Oparzenie meduzy – co robić?

Meduzy – czym są, gdzie najczęściej występują?

Meduzy, zaliczane do parzydełkowców, należą do licznej grupy zwierząt morskich – jamochłonów. Ich galaretowate ciało swobodnie unosi się w toni wodnej i przybiera kształt parasola lub dzwonu. Wyposażone są w aparat zaczepno-obronny zwany parzydełkiem (knida, knidocysta), służący do obrony oraz zdobywania pokarmu. Wewnątrz parzydełka znajduje się długa, ostro zakończona wić, która na skutek mechanicznego lub chemicznego podrażnienia zostaje wystrzelona i z dość dużą siłą, wbita w ciało innego osobnika (np. skórę człowieka). Następnie dochodzi do wstrzyknięcia parzącego płynu. Każde parzydełko meduza może wystrzelić tylko raz – po spełnieniu swojej funkcji, komórka parzydełkowa ulega zniszczeniu. Rozmieszczenie parzydełek nie jest równomierne, najliczniej występują wokół otworu gębowego meduzy oraz na czułkach.  

Decydując się na zagraniczny wypoczynek nad wodą, zwłaszcza na południu Europy (Hiszpania, Chorwacja czy Włochy), należy zachować szczególną ostrożność podczas kąpieli. Oparzenie przez tamtejsze, o wiele bardziej jadowite rodzaje meduz może być bardzo bolesne i niebezpieczne.

Oparzenie meduzy – objawy

Objawy oraz stopień ich nasilenia zależy przede wszystkim od rodzaju meduzy, z którą miała styczność nasza skóra. Do najczęściej występujących oznak poparzenia przez meduzę zalicza się:

• silny, piekący ból (może utrzymywać się nawet do tygodnia),
• zaczerwienienie,
• obrzęk,
• wysypkę lub pęcherze na skórze.

Znacznie rzadziej oparzeniu przez meduzę towarzyszą nudności, wymioty czy też kurcze mięśni. W skrajnych przypadkach, jeśli poparzeniu ulegnie bardzo duża powierzchnia ciała lub gdy nastąpi bardzo silna reakcja alergiczna na jad, może dojść do wystąpienia duszności, utraty świadomości, a nawet do wstrząsu anafilaktycznego.

Co zrobić po oparzeniu meduzy?

Po oparzeniu przez meduzę należy jak najszybciej opuścić wodę i poszukać pomocy ratownika. Nie należy wykonywać gwałtownych ruchów, pocierać ani rozdrapywać poparzonego miejsca, aby nie rozprzestrzeniać jadu po całym ciele.

Pierwsza pomoc przy poparzeniu meduzą

Zgodnie z najnowszymi, międzynarodowymi wytycznymi należy jak najszybciej przemyć poparzone miejsce octem kuchennym, który będzie dostępny w apteczce ratownika. Ocet nie tylko zahamuje dalsze rozprzestrzenianie jadu, ale również zneutralizuje ten, który już znajduje się na skórze i ułatwi jego usunięcie.

Warto pamiętać, aby usuniętą część meduzy nie pozostawiać w przypadkowych miejscach, żeby nie narazić na oparzenie innych osób.

Poparzone miejsce należy namoczyć w wodzie o temperaturze około 43–45℃ przez 20–45 minut, dzięki czemu zminimalizujemy uszkodzenie komórek skóry.

Preparaty na oparzenie meduzy

Jeśli doszło do poparzenia meduzą, oprócz wspomnianego octu kuchennego (5% kwas octowy), w dalszym postępowaniu stosuje się:

• leki antyhistaminowe w postaci maści lub żeli, łagodzące opuchliznę oraz redukujące świąd,
• leki przeciwbólowe (doustnie),
• hydrokortyzon w maści lub kremie działający przeciwzapalnie.

Zaleca się również regularne dezynfekowanie rany preparatami na bazie oktenidyny, aby zapewnić prawidłowy proces gojenia i zapobiec wystąpieniu nadkażeń, które nie dość, że wydłużają proces odbudowy zniszczonych tkanek, to niosą ze sobą ryzyko pozostawienia nieestetycznych blizn.

Czego nie robić w przypadku oparzenia meduzy?

Na temat postępowania w przypadku oparzenia meduzy krąży wiele mitów. Jednym z nich, najbardziej rozpowszechnionym za sprawą popularnego amerykańskiego serialu o grupie przyjaciół jest płukanie oparzonego miejsca moczem. Zdecydowanie mówimy temu NIE. Takie postępowanie może nie tylko nasilić ból i pieczenie, ale również przyczynić się do zwiększenia wyrzutu jadu z parzydełek.  

Na oparzenie meduzy nie pomoże także przykładanie połówek pomidora czy przemywanie sokiem z cytryny, etanolem lub też innym rodzajem alkoholu.

Oparzenie meduzy – kiedy zgłosić do lekarza?

Do lekarza należy zgłosić się niezwłocznie, jeśli:

• doszło do bardzo rozległego poparzenia skóry (więcej niż pół kończyny górnej lub dolnej),
• oparzeniu uległa okolica oczu,
• u osoby poparzonej wystąpiły trudności z oddychaniem, drgawki, zaburzenia świadomości, przyśpieszone tętno, nudności, wymioty lub skurcze i ból mięśni.

Powikłania po oparzeniu meduzy

Najczęstszym powikłaniem po oparzeniu meduzy jest bakteryjne zakażenie rany i związane z tym długie, czasami bardzo utrudnione gojenie. Jak przy każdej ranie istnieje także ryzyko wystąpienia tężca – choroby układu nerwowego, wywołanej toksyną wytwarzaną przez zarodnikujące bakterie Clostridium tetani, które dostają się do organizmu przez uszkodzoną skórę.

Jak uniknąć oparzenia przez meduzy?

Żeby uniknąć poparzenia przez meduzy, warto stosować się do kilku prostych zasad:

• nie należy łamać zakazów kąpieli, zwłaszcza jeśli pojawia się informacja o możliwości wystąpienia meduz na danym obszarze,
• nie należy dotykać meduz dryfujących w wodzie ani tych wyrzuconych na ląd,
• podczas kąpieli, nurkowania lub brodzenia w wodzie (zwłaszcza mętnej), warto korzystać ze specjalnego obuwia oraz pianek neoprenowych nakładanych na strój, które ochronią większą część ciała przed poparzeniem.