B-karoten – remedium na zdrowe oczy, skórę i wysoki poziom odporności? Suplementacja, dawkowanie, właściwości i źródła
Alicja Świątek

B-karoten – remedium na zdrowe oczy, skórę i wysoki poziom odporności? Suplementacja, dawkowanie, właściwości i źródła

Beta-karoten to prekursor witaminy A, który jest składnikiem wielu owoców i warzyw, a także suplementów w formie tabletek lub kapsułek. Nie tylko przyspiesza opalanie i pozwala dłużej cieszyć się oliwkowym odcieniem skóry, ale także wykazuje właściwości przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe, chroni przed miażdżycą i niweluje procesy starzenia. Najwięcej b-karotenu znajduje się w marchwi i suszonych morelach. Jak zwiększyć przyswajalność prowitaminy A, dlaczego palacze nie powinni suplementować beta-karotenu i czy to prawda, że ten związek może spowodować cofnięcie się zmian miażdżycowych w tętnicach? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

B-karoten jest cennym barwnikiem, będącym prekursorem witaminy A. Zaliczany jest do grupy karotenoidów mających silne właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu ograniczają powstawanie procesów chorobotwórczych. B-karoten znany jest przede wszystkim z korzystnego wpływu na wzrok i skórę oraz poprawę odporności. Ponadto ogranicza ryzyko wystąpienia licznych chorób, takich jak: nowotwory, miażdżyca, choroby serca lub cukrzyca. Spowalnia procesy starzenia organizmu oraz chroni przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych.

Co to jest b-karoten? Najlepsze naturalne źródła beta-karotenu

B-karoten to barwnik zaliczany do karotenoidów. Jest to grupa związków organicznych o działaniu przeciwutleniającym. Dodatkowo w wyniku aktywacji układu odpornościowego, hamowania podziałów komórkowych oraz wymiatania wolnych rodników mają właściwości przeciwnowotworowe. Blokują proces mutacji DNA komórek bakteryjnych oraz stanowią ochronę przed szkodliwym wpływem promieni UV. B-karoten wykazuje największą aktywność spośród wszystkich karotenoidów. W organizmie ludzkim ulega przekształceniu do witaminy A, dlatego jest zalecany w celu jej uzupełnienia. W przeliczeniu na 100 g produktu najbogatszymi źródłami beta-karotenu są: marchew (9938 mcg), natka pietruszki (5410 mcg), szpinak (4243 mcg), szczaw (3848 mcg), papryka czerwona (3165 mcg), dynia (2974 mcg) i „świeże" morele (1523 mcg). W mniejszych ilościach związek ten występuje w: pomidorach, brzoskwiniach, cykorii, sałacie, brokułach, kapuście pekińskiej, wątróbce wieprzowej oraz żółtku jaja kurzego. W celu zwiększenia wchłaniania b-karotenu warto dodać zdrowe tłuszcze, jak np. oliwa z oliwek, czy awokado, które wpłyną na lepszą przyswajalność tego składnika.

Beta-karoten – właściwości farmakologiczne

Beta-karoten pełni wiele funkcji w organizmie. Przede wszystkim jest prekursorem witaminy A, dzięki czemu w stanach niedoboru tej witaminy jest ona wytwarzana wewnętrznie z b-karotenu. Przekształcany jest również do zeaksantyny, która wpływa na utrzymanie prawidłowego widzenia. Wykazuje działanie obronne przed czynnikami kancerogennymi (pronowotworowymi). Stanowi silny antyoksydant, czyli chroni przed stresem oksydacyjnym oraz neutralizuje reaktywne formy tlenu odpowiedzialne za powstawanie licznych chorób, jak np. nowotwory, miażdżyca, nadciśnienie i cukrzyca.

Związek ten ogranicza utlenianie lipoprotein, tym samym zapobiega wystąpieniu miażdżycy, a podawany jednocześnie z witaminami C i E może nawet spowodować cofnięcie już istniejących zmian chorobowych.

