Sposoby na wzmocnienie odporności dziecka – szczepienia, hartowanie, suplementacja

1. Co wpływa na odporność?
2. Szczepienia a wzmocnienie odporności dziecka
3. Hartowanie dziecka – co to jest i jak wpływa na odporność dziecka?
4. Sterylne warunki a odporność dziecka
5. Unikanie rówieśników – czy to dobry sposób na poprawę odporności dziecka?
6. Suplementacja a odporność dziecka – czy warto się na nią decydować? Co podawać dziecku?
7. Naturalne sposoby na wzmocnienie organizmu dziecka

Wzmacnianie odporności u dziecka to kwestia, nad którą bardzo często zastanawiają się rodzice. Wśród wielu sposobów, które znaleźć można na różnego rodzaju stronach internetowych, tylko niektóre rzeczywiście przynoszą wymierne korzyści.

Co wpływa na odporność?

Kwestia odporności dziecka, a więc szeroko pojętego funkcjonowania jego układu immunologicznego, jest wyjątkowo złożonym tematem. Warto pamiętać, że w momencie przyjścia na świat, odporność noworodka jest bardzo słaba, a wszystkie mechanizmu odpornościowe, które są niezbędne do walki z patogenami obecnymi w środowisku zewnętrznym, pochodzą z przeciwciał przekazanych przez matkę w trakcie trwania ciąży. Dodatkowo, przeciwciała biorące udział w zwalczaniu bakterii i wirusów są zawarte także w mleku matki. Z tego powodu karmienie piersią jest tak bardzo zalecane przez wszystkie polskie i światowe towarzystwa pediatryczne.

Wraz z upływem czasu, dziecko niejako „uczy się” reagowania na zagrożenia w postaci patogenów. Zanim jednak jego układ odpornościowy w pełni się rozwinie, w większości przypadków konieczny jest jego kontakt z tego typu mikroorganizmami i wirusami. Kluczową rolę w tym procesie odgrywają m.in. migdałki wchodzące w skład tzw. pierścienia Waldeyera, czyli migdałki podniebienne, trąbkowe, migdałek językowy, gardłowy oraz liczne mniejsze skupiska tkanek chłonnych. W swej strukturze zawierają one m.in. limfocyty B. Ich rozmieszczenie w tej części ciała człowieka jest nieprzypadkowe.

Pierwszy etap to zetknięcie się wspomnianych limfocytów z charakterystycznymi, infekcyjnymi białkami patogenów (antygeny). Dzięki temu kontaktowi limfocyty mogą stać się tzw. komórkami pamięć. W ten sposób przy ponownym zetknięciu się z tym samym wirusem lub bakterią, komórki układu odpornościowego dziecka są w stanie znacznie szybciej reagować i produkować już swoiste przeciwciała, które są skierowane precyzyjnie przeciwko patogenowi, z którym wcześniej już się zetknęły. Z tego też powodu migdałki uważane są za jedne z kluczowych struktur biorących udział w kształtowaniu odporności dziecka w pierwszych latach jego życia.

Szczepienia a wzmocnienie odporności dziecka

Szczepienia ochronne uznawane są za jeden z największych osiągnięć współczesnej medycyny. Dzięki ich powszechnemu zastosowaniu, choroby takie jak polio, świnka, różyczka czy krztusiec coraz częściej spotykane są jedynie w opracowaniach historycznych, a w przypadku ospy prawdziwej, umożliwiły całkowite wyeliminowanie zakażeń na świecie.

Stosowanie szczepionek jest kluczowe nie tylko w celu uniknięcia zachorowania na daną chorobę. Może także znacznie złagodzić jej przebieg i uchronić przed potencjalnymi powikłaniami wynikającymi z przebiegu schorzenia. Z tego względu tak wiele uwagi poświęca się na promowanie szczepień wśród najmłodszych. Warto podkreślić, że przeciwwskazań do podania szczepionki jest niewiele.

Przeciwwskazania do podania szczepionki:

• zakażenie o średnim lub ciężkim przebiegu z gorączką wynoszącą powyżej 38,5 st. Celsjusza (szczepienie należy wykonać po ustąpieniu choroby);
• zaostrzenie choroby przewlekłej (szczepienie należy wykonać po ustąpieniu zaostrzenia);
• ciężka reakcja anafilaktyczna na poprzednią dawkę szczepionki (dalsze szczepienie dziecka tą szczepionką nie powinno być kontynuowane);
• w przypadku szczepionek żywych przeciwwskazanie stanowią niedobory odporności czy leczenie immunosupresyjne.

Działanie szczepionki w dużym skrócie można przedstawić w następujący sposób. Do wnętrza organizmu człowieka wprowadzany jest element patogenu, np. swoiste białko lub unieszkodliwiona bądź też martwa jego forma. Po zetknięciu się z komórkami układu odpornościowego dochodzi do produkcji swoistych przeciwciał skierowanych właśnie przeciwko temu patogenowi, które pozostają w krążeniu osoby zaszczepionej. W takiej sytuacji, w przypadku ponownego zetknięcia z wirusem lub bakterią organizm jest w stanie zareagować znacznie szybciej i tym samym nie dopuścić do rozwinięcia się pełnoobjawowej choroby.

Szczepionki, zanim trafią na rynek, poddawane są szczegółowym testom mającym na celu maksymalizację bezpieczeństwa ich stosowania. Pomimo tego, warto pamiętać, że jest to procedura medyczna, która zawsze związana jest z potencjalnym ryzykiem wystąpienia powikłań i pojawienia się tzw. niepożądanego odczynu poszczepiennego (NOP). Przypadki NOP stwierdzane są niezwykle rzadko, a rezygnacja ze szczepienia stanowi znacznie większe ryzyko dla dziecka.

Hartowanie dziecka – co to jest i jak wpływa na odporność dziecka?

Hartowanie dziecka jest jednym z popularniejszych sposobów na naturalne wzmacnianie jego odporności. Wbrew obiegowej opinii, wysokie temperatury panujące w domu, w którym przebywa dziecko, nie są dla niego dobre i mogą w niekorzystny sposób wpływać na jego odporności. W krajach skandynawskich, praktyka hartowania najmłodszych stosowana jest od pokoleń, dzięki czemu nawet przy tak niekorzystnych warunkach atmosferycznych, jakie panują w krajach Europy Północnej, dzieci nie chorują aż tak często. Optymalna temperatura panująca w pomieszczeniu dla dziecka waha się między 19–20 stopni. Warto zabierać maluchy na spacery również w okresie zimowym, gdyż ruch oraz świeże powietrze znakomicie wpływają na kondycję układu odpornościowego. Hartowanie dziecka nie tylko usprawnia mechanizmy termoregulacji, ale także powoduje lepsze funkcjonowanie układu immunologicznego, a tym samym, zapewnia większą odporność na patogeny pochodzące ze środowiska.

Sterylne warunki a odporność dziecka

Chronienie dziecka przed wpływem środowiska zewnętrznego bardzo często przynosi odwrotny do zamierzonego skutek. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, że to właśnie środowisko, a raczej wirusy i bakterie, które się w nim znajdują, powodują wykształcanie się odporności dziecka. W przypadku braku kontaktu z nimi, maluch nie ma okazji, aby wyprodukować niezbędne do ochrony przeciwciała. Ma to miejsce również w przypadku dzieci, które chorują częściej niż rówieśnicy, kiedy to rodzice starają się chronić dziecko przed wpływem środowiska. Co więcej, przebywanie dziecka w nadmiernie sterylnych warunkach sprzyja rozwojowi różnego rodzaju alergii.

Unikanie rówieśników – czy to dobry sposób na poprawę odporności dziecka?

Jedna z praktyk, szczególnie znana w podczas pandemii COVID-19, czyli unikanie rówieśników i niejako izolowanie własnego dziecka od kontaktu z nimi, także może przynieść niekorzystne długofalowe skutki. Oczywiście, w trakcie trwania pandemii było to jedyne słuszne rozwiązanie mające na celu ograniczenie liczby zachorowań, a także ofiar koronawirusa. Ogólnoświatowa izolacja spowodowała jednak, że dzieci przez ten okres czasu nie miały okazji „poznać” innych patogenów roznoszonych przez rówieśników, odpowiedzialnych za przeziębienia i nieżyty żołądkowe. Choć wydawać się może to korzystne, to w rzeczywistości wcale takie nie jest. Brak kontaktu z innymi dziećmi, kiedy to właśnie na tej drodze wymieniają się one swoją florą i nabywają w naturalnych sposób odporności, skutkowało zwiększoną liczbą zakażeń i infekcji u dzieci nieco starszych.  

Suplementacja a odporność dziecka – czy warto się na nią decydować? Co podawać dziecku?

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów na wzmocnienie dla dzieci. Cieszą się one dużą popularnością gdyż rodzice, chcąc uchronić dziecko przed infekcjami, decydują się na zakup tego typu suplementów. Preparatem, który powinien być stosowany w przypadku każdego dziecka, jest podawana w odpowiedniej dawce witamina D. Towarzystwa pediatryczne zalecają jej suplementację ze względu na szerokość geograficzną, w której żyjemy i niewielką ilość słonecznych dni. Z uwagi na fakt, iż synteza witaminy D zachodzi w skórze pod wpływem promieniowania świetlnego, jego brak ma znaczący wpływ na poziom tej jakże ważnej w organizmie dziecka i osoby dorosłej witaminy. Stosowanie preparatów multiwitaminowych, często o niejasnym składzie, może przynieść więcej szkody i wiązać się ze stanem hiperwitaminozy, która jest równie niebezpieczna dla dziecka, jak ich niedobór. Preparaty, takie jak żelazo, miedź, cynk czy też inne grupy witamin powinny być przyjmowane na wyraźne zalecenie lekarza po zbadaniu dziecka i stwierdzeniu niedoborów. Nie istnieją zatem leki uodparniające dla dzieci bez recepty, a stosowanie tego typu preparatów często nie przynosi pożądanego skutku.

Naturalne sposoby na wzmocnienie organizmu dziecka

Wielu rodziców zastanawia się, jak wzmocnić odporność u dziecka. W większości przypadków pod uwagę brane są naturalne metody, które mają na celu wspomaganie układu immunologicznego maluszka. Lekarze zwracają także uwagę, że nie istnieje jedna tabletka, która zapobiegnie występowaniu u dziecka wszelkiego rodzaju infekcji.

Aby skutecznie wzmacniać odporność u dziecka, warto zadbać m.in. o:

• odpowiednią ilość snu,
• ubieranie adekwatnie do warunków panujących za oknem i w pomieszczeniu,
• zbilansowaną dietę bogatą we wszystkie niezbędne składniki odżywcze,
• nieprzegrzewanie dziecka,
• zapewnienie codziennej aktywności fizycznej na świeżym powietrzu, nawet mimo niesprzyjających warunków pogodowych,
• nieizolowanie dziecka od rówieśników,
• regularne wietrzenie pomieszczenia, w którym przebywa.