meduza na plaży
Marta Pietroń

Oparzenie meduzy – co robić?

Wakacyjna kąpiel dla niektórych może skończyć się przykrym i dość bolesnym doświadczeniem za sprawą parzących, galaretowatych parasolek, swobodnie pływających w toni wodnej, czyli meduz. Do obrony oraz chwytania pokarmu używają parzydełek, zawierających jad, którego siła działania jest zróżnicowana w zależności od rodzaju meduzy. Po czym można rozpoznać, że oparzyła nas meduza? Dowiedz się, co zrobić po oparzeniu meduzą, zwłaszcza jeśli planujesz zagraniczne wakacje nad wodą.    

Meduzy – czym są, gdzie najczęściej występują?

Meduzy, zaliczane do parzydełkowców, należą do licznej grupy zwierząt morskich – jamochłonów. Ich galaretowate ciało swobodnie unosi się w toni wodnej i przybiera kształt parasola lub dzwonu. Wyposażone są w aparat zaczepno-obronny zwany parzydełkiem (knida, knidocysta), służący do obrony oraz zdobywania pokarmu. Wewnątrz parzydełka znajduje się długa, ostro zakończona wić, która na skutek mechanicznego lub chemicznego podrażnienia zostaje wystrzelona i z dość dużą siłą, wbita w ciało innego osobnika (np. skórę człowieka). Następnie dochodzi do wstrzyknięcia parzącego płynu. Każde parzydełko meduza może wystrzelić tylko raz – po spełnieniu swojej funkcji, komórka parzydełkowa ulega zniszczeniu. Rozmieszczenie parzydełek nie jest równomierne, najliczniej występują wokół otworu gębowego meduzy oraz na czułkach.  

Wybierając się na wakacje nad polskie morze, można być spokojnym o bezpieczeństwo kąpiel, jeśli chodzi o napotkanie meduzy. Występująca w Morzu Bałtyckim chełbia modra jest niegroźna dla człowieka. Osiąga maksymalnie 15 cm średnicy, nie parzy i najczęściej pojawia się na plaży lub w wodzie pod koniec lata. Zimą zaś można natknąć się na bełtwę festonową, której oparzenie jest już niestety dość bolesne i wymaga udzielenia pomocy.

Decydując się na zagraniczny wypoczynek nad wodą, zwłaszcza na południu Europy (Hiszpania, Chorwacja czy Włochy), należy zachować szczególną ostrożność podczas kąpieli. Oparzenie przez tamtejsze, o wiele bardziej jadowite rodzaje meduz może być bardzo bolesne i niebezpieczne.

Oparzenie meduzy – objawy

Objawy oraz stopień ich nasilenia zależy przede wszystkim od rodzaju meduzy, z którą miała styczność nasza skóra. Do najczęściej występujących oznak poparzenia przez meduzę zalicza się:

  • silny, piekący ból (może utrzymywać się nawet do tygodnia),
  • zaczerwienienie,
  • obrzęk,
  • wysypkę lub pęcherze na skórze.

Znacznie rzadziej oparzeniu przez meduzę towarzyszą nudności, wymioty czy też kurcze mięśni. W skrajnych przypadkach, jeśli poparzeniu ulegnie bardzo duża powierzchnia ciała lub gdy nastąpi bardzo silna reakcja alergiczna na jad, może dojść do wystąpienia duszności, utraty świadomości, a nawet do wstrząsu anafilaktycznego.

Warto wiedzieć, że na świecie, zwłaszcza w rejonach Australii i Filipin, co roku odnotowuje się kilkadziesiąt przypadków zgonów spowodowanych poparzeniem przez meduzę. Co więcej, u wybrzeży północnej Australii można napotkać jedną z najgroźniejszych meduz na świecie – osę morską (ang. box jellyfish), której jad może zabić w ciągu kilku minut!

Polecane dla Ciebie

Co zrobić po oparzeniu meduzy?

Po oparzeniu przez meduzę należy jak najszybciej opuścić wodę i poszukać pomocy ratownika. Nie należy wykonywać gwałtownych ruchów, pocierać ani rozdrapywać poparzonego miejsca, aby nie rozprzestrzeniać jadu po całym ciele.

Pierwsza pomoc przy poparzeniu meduzą

Zgodnie z najnowszymi, międzynarodowymi wytycznymi należy jak najszybciej przemyć poparzone miejsce octem kuchennym, który będzie dostępny w apteczce ratownika. Ocet nie tylko zahamuje dalsze rozprzestrzenianie jadu, ale również zneutralizuje ten, który już znajduje się na skórze i ułatwi jego usunięcie.

Po przemyciu należy dokładnie obejrzeć ciało i usunąć widoczne na skórze parzydełka – fioletowe lub różowe nitki. Wykorzystuje się do tego pęsetę, grubo zawinięte ubranie lub cokolwiek, co zapewni ochronę dłoni przed poparzeniem. Nigdy nie należy usuwać ich bezpośrednio gołą ręką!

Warto pamiętać, aby usuniętą część meduzy nie pozostawiać w przypadkowych miejscach, żeby nie narazić na oparzenie innych osób.

Poparzone miejsce należy namoczyć w wodzie o temperaturze około 43–45℃ przez 20–45 minut, dzięki czemu zminimalizujemy uszkodzenie komórek skóry.

Preparaty na oparzenie meduzy

Jeśli doszło do poparzenia meduzą, oprócz wspomnianego octu kuchennego (5% kwas octowy), w dalszym postępowaniu stosuje się:

  • leki antyhistaminowe w postaci maści lub żeli, łagodzące opuchliznę oraz redukujące świąd,
  • leki przeciwbólowe (doustnie),
  • hydrokortyzon w maści lub kremie działający przeciwzapalnie.

Zaleca się również regularne dezynfekowanie rany preparatami na bazie oktenidyny, aby zapewnić prawidłowy proces gojenia i zapobiec wystąpieniu nadkażeń, które nie dość, że wydłużają proces odbudowy zniszczonych tkanek, to niosą ze sobą ryzyko pozostawienia nieestetycznych blizn.

Zmiany skórne mogą goić się nawet do dwóch tygodni (czasami trwa to nawet miesiąc lub dwa) i dość często towarzyszy temu silny świąd.

Czego nie robić w przypadku oparzenia meduzy?

Na temat postępowania w przypadku oparzenia meduzy krąży wiele mitów. Jednym z nich, najbardziej rozpowszechnionym za sprawą popularnego amerykańskiego serialu o grupie przyjaciół jest płukanie oparzonego miejsca moczem. Zdecydowanie mówimy temu NIE. Takie postępowanie może nie tylko nasilić ból i pieczenie, ale również przyczynić się do zwiększenia wyrzutu jadu z parzydełek.  

Również nie należy płukać oparzonego miejsca słodką lub słoną wodą oraz robić okładów z piasku lub lodu (chłodne okłady można zastosować w późniejszym etapie leczenia jeśli wystąpi obrzęk). Takie działanie może tylko rozprzestrzenić oparzenie i tym samym zwiększyć ryzyko zakażenia skóry.

Na oparzenie meduzy nie pomoże także przykładanie połówek pomidora czy przemywanie sokiem z cytryny, etanolem lub też innym rodzajem alkoholu.

Oparzenie meduzy – kiedy zgłosić do lekarza?

Do lekarza należy zgłosić się niezwłocznie, jeśli:

  • doszło do bardzo rozległego poparzenia skóry (więcej niż pół kończyny górnej lub dolnej),
  • oparzeniu uległa okolica oczu,
  • u osoby poparzonej wystąpiły trudności z oddychaniem, drgawki, zaburzenia świadomości, przyśpieszone tętno, nudności, wymioty lub skurcze i ból mięśni.

Powikłania po oparzeniu meduzy

Najczęstszym powikłaniem po oparzeniu meduzy jest bakteryjne zakażenie rany i związane z tym długie, czasami bardzo utrudnione gojenie. Jak przy każdej ranie istnieje także ryzyko wystąpienia tężca – choroby układu nerwowego, wywołanej toksyną wytwarzaną przez zarodnikujące bakterie Clostridium tetani, które dostają się do organizmu przez uszkodzoną skórę.

Jak uniknąć oparzenia przez meduzy?

Żeby uniknąć poparzenia przez meduzy, warto stosować się do kilku prostych zasad:

  • nie należy łamać zakazów kąpieli, zwłaszcza jeśli pojawia się informacja o możliwości wystąpienia meduz na danym obszarze,
  • nie należy dotykać meduz dryfujących w wodzie ani tych wyrzuconych na ląd,
  • podczas kąpieli, nurkowania lub brodzenia w wodzie (zwłaszcza mętnej), warto korzystać ze specjalnego obuwia oraz pianek neoprenowych nakładanych na strój, które ochronią większą część ciała przed poparzeniem. 
  1. D. Okruciński, Oparzenia meduzy, Lekarz Podróżnik, 2019.
  2. A. Wroczyńska i in., Medycyna podróży. Obrażenia wywołane przez jadowite zwierzęta morskie, „mp.pl” [online] https://www.mp.pl/ratownictwo/urazy/61205,medycyna-podrozy-obrazenia-wywolane-przez-jadowite-zwierzeta-morskie, [dostęp:] 07.06.2022.
  3. Jellyfish stings, „mayoclinic.org” [online] https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/jellyfish-stings/diagnosis-treatment/drc-20353290, [dostęp:] 07.06.2022.
  4. K. Korzeniowski i in., Nurkowanie rekreacyjne w krajach tropikalnych – wybrane zagrożenia zdrowotne ze strony fauny morskiej i lądowej, „Alergoprofil”, nr 2 2009.
  5. M. Muszkiet, Postępowanie w wybranych wypadkach i zagrożeniach zdrowotnych w żeglarstwie, https://repozytorium.ka.edu.pl, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym są modulatory homocysteiny? Jak wpływa na zmęczenie i poziom hormonów?

    Homocysteina jest aminokwasem. Nieregulowany poziom tej cząsteczki sprzyja rozwojowi chorób układu krwionośnego u ludzi. Suplementy z modulatorami homocysteiny zawierają zazwyczaj witaminę B6, B12, kwas foliowy i betainę (trimetyloglicynę, TMG). Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że regularne przyjmowanie przez minimum kilka tygodni modulatorów homocysteiny może przyczynić się do obniżenia nadmiernego poziomu homocysteiny we krwi.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

    Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?

  • Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

    Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?

  • Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

    Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

  • Jakie właściwości ma chlorofil do picia? Działanie, przeciwwskazania

    Zielona barwa liści wynika z obecności w nich chlorofilu – głównego barwnika fotosyntetycznego. Doniesienia o tradycyjnych leczniczych zastosowaniach chlorofilu w alternatywnych formach medycyny znane są już od wieków. Co więcej, chlorofil cieszy się dużym zainteresowaniem również we współczesnej medycynie. Jakie właściwości i działanie ma chlorofil? Kto może, a kto nie powinien po niego sięgać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij