Jak działa mentol? W jakich produktach można go znaleźć?

Chyba każdy z nas zna orzeźwiające uczucie towarzyszące nam po spożyciu napoju, cukierka, gumy do żucia czy czekoladki o smaku miętowym. Za takie odczucia odpowiada obecny w roślinach mentol. Jego właściwości nie ograniczają się jednak tylko do wspomnianego rześkiego działania. Doceniane są również inne aspekty wpływu tej substancji na organizm ludzki. Składnik ten jest szczególnie chętnie stosowany przez przemysły: kosmetyczny, chemii gospodarczej, spożywczy oraz farmaceutyczny i medyczny.

Mentol – co to za związek?

Mentol jest związkiem organicznym z grupy alkoholi. Zalicza się go do terpenów. Jest substancją pochodzenia naturalnego, występuje w roślinach z rodzaju mięta (Mentha L.). Najpopularniejsze odmiany to: mięta pieprzowa (Mentha × piperita L.) czy mięta polna (Mentha arvensis L.).

W postaci czystej jest pozyskiwany na drodze krystalizacji z olejku eterycznego. Wówczas występuje w formie przezroczystych kryształów, nierozpuszczalnych w wodzie, a rozpuszczalnych w rozpuszczalnikach organicznych (np. metanol, etanol, tłuszcze). Ma stosunkowo niską temperaturę topnienia (w temperaturze nieco wyższej niż 40˚C kryształki zmieniają stan skupienia i stają się płynne).

Na skalę przemysłową mentol pozyskiwany jest ze źródeł naturalnych lub drogą syntetyczną.

Właściwości mentolu

Mentol to substancja o cenionych właściwościach. Zaaplikowany na skórę, drażniąc zakończenia czuciowe odpowiedzialne za przewodzenie zimna, działa chłodząco. Zmniejsza także wrażliwość zakończeń nerwowych przewodzących odczucia bólowe oraz selektywnie aktywuje receptory opioidowe. Dzięki temu mechanizmowi łagodzi ból.

Ze względu na to, że jest substancją lotną, wywoływane nim efekty np. uczucia zimna ustępują po stosunkowo krótkim czasie.

W wysokich stężeniach mentol jest substancją drażniącą.

Zastosowanie mentolu

Do głównych branż wykorzystujących właściwości mentolu zalicza się przemysły: kosmetyczny, chemii gospodarczej, spożywczy oraz farmaceutyczny i medyczny.

Producenci leków oraz adepci farmacji aptecznej korzystają z mentolu w celu uśmierzenia dolegliwości bólowych (np. bóle mięśniowe, bóle reumatyczne, bóle głowy), lecz nie tylko. Mentol jest składnikiem maści lub żeli, które pomagają w łagodzeniu świądu i pieczenia np. po ugryzieniu owadów czy chorób skóry. Stosuje się go także w preparatach stomatologicznych jako czynnik miejscowo znieczulający i odkażający.

Można go znaleźć w specyfikach na trawienie czy środkach stosowanych na błonę śluzową nosa i gardła podczas przeziębień (np. sztyfty do nosa lub spraye do gardła). Mentol odpowiada za przyjemny smak wybranych leków i suplementów diety. Uczucie świeżości po jego wprowadzeniu do ust powoduje, że jest używany do produkcji past do zębów, płynów do płukania jamy ustnej czy gum do żucia i cukierków, a nawet papierosów.

Charakterystyczny zapach mentolu jest wykorzystywany podczas wytwarzania kompozycji zapachowych kosmetyków (szamponów, płynów do kąpieli i pod prysznic, chusteczek higienicznych), perfum czy środków czyszczących (płyny do naczyń, środki piorące, płyny do podłóg).

Mentol znajduje się często w składzie produktów po opalaniu, które przynoszą ulgę podrażnionej słońcem skórze.

Mentol przeciwwskazania i skutki uboczne

Mentol można bezpiecznie stosować zarówno zewnętrznie (na skórę), jak i wewnętrznie (do spożycia czy aplikacji na błony śluzowe np. gardła). Jednak jak każda substancja wywołuje też działania niepożądane u osób wrażliwych. Wśród skutków ubocznych wymienia się głównie: podrażnienie, zaczerwienienie, pieczenie, kłucie, ból, obrzęk lub pęcherze w miejscu aplikacji preparatu z mentolem.

U dzieci, które nie skończyły pierwszego roku życia, mentol stosowany do nosa lub w jego pobliżu może powodować odruch bezdechu.