B-karoten zmniejsza ryzyko wystąpienia zwyrodnień gruczołów łzowych oraz ślinianek. Ponadto przeciwdziała powstawaniu kamieni w drogach moczowych. Wpływa na wzrost poziomu monocytów oraz aktywności układu odpornościowego. Wykazano, że b-karoten działa ochronnie na skórę u osób cierpiących na protoporfirię erytropoetyczną, czyli chorobą objawiającą się nadwrażliwością na światło słoneczne. Barwnik ten wpływa korzystnie na narząd wzroku i proces widzenia, zwłaszcza w porze zmierzchu. Wśród chorych na zwyrodnienie plamki żółtej zaobserwowano, że długotrwałe podawanie b-karotenu i witaminy C może mieć pozytywny wpływ na już istniejące zmiany oraz spowolnić proces chorobotwórczy. Ponadto ten cenny związek obniża ryzyko pojawienia się chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2 oraz opóźnia proces starzenia.

Polecane dla Ciebie

Wskazania do suplementacji b-karotenu

Biorąc pod uwagę, że organizm nie jest w stanie sam syntetyzować b-karotenu, należy dostarczyć go wraz z pożywieniem. Niekiedy jednak ta droga nie jest wystarczająca, dlatego wówczas zaleca się wprowadzenie suplementacji tego składnika. B-karoten jest zalecanym źródłem witaminy A. Z tego względu jego przyjmowanie jest rekomendowane w chorobach oczu (np. zaćmie), u pacjentów ze zwyrodnieniem plamki żółtej, z utrudnionym widzeniem po zmroku oraz w zaburzeniach skórnych. Suplementacja b-karotenu jest wskazana w profilaktyce i wspomaganiu wielu chorób, m.in.: miażdżycy, cukrzycy i nowotworów. Ze względu na działanie ochronne przed słońcem warto go stosować w sezonie wakacyjnym, podczas zwiększonej ekspozycji na promieniowanie UV (zwłaszcza u osób z nadwrażliwością na działanie tego promieniowania, które objawia się u nich jako pokrzywka słoneczna). Jego stosowanie jest wskazane także w stanach obniżonej odporności, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, gdy jest zwiększona zachorowalność na przeziębienia i grypę.

Czy beta-karoten pomaga dłużej utrzymać opaleniznę?

Udowodniono, że b-karoten chroni skórę przed oparzeniami słonecznymi, jednak współczynnik ochrony jest bardzo niski, porównywalny do wskaźnika ochrony przeciwsłonecznej SPF = 2, dlatego nie może on stanowić jedynej ochrony przed szkodliwymi promieniami UV. Związek ten gromadzi się w naskórku. W niewielkim stopniu stymuluje melanocyty, czyli komórki pigmentowe produkujące w procesie melanogenezy melaninę – warunkującą prawidłową pigmentację skóry i włosów. Dlatego stosowanie b-karotenu wspomaga poprawę kolorytu skóry i jest wskazane przy opalaniu oraz zwiększonym narażeniu na słońce.

Przeciwwskazania do suplementacji b-karotenu

Stosowanie beta-karotenu w naturalnej postaci wraz z pokarmem jest w większości przypadków bezpieczne. Nie ma także specjalnych przeciwwskazań dla kobiet w okresie ciąży i laktacji, ponieważ jego przyjmowanie nie wpływa na stężenie witaminy A w postaci retinolu we krwi (niebezpiecznej dla płodu), której syntezę z b-karotenu samoczynnie reguluje organizm.

Nie zaleca się suplementacji b-karotenu u palaczy. Udowodniono, że stosowanie u osób palących papierosy 20 mg/dobę tego związku zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuc.

B-karoten – dawkowanie dla osób dorosłych i dzieci

Przyjmuje się, że średnie dzienne zapotrzebowanie organizmu na b-karoten wynosi ok. 6 mg, a maksymalna dobowa dawka wynosi 18 mg. Zazwyczaj w przypadku niedoborów witaminy A  u dzieci poniżej 12. roku życia rekomendowana jest suplementacja b-karotenu w dawce 10 mg co 2 dni, natomiast u starszych dzieci i osób dorosłych wskazane jest zażywanie 10 mg codziennie.

Podczas przyjmowania b-karotenu należy zachować umiar i nie przekraczać zalecanych dawek, ponieważ zbyt duże ilości tego barwnika mogą powodować jego nadmiar i zmianę zabarwienia skóry. Charakterystyczny, pomarańczowy kolor naskórka pojawia się zwłaszcza na wewnętrznej powierzchni dłoni oraz stopach. Warto dodać, że suplementacja dużych dawek syntetycznego B-karotenu może ograniczyć wchłanianie innych karotenoidów. Dodatkowo b-karoten pochodzący z naturalnych źródeł jest ok. 4.–10. razy bardziej przyswajalny oraz mają silniejszą aktywność antyoksydacyjną.

  1. M. Piekarska i in., Witaminy w pigułce. Witamina A., „jagiellonskiecentruminnowacji.pl” [online], https://www.jagiellonskiecentruminnowacji.pl/wp-content/uploads/2019/01/witaminy_w_piguce_a.pdf, [dostęp:] 30.06.2021 r.
  2. Praca zbiorowa, Witaminy prawda i mity, „biotechnologia.wpt.uni.opole.pl” [online], http://biotechnologia.wpt.uni.opole.pl/wp-content/uploads/WITAMINY-PRAWDA-I-MITY.pdf, [dostęp:] 30.06.2021 r.
  3. H. Ciborowska i in., Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wyd. III uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2009 r.
  4. J. Igielska-Kalwat, Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty, „phmd.pl” [online], https://phmd.pl/api/files/view/116279.pdf, [dostęp:] 30.06.2021 r.
  5. A. Gryszczyńska i in., Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki, „postepyfitoterapii.pl” [online], http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2014/11/pf_2011_127-143.pdf, [dostęp:] 30.06.2021 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Leki przeciwwirusowe na grypę. Czym jest amantadyna, rymantadyna, oseltamiwir i zanamiwir?

    Najsilniejszymi lekami przeciwwirusowymi na grypę są: amantadyna, rymantadyna (leki starej generacji), oseltamiwir i zanamiwir (leki nowej generacji). Stosowane są jedynie na wskazanie lekarza, który tylko w uzasadnionych przypadkach wdroży leczenie tymi substancjami. Mają one charakter wirusostatyczny, a leczenie z ich udziałem trwa najczęściej 5. dni. Jakie są przeciwwskazania do stosowania leków przeciwwirusowych, jaki jest ich mechanizm działania oraz kiedy leki na grypę są skuteczne? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cynk – suplementacja, niedobory i nadmiar. Czy tabletki z cynkiem pomoga odzyskać węch i smak?

    Prawidłowy poziom cynku wynosi u osób dorosłych 11–18 µmol/l (70–120 µg/dl), natomiast u dzieci 11–24 µmol/l (70–160 µg/dl). Jego odpowiednia ilość pomaga zachować piękny wygląd skóry, włosów i paznokci. Cynk pełni bardzo istotne funkcje w metabolizmie komórkowym, wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego oraz działanie zmysłów smaku i węchu. Jakie jeszcze właściwości ma cynk, czy utrata powonienia przy COVID-19  to powód, dla którego warto go suplementować oraz czym jest cynk chelat aminokwasowy? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Maślan sodu – właściwości i wskazania do suplementacji. Czy pomaga schudnąć?

    Maślan sodu jest substancją wytwarzaną naturalnie w jelitach w wyniku przebiegającego w okrężnicy procesu fermentacji bakteryjnej niestrawianych węglowodanów, np. błonnika. Suplementacja maślanu sodu wskazana jest przede wszystkim w chorobach przewodu pokarmowego. Uzupełnienie niedoborów maślanu sodu jest polecane m.in. w przypadku: zespołu jelita nadwrażliwego, zaburzeń mikrobioty jelitowej czy choroby wrzodowej żołądka.

  • Czym są beta-blokery i kiedy należy je stosować? Leki nowej generacji

    Efektem działania beta-blokerów jest m.in. zwolnienie akcji serca i jego kurczliwości, zmniejszenie zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen czy zmniejszenie ilości krwi, jaką podczas skurczu wyrzucają komory serca. W Polsce najczęściej rekomendowane przez lekarzy beta-blokery to: bisoprolol, metoprolol, nebiwolol. Beta-blokery są dopuszczone do leczenia nadciśnienia u kobiet w okresie ciąży, ponieważ uważane są za grupę leków stosunkowo bezpiecznych dla płodu.

  • Czym są modulatory homocysteiny? Jak wpływa na zmęczenie i poziom hormonów?

    Homocysteina jest aminokwasem. Nieregulowany poziom tej cząsteczki sprzyja rozwojowi chorób układu krwionośnego u ludzi. Suplementy z modulatorami homocysteiny zawierają zazwyczaj witaminę B6, B12, kwas foliowy i betainę (trimetyloglicynę, TMG). Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że regularne przyjmowanie przez minimum kilka tygodni modulatorów homocysteiny może przyczynić się do obniżenia nadmiernego poziomu homocysteiny we krwi.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij