B-karoten – remedium na zdrowe oczy, skórę i wysoki poziom odporności? Suplementacja, dawkowanie, właściwości i źródła
Alicja Świątek

B-karoten – remedium na zdrowe oczy, skórę i wysoki poziom odporności? Suplementacja, dawkowanie, właściwości i źródła

Beta-karoten to prekursor witaminy A, który jest składnikiem wielu owoców i warzyw, a także suplementów w formie tabletek lub kapsułek. Nie tylko przyspiesza opalanie i pozwala dłużej cieszyć się oliwkowym odcieniem skóry, ale także wykazuje właściwości przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe, chroni przed miażdżycą i niweluje procesy starzenia. Najwięcej b-karotenu znajduje się w marchwi i suszonych morelach. Jak zwiększyć przyswajalność prowitaminy A, dlaczego palacze nie powinni suplementować beta-karotenu i czy to prawda, że ten związek może spowodować cofnięcie się zmian miażdżycowych w tętnicach? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

B-karoten jest cennym barwnikiem, będącym prekursorem witaminy A. Zaliczany jest do grupy karotenoidów mających silne właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu ograniczają powstawanie procesów chorobotwórczych. B-karoten znany jest przede wszystkim z korzystnego wpływu na wzrok i skórę oraz poprawę odporności. Ponadto ogranicza ryzyko wystąpienia licznych chorób, takich jak: nowotwory, miażdżyca, choroby serca lub cukrzyca. Spowalnia procesy starzenia organizmu oraz chroni przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych.

Co to jest b-karoten? Najlepsze naturalne źródła beta-karotenu

B-karoten to barwnik zaliczany do karotenoidów. Jest to grupa związków organicznych o działaniu przeciwutleniającym. Dodatkowo w wyniku aktywacji układu odpornościowego, hamowania podziałów komórkowych oraz wymiatania wolnych rodników mają właściwości przeciwnowotworowe. Blokują proces mutacji DNA komórek bakteryjnych oraz stanowią ochronę przed szkodliwym wpływem promieni UV. B-karoten wykazuje największą aktywność spośród wszystkich karotenoidów. W organizmie ludzkim ulega przekształceniu do witaminy A, dlatego jest zalecany w celu jej uzupełnienia. W przeliczeniu na 100 g produktu najbogatszymi źródłami beta-karotenu są: marchew (9938 mcg), natka pietruszki (5410 mcg), szpinak (4243 mcg), szczaw (3848 mcg), papryka czerwona (3165 mcg), dynia (2974 mcg) i „świeże" morele (1523 mcg). W mniejszych ilościach związek ten występuje w: pomidorach, brzoskwiniach, cykorii, sałacie, brokułach, kapuście pekińskiej, wątróbce wieprzowej oraz żółtku jaja kurzego. W celu zwiększenia wchłaniania b-karotenu warto dodać zdrowe tłuszcze, jak np. oliwa z oliwek, czy awokado, które wpłyną na lepszą przyswajalność tego składnika.

Beta-karoten – właściwości farmakologiczne

Beta-karoten pełni wiele funkcji w organizmie. Przede wszystkim jest prekursorem witaminy A, dzięki czemu w stanach niedoboru tej witaminy jest ona wytwarzana wewnętrznie z b-karotenu. Przekształcany jest również do zeaksantyny, która wpływa na utrzymanie prawidłowego widzenia. Wykazuje działanie obronne przed czynnikami kancerogennymi (pronowotworowymi). Stanowi silny antyoksydant, czyli chroni przed stresem oksydacyjnym oraz neutralizuje reaktywne formy tlenu odpowiedzialne za powstawanie licznych chorób, jak np. nowotwory, miażdżyca, nadciśnienie i cukrzyca.

Związek ten ogranicza utlenianie lipoprotein, tym samym zapobiega wystąpieniu miażdżycy, a podawany jednocześnie z witaminami C i E może nawet spowodować cofnięcie już istniejących zmian chorobowych.

B-karoten zmniejsza ryzyko wystąpienia zwyrodnień gruczołów łzowych oraz ślinianek. Ponadto przeciwdziała powstawaniu kamieni w drogach moczowych. Wpływa na wzrost poziomu monocytów oraz aktywności układu odpornościowego. Wykazano, że b-karoten działa ochronnie na skórę u osób cierpiących na protoporfirię erytropoetyczną, czyli chorobą objawiającą się nadwrażliwością na światło słoneczne. Barwnik ten wpływa korzystnie na narząd wzroku i proces widzenia, zwłaszcza w porze zmierzchu. Wśród chorych na zwyrodnienie plamki żółtej zaobserwowano, że długotrwałe podawanie b-karotenu i witaminy C może mieć pozytywny wpływ na już istniejące zmiany oraz spowolnić proces chorobotwórczy. Ponadto ten cenny związek obniża ryzyko pojawienia się chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2 oraz opóźnia proces starzenia.

Powiązane produkty

Wskazania do suplementacji b-karotenu

Biorąc pod uwagę, że organizm nie jest w stanie sam syntetyzować b-karotenu, należy dostarczyć go wraz z pożywieniem. Niekiedy jednak ta droga nie jest wystarczająca, dlatego wówczas zaleca się wprowadzenie suplementacji tego składnika. B-karoten jest zalecanym źródłem witaminy A. Z tego względu jego przyjmowanie jest rekomendowane w chorobach oczu (np. zaćmie), u pacjentów ze zwyrodnieniem plamki żółtej, z utrudnionym widzeniem po zmroku oraz w zaburzeniach skórnych. Suplementacja b-karotenu jest wskazana w profilaktyce i wspomaganiu wielu chorób, m.in.: miażdżycy, cukrzycy i nowotworów. Ze względu na działanie ochronne przed słońcem warto go stosować w sezonie wakacyjnym, podczas zwiększonej ekspozycji na promieniowanie UV (zwłaszcza u osób z nadwrażliwością na działanie tego promieniowania, które objawia się u nich jako pokrzywka słoneczna). Jego stosowanie jest wskazane także w stanach obniżonej odporności, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, gdy jest zwiększona zachorowalność na przeziębienia i grypę.

Czy beta-karoten pomaga dłużej utrzymać opaleniznę?

Udowodniono, że b-karoten chroni skórę przed oparzeniami słonecznymi, jednak współczynnik ochrony jest bardzo niski, porównywalny do wskaźnika ochrony przeciwsłonecznej SPF = 2, dlatego nie może on stanowić jedynej ochrony przed szkodliwymi promieniami UV. Związek ten gromadzi się w naskórku. W niewielkim stopniu stymuluje melanocyty, czyli komórki pigmentowe produkujące w procesie melanogenezy melaninę – warunkującą prawidłową pigmentację skóry i włosów. Dlatego stosowanie b-karotenu wspomaga poprawę kolorytu skóry i jest wskazane przy opalaniu oraz zwiększonym narażeniu na słońce.

Przeciwwskazania do suplementacji b-karotenu

Stosowanie beta-karotenu w naturalnej postaci wraz z pokarmem jest w większości przypadków bezpieczne. Nie ma także specjalnych przeciwwskazań dla kobiet w okresie ciąży i laktacji, ponieważ jego przyjmowanie nie wpływa na stężenie witaminy A w postaci retinolu we krwi (niebezpiecznej dla płodu), której syntezę z b-karotenu samoczynnie reguluje organizm.

Nie zaleca się suplementacji b-karotenu u palaczy. Udowodniono, że stosowanie u osób palących papierosy 20 mg/dobę tego związku zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuc.

B-karoten – dawkowanie dla osób dorosłych i dzieci

Przyjmuje się, że średnie dzienne zapotrzebowanie organizmu na b-karoten wynosi ok. 6 mg, a maksymalna dobowa dawka wynosi 18 mg. Zazwyczaj w przypadku niedoborów witaminy A  u dzieci poniżej 12. roku życia rekomendowana jest suplementacja b-karotenu w dawce 10 mg co 2 dni, natomiast u starszych dzieci i osób dorosłych wskazane jest zażywanie 10 mg codziennie.

Podczas przyjmowania b-karotenu należy zachować umiar i nie przekraczać zalecanych dawek, ponieważ zbyt duże ilości tego barwnika mogą powodować jego nadmiar i zmianę zabarwienia skóry. Charakterystyczny, pomarańczowy kolor naskórka pojawia się zwłaszcza na wewnętrznej powierzchni dłoni oraz stopach. Warto dodać, że suplementacja dużych dawek syntetycznego B-karotenu może ograniczyć wchłanianie innych karotenoidów. Dodatkowo b-karoten pochodzący z naturalnych źródeł jest ok. 4.–10. razy bardziej przyswajalny oraz mają silniejszą aktywność antyoksydacyjną.

  1. M. Piekarska i in., Witaminy w pigułce. Witamina A., „jagiellonskiecentruminnowacji.pl” [online], https://www.jagiellonskiecentruminnowacji.pl/wp-content/uploads/2019/01/witaminy_w_piguce_a.pdf, [dostęp:] 30.06.2021 r.
  2. Praca zbiorowa, Witaminy prawda i mity, „biotechnologia.wpt.uni.opole.pl” [online], http://biotechnologia.wpt.uni.opole.pl/wp-content/uploads/WITAMINY-PRAWDA-I-MITY.pdf, [dostęp:] 30.06.2021 r.
  3. H. Ciborowska i in., Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wyd. III uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2009 r.
  4. J. Igielska-Kalwat, Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty, „phmd.pl” [online], https://phmd.pl/api/files/view/116279.pdf, [dostęp:] 30.06.2021 r.
  5. A. Gryszczyńska i in., Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki, „postepyfitoterapii.pl” [online], http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2014/11/pf_2011_127-143.pdf, [dostęp:] 30.06.2021 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Najmocniejszy kolagen do picia – jaki jest najlepiej przyswajalny?

    Kolagen jest unikalnym białkiem, które w organizmie kręgowców stanowi kluczowy składnik budulcowy. Wpływa na jędrność, sprężystość, regenerację oraz prawidłowe nawilżenie skóry. Kolagen warunkuje spójność tkanek, narządów, prawidłową budowę i funkcjonowanie ścięgien i stawów oraz zmniejsza ryzyko chorób zwyrodnieniowych stawów.

  • Najlepszy krem na oparzenia – alantoina? Jakie ma właściwości?

    Alantoina ze względu na silne działanie regeneracyjne, nawilżające oraz łagodzące wykorzystywana jest w licznych produktach kosmetycznych. Obecnie w przemyśle kosmetycznym stosuje się głównie alantoinę pochodzenia syntetycznego. Jest częstym składnikiem produktów do pielęgnacji skóry bardzo wrażliwej, w tym skóry niemowląt i dzieci. Występuje w balsamach, kremach do ciała oraz emulsjach do kąpieli. Preparaty z jej dodatkiem wykazują działanie regenerujące i łagodzące podrażnienia.

  • Kolagen rybi do picia – kiedy po niego sięgnąć i jak stosować?

    Kolagen jest naturalnym polimerem białkowym budującym skórę, stawy włosy i paznokcie. Jest ważnym składnikiem budulcowym oraz wspomaga regenerację, gojenie i procesy naprawcze w organizmie. Kolagen jest naturalnie syntetyzowany w fibroblastach. Tworzą go wyłącznie aminokwasy endogenne. Wraz z wiekiem naturalna synteza kolagenu w organizmie ulega obniżeniu, dlatego po 30. roku życia warto włączyć jego suplementację do codziennej rutyny.

  • Szczepionka na grypę – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

  • Kolagen w proszku – czym jest i jak stosować?

    https://www.doz.pl/czytelnia/a17707-Najmocniejszy_kolagen_do_picia__jaki_jest_najlepiej_przyswajalnyKolagen w proszku jest jedną z postaci suplementów diety zawierających hydrolizowany kolagen. Peptydy kolagenowe naturalnie występują w organizmie człowieka – w skórze, kościach, ścięgnach i tkankach łącznych. Kolagen pozyskiwany jest najczęściej ze źródeł zwierzęcych: skóry, kości, tkanek krów, świń, ryb. W procesie hydrolizy kolagen jest rozkładany do mniejszych peptydów, które są łatwiej wchłaniane i przyswajane przez organizm. Kolagen w proszku stanowi suplement diety rekomendowany zazwyczaj w celu poprawy stanu skóry, włosów, paznokci, stawów i kości.

  • Kolagen wołowy do picia – alternatywa do kolagenu rybiego

    Kolagen wołowy, podobnie jak kolagen rybi, jest cennym źródłem aminokwasów – głównie glicyny i proliny. Jednakże kolagen wołowy wykazuje znacznie większą zawartość hydroksyproliny, która warunkuje wyższą stabilność termiczną kolagenu pochodzącego od krów niż tego pozyskiwanego z ryb i owoców morza. Zarówno kolagen wołowy, jak i morski wpływają korzystnie na stan skóry, włosów i paznokci, dlatego są częstym składnikiem suplementów diety polecanym dla poprawy urody.

  • Kolagen na włosy. Jaki wybrać? Efekty stosowania kolagenu na kondycję włosów

    Z wiekiem i ekspozycją na szkodliwe czynniki środowiskowe włosy tracą swoją elastyczność i siłę. Wspieranie produkcji kolagenu w organizmie może jednak przyczynić się do tego, że odzyskają młodzieńczą witalność i blask. Suplementy z kolagenem mogą mieć pozytywny wpływ na włosy pod wieloma względami. Wzmocnią je i zwiększą ich objętość. Mogą także pomóc zredukować łupież, a nawet spowolnić procesy starzenia się włosów.

  • Kiedy pić kolagen – rano czy wieczorem?

    Nie ma jednoznacznych wskazań co do picia kolagenu o danej porze dnia, rano lub wieczorem. Picie kolagenu należy dostosować do własnego harmonogramu dnia, aby możliwe było systematyczne przyjmowanie odpowiednich dawek. Dla uzyskania optymalnych efektów kluczowe jest regularne stosowanie produktu zgodnie z zaleceniami producenta.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij