Pantenol, Panthenolum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o pantenolu

Rok wprowadzenia na rynek
1944
Substancje aktywne
dekspantenol, kwas pantotenowy
Działanie pantenolu
łagodzi objawy kaszlu suchego, łagodzi objawy zespołu "suchego oka", łagodzi stany zapalne skóry, nawilżające, pobudza regenerację komórek naskórka, przyspiesza regenerację nabłonka rogówki, wspomaga proces gojenia się ran
Postacie pantenolu
krem, krople do nosa, krople do oczu, maść, maść do nosa, pianka, pianka na skórę, syrop
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ nerwowy i narządy zmysłów, układ oddechowy
Specjalności medyczne
Alergologia, Dermatologia i wenerologia, Medycyna rodzinna, Okulistyka, Otolaryngologia, Pediatria, Pulmonologia
Rys historyczny pantenolu

Kwas pantotenowy (witamina B5) został odkryty w 1932 roku przez Rogera J. Williamsa w trakcie jego badań nad drożdżami. Już wkrótce rozpoczęto prace nad zastosowaniem dekspantenolu, alkoholowego prekursora (prowitaminy) kwasu pantotenowego. Prowitamina jest lepiej absorbowana przez skórę, gdzie jest przekształcana w postać aktywną. W 1944 roku wprowadzono na rynek pierwszy preparat Bepanthen. Obecnie mamy szeroki wachlarz produktów z dekspantenolem (kremy, emolienty, krople, żele, płyny, spraye).

Wzór sumaryczny pantenolu

C9H19NO4

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające pantenol

Wskazania do stosowania pantenolu

Pantenol jest mieszaniną racemiczną złożoną z postaci lewo- i prawoskrętnej, z których znaczenie ma postać prawoskrętna (dekspantenol, D-pantenol). Ma działanie głęboko nawilżające i regenerujące skórę, zwłaszcza narażoną na działanie promieniowania słonecznego lub uszkodzenia mechaniczne. Poprawia kondycję włosów i paznokci. Koi podrażnienia błony śluzowej górnych dróg oddechowych, nawilża ją i zmniejsza obrzęk. Łagodzi objawy zespołu suchego oka, podrażnienia związane ze stosowaniem soczewek kontaktowych.

Dawkowanie pantenolu

Stosowanie według potrzeb. Brak ograniczeń ilości stosowanego dekspantenolu.

Przeciwskazania do stosowania pantenolu

Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na dekspantenol.

Dekspantenolu nie należy stosować jako środka leczniczego dużych i głębokich ran, które wymagają kontaktu z lekarzem i zastosowania innych środków.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania pantenolu

Należy zachować szczególną ostrożność podczas aplikacji preparatów z pantenolem przeznaczonych do oczu. Dotykanie aplikatorem wszelkich powierzchni może spowodować zanieczyszczenie preparatu bakteriami, a w efekcie do zakażeń oka.

Przeciwwskazania pantenolu do łączenia z innymi substancjami czynnymi

W przypadku stosowania preparatów z dekspantenolem przeznaczonych do oczu wraz z innymi kroplami/maściami doocznymi, należy zachować 15-minutowy odstęp.

Interakcje pantenolu z pożywieniem

Żadne z dostępnych preparatów pantenolu, w tym również formy doustne i na błony śluzowe gardła nie wykazują niezgodności z pokarmem.

Wpływ pantenolu na prowadzenie pojazdów

Aplikacja preparatów doocznych może powodować krótkotrwałe zaburzenia ostrości widzenia i może wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych. Należy odczekać do momentu ustąpienia objawów.

Wpływ pantenolu na ciążę

Ze względu na ograniczone doniesienia o braku niekorzystnych działań pantenolu na płód i noworodka używanie preparatów  z dekspantenolem w czasie ciąży powinno się odbywać po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.

Wpływ pantenolu na laktację

Metabolit pantenolu, kwas pantotenowy przenika do mleka ludzkiego w sposób proporcjonalny do podanej dawki. Badania na zwierzętach nie wykazały działań niekorzystnych po podaniu doustnym kwasu pantotenowego. Nie były jednak przeprowadzone analogiczne próby u ludzi. W związku z tym pantenol nie powinien być stosowany w czasie karmienia piersią.

Wpływ pantenolu na płodność

Brakuje danych o wpływie dekspentanolu na płodność.

Skutki uboczne

miejscowe reakcje uczuleniowe

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Bardzo rzadko obserwuje się reakcje nadwrażliwości objawiające się wysypką, świądem lub podrażnieniem, reakcje alergiczne, w tym zapalenie kontaktowe skóry, świąd, rumień, pokrzywka i podrażnienie skóry.
Niekiedy po podaniu do worka spojówkowego może wystąpić łzawienie, obrzęk spojówek oraz ból.

Objawy przedawkowania pantenolu

Jest dobrze tolerowany przez skórę, nawet atopową. Bardzo rzadko notowane są miejscowe reakcje nadwrażliwości. Aplikacja większej ilości nie wiąże się z dodatkowym ryzykiem.

Przedawkowanie preparatów ocznych z pantenolem również nie ma negatywnych następstw, chyba że są to preparaty złożone i działania uboczne wynikają z obecności pozostałych komponentów.

Mechanizm działania pantenolu

Dekspantenol jest prekursorem (prowitaminą) kwasu pantotenowego (witaminy B5). Jest lepką, bezbarwną, przeźroczystą cieczą. Rozpuszcza się w wodzie i alkoholu, nie rozpuszcza się w tłuszczach. Znacznie łatwiej niż kwas pantotenowy przenika przez skórę i ulega tam enzymatycznemu przekształceniu do kwasu. Ma zdolność wiązania wody w głębokich partiach skóry przez co efektywnie ją nawilża i uelastycznia. Działa kojąco i łagodząco na uszkodzenia mechaniczne i podrażnienia wywołane działaniem promieniowania słonecznego. Zapobiega powstawaniu blizn. Regeneruje skórę przez stymulację podziałów komórkowych,

Podawany na włosy pobudza podziały komórkowe z mieszkach włosowych, stymuluje keratynocyty i podobnie jak keratyna wbudowuje się w ich strukturę, pogrubia je i chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi. Poprawia również kondycję skóry głowy.

Podawany do nosa lub gardła w czasie infekcji górnych dróg oddechowych łagodzi podrażniania błony śluzowej, intensywnie ją nawilża i zmniejsza obrzęk.

Poprzez silne nawilżanie korzystanie wpływa na stanu oczu podrażnionych mechanicznie (np. przy stosowaniu soczewek kontaktowych) bądź w wyniku stanów chorobowych.

Wchłanianie pantenolu

Podany na skórę w 80-90% jest wchłaniany i w rogowej warstwie naskórka przekształcany do postaci aktywnej, kwasu pantotenowego. Podany doustnie łatwo się wchłania i przenika do tkanek.

Dystrybucja pantenolu

Metabolit - kwas pantotenowy wiąże się z białkami surowicy, głównie globulinami i albuminami.

Metabolizm pantenolu

Pantenol ulega enzymatycznemu przekształceniu w skórze do postaci aktywnej witaminy.

Wydalanie pantenolu

60-70% kwasu pantotenowego ulega wydaleniu z moczem w postaci niezmienionej, pozostała część jest eliminowana z kałem.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.