculosis) nazywamy zmiany skórne wywołane przez stawonogi – wszy ludzkie. Wyróżniamy wszawicę głowową, odzieżową i łonową. O ile głowowa dotyczy przede wszystkim dzieci (zarażenie ma miejsce w szkole i innych placówkach edukacyjnych), o tyle odmiana łonowa spotykana jest wśród dorosłych i występuje w okolicach intymnych. Charakteryzuje ją uporczywy świąd skóry, który występuje między innymi w okolicach wzgórka łonowego.

  • Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

    Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  • Rotawirusy u dzieci i dorosłych – szczepienia, objawy i leczenie zakażenia

    Rotawirusy są najczęstszą przyczyną wystąpienia ostrej biegunki infekcyjnej zwanej też grypą żołądkową. Do częstych objawów zakażenia zalicza się obfitą, wodnistą biegunkę, gorączkę, wymioty, cechy infekcji górnych dróg oddechowych oraz brak apetytu, a najbardziej narażone na zakażenie są dzieci.

  • Postępujące porażenie nadjądrowe (PSP) – przyczyny, objawy, dziedziczenie

    Postępujące porażenie nadjądrowe (ang. progressive supranuclear palsy, PSP) to neurodegeneracyjna choroba występująca dość rzadko – 6 na 100 tys. osób. Jej pierwsze objawy manifestują się ok. szóstej dekady życia, przy czym znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet.

  • Depresja poporodowa – skąd się bierze? Jak sobie z nią radzić?

    Powitanie na świecie nowego członka rodziny wiąże się nie tylko z radością, ale i nowymi, dotąd nieznanymi obowiązkami, które mogą wywołać stres, przeciążenie oraz wiele innych negatywnych emocji. Szacuje się, że depresja poporodowa dotyka od 5 do 25 proc. kobiet na całym świecie. Co to jest depresja poporodowa? Jakie są jej przyczyny i jak ją leczyć?

  • Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – objawy, przyczyny, leczenie

    DNA organizmów żywych – choć wspaniale zaprojektowane – jest bardzo podatne na działanie mutagennych czynników zewnętrznych. Narażenie na różnorodne substancje chemiczne (np. benzen), metale ciężkie, nawozy sztuczne, dym tytoniowy, promieniowanie jonizujące i fale X używane w radioterapii znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego i zachorowania na nowotwór. W obecnych czasach unikanie czynników mutagennych jest praktycznie niemożliwe, toteż odsetek chorych na zespoły mielodysplastyczne i inne choroby nowotworowe będzie niestety coraz większy.

  • Pacjenci z migreną przewlekłą skorzystają z nowoczesnej terapii

    Dzięki staraniom, które poczyniło Polskie Towarzystwo Bólów Głowy, pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnej terapii migreny przewlekłej z wykorzystaniem m.in. botoxu (toksyny botulinowej) i dwóch przeciwciał monoklonalnych (erenumab i fremanezumab). Leczenie tymi preparatami będzie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić, aby wziąć udział w programie?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij