Odra – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania. Jak jej zapobiec?
Katarzyna Gmachowska

Odra – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania. Jak jej zapobiec?

Odra jest ostrą chorobą wirusową przebiegającą z gorączką i wysypką. Choroba szerzy się drogą kropelkową, zaś źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zarazić się może każdy, kto nie przebył wcześniej odry lub nie był na nią szczepiony. Jak rozpoznać odrę? Jak przebiega  i w jaki sposób się ją leczy?

Odra jest wirusową chorobą zakaźną, objawiającą się gruboplamistą wysypką skórną, cechami infekcji dróg oddechowych, suchym kaszlem, zapaleniem spojówek, światłowstrętem oraz gorączką. Wirus odry jest wysoce zakaźny, przenosi się drogą kropelkową. Leczenie polega na stosowaniu preparatów łagodzących objawy, zazwyczaj prowadzi się je w warunkach szpitalnych. Najlepszą metodą profilaktyki przed zachorowaniem jest szczepienie, które w Polsce należy do obowiązkowych szczepień u dzieci.  

Odra – charakterystyka 

Odra (łac. Morbilli) jest chorobą zakaźną wywoływana przez wirusa odry, który należy do rodziny paramyksowirusów. Choroba charakteryzuje się gruboplamistą wysypką na skórze, objawami infekcji dróg oddechowych, zapaleniem spojówek i gorączką. Dzięki powszechnym w Polsce szczepieniom przeciwko odrze, śwince i różyczce obecnie choroba występuje bardzo rzadko.

Odra cechuje się wysoką zakaźnością, co oznacza, że bardzo łatwo dochodzi do zakażenia i rozwoju objawów u osób nieszczepionych lub niechorujących w przeszłości na odrę. Obecnie większość przypadków odry na świecie występuje w krajach o słabo rozwiniętym systemie ochrony zdrowia.  

Odra – przyczyny. Jak dochodzi do zakażenia wirusem odry? 

Wirus odry przenosi się drogą powietrzno-kropelkową i cechuje się wysoką zakaźnością. Wirus dostaje się w trakcie oddychania do jamy nosowo-gardłowej, gdzie dochodzi do zakażenia komórek nabłonka i spojówek. Następnie wirus przedostaje się do krwi, skąd trafia do innych narządów. Okres wylęgania choroby wynosi 9–11 dni.

Osoba chora jest zakaźna dla otoczenia 3–5 dni przed pojawieniem się wysypki i przez pierwsze 3 dni występowania objawów skórnych. Wirus odry znajduje się wydzielinie z nosa i jamy ustnej, we łzach, moczu i krwi osoby chorej.  

Po przebyciu odry często dochodzi do przemijającej immunosupresji (spadku odporności). Przechorowanie odry pozostawia trwałą odporność na całe życie przed kolejnym zakażeniem.  

Powiązane produkty

Odra – objawy 

W przebiegu odry wyróżnia się trzy okresy: nieżytowy, wysypkowy oraz zdrowienia. Okres nieżytowy trwa około 4 dni i objawia się wysoką gorączką, suchym kaszlem, bólem gardła, katarem, zapaleniem spojówek i światłowstrętem. Po okresie nieżytowym pojawiają się białe plamki otoczone czerwoną obwódką na błonie śluzowej policzków (tzw. plamki Koplika). Zanikają one po pojawieniu się wysypki na skórze. Okres wysypkowy zaczyna się po około 2 tygodniach od zakażenia wirusem odry. Plamisto-grudkowa wysypka pojawia się początkowo na twarzy, szyi i za uszami, następnie schodzi na tułów i kończyny. Objawom skórnym towarzyszy świąd oraz wysoka gorączka. W okresie zdrowienia dochodzi do stopniowego spadku gorączki oraz ustępowania wysypki. Przez około 14 dni mogą utrzymywać się na skórze przebarwienia po wysypce oraz złuszczanie się naskórka.  

Odra u dzieci 

Odra najczęściej pojawia się w wieku dziecięcym u nieszczepionych osób. Ciężki przebieg oraz powikłania odry zazwyczaj występują u małych dzieci (poniżej 5. roku życia). U starszych dzieci powikłania zdarzają się rzadziej, choć należy pamiętać, że mogą prowadzić do trwałej niepełnosprawności, a nawet zgonu.

Groźnym powikłaniem odry u dzieci w wieku poniżej 2 lat jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE), które ujawnia się po około 5–15 latach po przebyciu choroby. SSPE jest chorobą nieuleczalną i objawia się postępującym otępieniem, nasilającą się sztywnością mięśni oraz drgawkami. Zgon następuje zazwyczaj w przeciągu 2 lat od pierwszych objawów.  

Odra u dorosłych 

Odra u dorosłych ma podobne objawy jak u dzieci. Na ciężki przebieg choroby szczególnie narażone są osoby w podeszłym wieku, mające choroby układu krążenia lub zaburzenia odporności. Odra jest szczególnie niebezpieczna w okresie ciąży, gdyż może prowadzić do poronienia, przedwczesnego porodu lub niskiej masy urodzeniowej dziecka.  

Odra – leczenie 

Leczenie odry polega na stosowaniu leków łagodzących objawy, w tym preparatów przeciwgorączkowych, przeciwbólowych oraz nawadniających. Pomocne bywa przebywanie w zaciemnionych pomieszczeniach, co łagodzi objawy światłowstrętu. Terapię odry prowadzi się w warunkach szpitalnych. W przypadku nadkażeń bakteryjnych stosuje się antybiotykoterapię. 

Każdy przypadek zachorowania na odrę jest zgłaszany przez lekarza do Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.  

Odra – powikłania 

Do powikłań odry zalicza się: 

  • zapalenie oskrzeli i płuc,
  • zapalenie krtani, 
  • zapalenie ucha środkowego, 
  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, 
  • podostre stwardniające zapalenie mózgu, 
  • zapalenie mięśnia sercowego. 
Powikłania odry są zazwyczaj ciężkie i mogą prowadzić do śmierci, dlatego tak ważna jest profilaktyka przed zachorowaniem. Do najpopularniejszych metod ochrony przed zachorowaniem na odrę należą szczepienia ochronne lub immunoglobuliny przeciwko wirusowi odry.   

Odra – profilaktyka. Szczepienie przeciw odrze  

Szczepienie przeciwko odrze w Polsce jest obowiązkowe i bezpłatne dla dzieci (szczepionka MMR). Pełen schemat szczepienia polega na podaży dwóch dawek szczepionki, pierwsza w 13.–15. miesiącu życia, druga w 6. roku życia. Szczepionka przeciwko odrze zawiera żywe, choć osłabione wirusy, dlatego nie można jej podawać dzieciom z ciężkimi niedoborami odporności lub będących w trakcie leczenia immunosupresyjnego. Szczepienie przeciwko odrze cechuje się dużą skutecznością. Odczyny poszczepienne występują stosunkowo rzadko i są łagodne (najczęściej ból i zaczerwienienie w miejscu podania, powiększenie węzłów chłonnych, wysypka lub podwyższona temperatura poszczepienna).  

  1. J. Popielska, M. Marczyńska, Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych, "Pediatria po Dyplomie”, nr 01 2016. 
  2. M. Szczepańska-Putz, Wysypki w przebiegu chorób zakaźnych, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2013. 
  3. W. H. Manson, Measles, Nelson Textbook of Pediatrics, Wydawnictwo Saunders Elsevier, Philadelphia 2011.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak poprawnie suplementować witaminę D?

    Witamina D3 odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, a jej prawidłowy poziom jest niezbędny dla zachowania zdrowia. Witamina D3 jest przede wszystkim znana z regulowania poziomu wapnia i fosforu, co warunkuje zachowanie zdrowych kości oraz zapobiega osteoporozie i krzywicy. Jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, krążenia i zachowania zdrowia psychicznego. Może być również pomocna w terapiach chorób skórnych. Pomimo że witamina D może być wytwarzana naturalnie w organizmie ludzkim poprzez syntezę skórną, często okazuje się to niewystarczające – wówczas należy rozpocząć jej suplementację.

  • Arginina – działanie, właściwości i efekty stosowania

    Arginina to aminokwas endogenny, którego najważniejszą rolą jest udział w syntezie tlenku azotu. Ma właściwości rozszerzające naczynia krwionośne i usprawniające przepływ krwi. Z tego względu korzystnie wpływa na funkcjonowanie serca i układu krążenia. Chętnie sięgają po nią również sportowcy oraz pacjenci z zaburzeniami erekcji. W jakich pokarmach znajduje się arginina? Kto powinien rozważyć jej suplementację i z jakimi potencjalnymi skutkami ubocznymi wiąże się przyjmowanie argininy?

  • Synbiotyki – kiedy je stosować? Czym się różnią od probiotyków i prebiotyków?

    Wielu ekspertów wskazuje, że stosowanie probiotyku i prebiotyku w postaci jednego produktu, czyli synbiotyku, przynosi większe korzyści niż stosowanie samego probiotyku. Synbiotyki regenerują florę jelitową oraz wzmacniają odporność, a także przynoszą dodatkowe korzyści dla organizmu, ponieważ wspomagają leczenie licznych chorób. Kiedy należy stosować synbiotyki? Jak dobrać odpowiednią dawkę?

  • Uprawnienia farmaceuty – recepty na szczepienia, dostęp do Internetowego Konta Pacjenta

    Od 14 lutego 2025 roku farmaceuci w Polsce mogą wystawiać recepty na refundowane szczepionki. Szczepienie musi odbyć się w aptece, w której została wystawiona recepta. Pacjent może również udostępnić farmaceucie lub aptece swoje IKP. Wprowadzone zmiany zapewnią szybszy i lepszy dostęp do refundowanych szczepień.

  • Do 250 zł miesięcznie na leki. Kto może otrzymać pomoc?

    Gminy i miasta w Polsce prowadzą tzw. programy osłonowe, dzięki którym można otrzymać do 250 zł miesięcznie na zakup leków. Mogą z nich korzystać wybrane grupy pacjentów. Kto może przystąpić do pomocy lekowej w 2025 roku?

  • Dlaczego magnez jest tak ważny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania Twojego dziecka?

    Jak doskonale wszyscy wiemy, prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu dziecka zależy od wielu czynników. Kluczowe jest tutaj dostarczanie wraz z dietą, odpowiednich składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Na szczególną uwagę zasługuje magnez, którego rola i znaczenie dla organizmu dziecka jest zasadnicze i kluczowe. Dlaczego?  

  • Jak magnez może wspierać aktywne dzieci?

    Okres dzieciństwa i szkoły to czas wielu wyzwań dla aktywnego dziecka. Dziecku potrzeba wówczas energii, spokoju, skupienia oraz wsparcia, aby chętnie i aktywnie podejmowało różne wyzwania i dawało radę im sprostać. Aby pomóc dziecku w tym wszystkim, warto dostarczać mu odpowiednie składniki odżywcze, witaminy i minerały. I jednym z takich składników jest magnez, kluczowy pierwiastek dla rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. A w czym dokładnie magnez pomaga i jak wspiera aktywne dzieci? 

  • Zaszczep się w aptece. Lista chorób zakaźnych, przeciw którym zaszczepi farmaceuta

    Od 2025 roku farmaceuci w aptekach mogą wykonywać szczepienia ochronne dla osób dorosłych (powyżej 18. roku życia) przeciwko wybranym chorobom. Program szczepień w aptekach obejmuje zarówno szczepienia bezpłatne dla określonych grup, jak i odpłatne w całości lub częściowo dla pozostałych pacjentów.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl