Świnka – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania nagminnego zapalenia przyusznic
Katarzyna Gmachowska

Świnka – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania nagminnego zapalenia przyusznic

Świnka jest chorobą zakaźną, na którą zwykle chorują dzieci, zazwyczaj w wieku szkolnym, niemniej zdarzają się także przypadki świnki u dorosłych. Dzięki skutecznej szczepionce w postaci skojarzonej zachorowalność na świnkę zdarza się rzadko. Jak rozpoznać nagminne zapalenie ślinianek przyusznych i w jaki sposób je leczyć? 

Nagminne zapalenie ślinianek przyusznych, nazywane także świnką, jest choroba zakaźną o podłożu wirusowym. Do objawów świnki należą ból i brzęk ślinianek, zmniejszone wydzielanie śliny, gorączka oraz ogólne osłabienie. Leczenie polega na stosowaniu preparatów łagodzących objawy. Zakażenie wirusem świnki może prowadzić do rozwoju ciężkich powikłań, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie jądra i najądrza prowadzące do bezpłodności, zapalenie trzustki, niedosłuchu lub głuchoty.  

Świnka u dzieci i dorosłych – charakterystyka 

Świnka, nazywana także nagminnym zapaleniem ślinianek przyusznych (łac. Parotitis epidemica, ang. mumps), jest wirusową chorobą zakaźną, która przenosi się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt ze skażonymi przedmiotami. Charakterystycznymi objawami świnki są obrzęk i bolesność jednej lub obu ślinianek przyusznych, gorączka oraz osłabienie. Ze względu obowiązkowe szczepienia ochronne na odrę, świnkę oraz różyczkę w wieku dziecięcym, nagminne zapalenie ślinianek przyusznych obecnie zdarza się rzadko.  

Choroba najczęściej występuje u dzieci, u których zazwyczaj ma łagodniejszy przebieg niż u dorosłych. Do poważnych powikłań świnki należy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie jąder mogące prowadzić do bezpłodności, zapalenie trzustki lub nerwu słuchowego i głuchota.  

Świnka – przyczyny. Jak dochodzi do zakażenia wirusem świnki? 

Do zakażenia wirusem świnki dochodzi drogą kropelkową, poprzez kontakt z wydzielinami lub przedmiotami użytkowanymi wcześniej przez chorego. Wirus świnki poprzez nabłonek układu oddechowego przedostaje się do krwi, skąd dociera do innych narządów.

Wirus nagminnego zapalenia ślinianek przyusznych jest wysoce zakaźny, a objawy choroby pojawiają się zazwyczaj po około 18 dniach od zakażenia. Osoba zakażona wirusem świnki zaczyna zarażać osoby z otoczenia już 7 dni przed pojawieniem się obrzęku ślinianek. Okres zakaźności ustaje do 9 dni po wystąpieniu objawów obrzękowych ślinianek przyusznych.  

Powiązane produkty

Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) – objawy 

Nagminne zapalenie przyusznic charakteryzuje nagły początek objawów i ostry przebieg. Szacuje się, że nawet w około 20% przypadków zakażenie wirusem świnki ma przebieg bezobjawowy. W przebiegu klinicznym świnki wyróżnia się dwa okresy – okres objawów zwiastunowych oraz okres objawów zapalenia ślinianek.   

Okres objawów zwiastunowych pojawia zazwyczaj kilka dni przed wystąpieniem obrzęku ślinianek i charakteryzuje się objawami grypopodobnymi (gorączka, bóle mięśni, bóle głowy).  

Zapalenie ślinianek najczęściej dotyczy ślinianek przyusznych, rzadziej podżuchwowych. Zazwyczaj (w ok. 70% przypadków) jest to proces obustronny. Do objawów zapalenia ślinianek zalicza się: 

  • ból i obrzęk ślinianek – największy w 2.–3. dniu choroby, skóra nad ślinianką może być napięta i błyszcząca, obrzęk często obejmuje struktury otaczające śliniankę: okolice skroni, wyrostka sutkowatego, łuku jarzmowego lub szyi. Obrzęk ślinianek najczęściej ustępuje w ciągu 7 dni;  
  • zaczerwienienie błony śluzowej okolicy ujścia przewodu ślinianki przyusznej i obrzęk brodawki na wewnętrznej stronie policzka; 
  • zmniejszone wydzielanie śliny, suchość w jamie ustnej
  • trudności w połykaniu, żuciu czy szerokim otwieraniu ust. 
Obrzękowi ślinianek często towarzyszy gorączka, która utrzymuje się przez około 4 dni.  

Świnka – leczenie 

W leczeniu świnki stosuje się preparaty łagodzące objawy, w tym leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz preparaty nawadniające w przypadku odwodnienia w przebiegu wysokiej gorączki. Należy unikać gorących oraz kwaśnych potraw, które pobudzając wydzielanie śliny mogą powodować nasilenie objawów bólowych.  

Świnka – powikłania po nagminnym zapaleniu przyusznic u dzieci i dorosłych   

Powikłania świnki częściej występują u młodzieży i dorosłych niż u dzieci. Do najczęstszych powikłań po zakażeniu wirusem świnki zalicza się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie jądra i najądrza, mogące prowadzić do niepłodności, zapalenie jajnika, zapalenie trzustki, zapalenie wątroby, nerek, zapalenie nerwu słuchowego, które może prowadzić do niedosłuchu lub głuchoty.  

Przechorowanie świnki u większości ludzi pozostawia trwałą odporność, choć niekiedy zdarzają się powtórne zachorowania.  

Nagminne zapalenie przyusznic – profilaktyka. Szczepienie przeciw śwince 

Dzięki obowiązkowym w Polsce szczepieniom dzieci na odrę, świnkę i różyczkę, liczba przypadków nagminnego zapalenia ślinianek przyusznych znacznie spadła. Szczepionka przeciwko śwince jest dostępna w postaci skojarzonej ze szczepionką chroniącą przed odrą i różyczką (szczepionka MMR). Według aktualnych zaleceń, szczepienie przeciw śwince, odrze i różyczce podaje się dwukrotnie: pierwsza dawka w 13.–15. miesiącu życia, a druga dawka, tzw. uzupełniająca w 6. roku życia.  

Szczepionka przeciw odrze, śwince i różyczce cechuje się wysoką skutecznością. Do możliwych odczynów poszczepiennych zalicza się ból i zaczerwienienie w miejscu podania, podwyższoną temperaturę po szczepieniu, powiększenie węzłów chłonnych oraz wysypkę.  

Szczepionka MMR jest szczepionką żywą, dlatego nie można jej podać osobom z ciężkimi niedoborami odporności, w ciąży, chorym onkologicznie oraz będącym w tracie leczenia immunosupresyjnego. Przechorowanie różyczki, świnki czy odry nie jest przeciwwskazaniem do podania szczepionki MMR.
  1.  J. Popielska, M. Marczyńska, Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych, "Pediatria po Dyplomie”, nr 01 2016. 
  2. M. Szczepańska-Putz, Wysypki w przebiegu chorób zakaźnych, "Pediatria”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2013. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak poprawnie suplementować witaminę D?

    Witamina D3 odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, a jej prawidłowy poziom jest niezbędny dla zachowania zdrowia. Witamina D3 jest przede wszystkim znana z regulowania poziomu wapnia i fosforu, co warunkuje zachowanie zdrowych kości oraz zapobiega osteoporozie i krzywicy. Jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, krążenia i zachowania zdrowia psychicznego. Może być również pomocna w terapiach chorób skórnych. Pomimo że witamina D może być wytwarzana naturalnie w organizmie ludzkim poprzez syntezę skórną, często okazuje się to niewystarczające – wówczas należy rozpocząć jej suplementację.

  • Arginina – działanie, właściwości i efekty stosowania

    Arginina to aminokwas endogenny, którego najważniejszą rolą jest udział w syntezie tlenku azotu. Ma właściwości rozszerzające naczynia krwionośne i usprawniające przepływ krwi. Z tego względu korzystnie wpływa na funkcjonowanie serca i układu krążenia. Chętnie sięgają po nią również sportowcy oraz pacjenci z zaburzeniami erekcji. W jakich pokarmach znajduje się arginina? Kto powinien rozważyć jej suplementację i z jakimi potencjalnymi skutkami ubocznymi wiąże się przyjmowanie argininy?

  • Synbiotyki – kiedy je stosować? Czym się różnią od probiotyków i prebiotyków?

    Wielu ekspertów wskazuje, że stosowanie probiotyku i prebiotyku w postaci jednego produktu, czyli synbiotyku, przynosi większe korzyści niż stosowanie samego probiotyku. Synbiotyki regenerują florę jelitową oraz wzmacniają odporność, a także przynoszą dodatkowe korzyści dla organizmu, ponieważ wspomagają leczenie licznych chorób. Kiedy należy stosować synbiotyki? Jak dobrać odpowiednią dawkę?

  • Uprawnienia farmaceuty – recepty na szczepienia, dostęp do Internetowego Konta Pacjenta

    Od 14 lutego 2025 roku farmaceuci w Polsce mogą wystawiać recepty na refundowane szczepionki. Szczepienie musi odbyć się w aptece, w której została wystawiona recepta. Pacjent może również udostępnić farmaceucie lub aptece swoje IKP. Wprowadzone zmiany zapewnią szybszy i lepszy dostęp do refundowanych szczepień.

  • Do 250 zł miesięcznie na leki. Kto może otrzymać pomoc?

    Gminy i miasta w Polsce prowadzą tzw. programy osłonowe, dzięki którym można otrzymać do 250 zł miesięcznie na zakup leków. Mogą z nich korzystać wybrane grupy pacjentów. Kto może przystąpić do pomocy lekowej w 2025 roku?

  • Dlaczego magnez jest tak ważny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania Twojego dziecka?

    Jak doskonale wszyscy wiemy, prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu dziecka zależy od wielu czynników. Kluczowe jest tutaj dostarczanie wraz z dietą, odpowiednich składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Na szczególną uwagę zasługuje magnez, którego rola i znaczenie dla organizmu dziecka jest zasadnicze i kluczowe. Dlaczego?  

  • Jak magnez może wspierać aktywne dzieci?

    Okres dzieciństwa i szkoły to czas wielu wyzwań dla aktywnego dziecka. Dziecku potrzeba wówczas energii, spokoju, skupienia oraz wsparcia, aby chętnie i aktywnie podejmowało różne wyzwania i dawało radę im sprostać. Aby pomóc dziecku w tym wszystkim, warto dostarczać mu odpowiednie składniki odżywcze, witaminy i minerały. I jednym z takich składników jest magnez, kluczowy pierwiastek dla rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. A w czym dokładnie magnez pomaga i jak wspiera aktywne dzieci? 

  • Zaszczep się w aptece. Lista chorób zakaźnych, przeciw którym zaszczepi farmaceuta

    Od 2025 roku farmaceuci w aptekach mogą wykonywać szczepienia ochronne dla osób dorosłych (powyżej 18. roku życia) przeciwko wybranym chorobom. Program szczepień w aptekach obejmuje zarówno szczepienia bezpłatne dla określonych grup, jak i odpłatne w całości lub częściowo dla pozostałych pacjentów.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl