Odra – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania. Jak jej zapobiec?
Katarzyna Gmachowska

Odra – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania. Jak jej zapobiec?

Odra jest ostrą chorobą wirusową przebiegającą z gorączką i wysypką. Choroba szerzy się drogą kropelkową, zaś źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zarazić się może każdy, kto nie przebył wcześniej odry lub nie był na nią szczepiony. Jak rozpoznać odrę? Jak przebiega  i w jaki sposób się ją leczy?

Odra jest wirusową chorobą zakaźną, objawiającą się gruboplamistą wysypką skórną, cechami infekcji dróg oddechowych, suchym kaszlem, zapaleniem spojówek, światłowstrętem oraz gorączką. Wirus odry jest wysoce zakaźny, przenosi się drogą kropelkową. Leczenie polega na stosowaniu preparatów łagodzących objawy, zazwyczaj prowadzi się je w warunkach szpitalnych. Najlepszą metodą profilaktyki przed zachorowaniem jest szczepienie, które w Polsce należy do obowiązkowych szczepień u dzieci.  

Odra – charakterystyka 

Odra (łac. Morbilli) jest chorobą zakaźną wywoływana przez wirusa odry, który należy do rodziny paramyksowirusów. Choroba charakteryzuje się gruboplamistą wysypką na skórze, objawami infekcji dróg oddechowych, zapaleniem spojówek i gorączką. Dzięki powszechnym w Polsce szczepieniom przeciwko odrze, śwince i różyczce obecnie choroba występuje bardzo rzadko.

Odra cechuje się wysoką zakaźnością, co oznacza, że bardzo łatwo dochodzi do zakażenia i rozwoju objawów u osób nieszczepionych lub niechorujących w przeszłości na odrę. Obecnie większość przypadków odry na świecie występuje w krajach o słabo rozwiniętym systemie ochrony zdrowia.  

Odra – przyczyny. Jak dochodzi do zakażenia wirusem odry? 

Wirus odry przenosi się drogą powietrzno-kropelkową i cechuje się wysoką zakaźnością. Wirus dostaje się w trakcie oddychania do jamy nosowo-gardłowej, gdzie dochodzi do zakażenia komórek nabłonka i spojówek. Następnie wirus przedostaje się do krwi, skąd trafia do innych narządów. Okres wylęgania choroby wynosi 9–11 dni.

Osoba chora jest zakaźna dla otoczenia 3–5 dni przed pojawieniem się wysypki i przez pierwsze 3 dni występowania objawów skórnych. Wirus odry znajduje się wydzielinie z nosa i jamy ustnej, we łzach, moczu i krwi osoby chorej.  

Po przebyciu odry często dochodzi do przemijającej immunosupresji (spadku odporności). Przechorowanie odry pozostawia trwałą odporność na całe życie przed kolejnym zakażeniem.  

Powiązane produkty

Odra – objawy 

W przebiegu odry wyróżnia się trzy okresy: nieżytowy, wysypkowy oraz zdrowienia. Okres nieżytowy trwa około 4 dni i objawia się wysoką gorączką, suchym kaszlem, bólem gardła, katarem, zapaleniem spojówek i światłowstrętem. Po okresie nieżytowym pojawiają się białe plamki otoczone czerwoną obwódką na błonie śluzowej policzków (tzw. plamki Koplika). Zanikają one po pojawieniu się wysypki na skórze. Okres wysypkowy zaczyna się po około 2 tygodniach od zakażenia wirusem odry. Plamisto-grudkowa wysypka pojawia się początkowo na twarzy, szyi i za uszami, następnie schodzi na tułów i kończyny. Objawom skórnym towarzyszy świąd oraz wysoka gorączka. W okresie zdrowienia dochodzi do stopniowego spadku gorączki oraz ustępowania wysypki. Przez około 14 dni mogą utrzymywać się na skórze przebarwienia po wysypce oraz złuszczanie się naskórka.  

Odra u dzieci 

Odra najczęściej pojawia się w wieku dziecięcym u nieszczepionych osób. Ciężki przebieg oraz powikłania odry zazwyczaj występują u małych dzieci (poniżej 5. roku życia). U starszych dzieci powikłania zdarzają się rzadziej, choć należy pamiętać, że mogą prowadzić do trwałej niepełnosprawności, a nawet zgonu.

Groźnym powikłaniem odry u dzieci w wieku poniżej 2 lat jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE), które ujawnia się po około 5–15 latach po przebyciu choroby. SSPE jest chorobą nieuleczalną i objawia się postępującym otępieniem, nasilającą się sztywnością mięśni oraz drgawkami. Zgon następuje zazwyczaj w przeciągu 2 lat od pierwszych objawów.  

Odra u dorosłych 

Odra u dorosłych ma podobne objawy jak u dzieci. Na ciężki przebieg choroby szczególnie narażone są osoby w podeszłym wieku, mające choroby układu krążenia lub zaburzenia odporności. Odra jest szczególnie niebezpieczna w okresie ciąży, gdyż może prowadzić do poronienia, przedwczesnego porodu lub niskiej masy urodzeniowej dziecka.  

Odra – leczenie 

Leczenie odry polega na stosowaniu leków łagodzących objawy, w tym preparatów przeciwgorączkowych, przeciwbólowych oraz nawadniających. Pomocne bywa przebywanie w zaciemnionych pomieszczeniach, co łagodzi objawy światłowstrętu. Terapię odry prowadzi się w warunkach szpitalnych. W przypadku nadkażeń bakteryjnych stosuje się antybiotykoterapię. 

Każdy przypadek zachorowania na odrę jest zgłaszany przez lekarza do Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.  

Odra – powikłania 

Do powikłań odry zalicza się: 

  • zapalenie oskrzeli i płuc,
  • zapalenie krtani, 
  • zapalenie ucha środkowego, 
  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, 
  • podostre stwardniające zapalenie mózgu, 
  • zapalenie mięśnia sercowego. 
Powikłania odry są zazwyczaj ciężkie i mogą prowadzić do śmierci, dlatego tak ważna jest profilaktyka przed zachorowaniem. Do najpopularniejszych metod ochrony przed zachorowaniem na odrę należą szczepienia ochronne lub immunoglobuliny przeciwko wirusowi odry.   

Odra – profilaktyka. Szczepienie przeciw odrze  

Szczepienie przeciwko odrze w Polsce jest obowiązkowe i bezpłatne dla dzieci (szczepionka MMR). Pełen schemat szczepienia polega na podaży dwóch dawek szczepionki, pierwsza w 13.–15. miesiącu życia, druga w 6. roku życia. Szczepionka przeciwko odrze zawiera żywe, choć osłabione wirusy, dlatego nie można jej podawać dzieciom z ciężkimi niedoborami odporności lub będących w trakcie leczenia immunosupresyjnego. Szczepienie przeciwko odrze cechuje się dużą skutecznością. Odczyny poszczepienne występują stosunkowo rzadko i są łagodne (najczęściej ból i zaczerwienienie w miejscu podania, powiększenie węzłów chłonnych, wysypka lub podwyższona temperatura poszczepienna).  

  1. J. Popielska, M. Marczyńska, Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych, "Pediatria po Dyplomie”, nr 01 2016. 
  2. M. Szczepańska-Putz, Wysypki w przebiegu chorób zakaźnych, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2013. 
  3. W. H. Manson, Measles, Nelson Textbook of Pediatrics, Wydawnictwo Saunders Elsevier, Philadelphia 2011.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Nowa lista leków, których nie wolno wywozić z Polski

    Od 16 maja 2025 roku zacznie obowiązywać nowa lista antywywozowa, obejmująca 267 preparatów, których nie będzie można wywieźć poza granice kraju. Celem publikacji tej listy jest zapobieżenie niedoborom kluczowych produktów medycznych na krajowym rynku poprzez ograniczenie ich wywozu.

  • Dekalog Pacjenta, czyli „DOZkonała lekcja zdrowia”

    Kampania „DOZkonała lekcja zdrowia” została stworzona w celu zwiększenia świadomości pacjentów na temat prawidłowego stosowania leków. Jej głównym celem jest edukacja w zakresie zdrowia oraz promowanie właściwych praktyk. Na co warto zwrócić uwagę przyjmując leki?

  • Karagen – czy E407 jest szkodliwy?

    Karagen to polisacharyd pochodzenia naturalnego, szeroko stosowany w różnych gałęziach przemysłu, takich jak produkcja żywności, farmaceutyków i kosmetyków. Poniższy tekst odpowiada na kluczowe pytania: Czym jest karagen? W jaki sposób się go pozyskuje? Gdzie można go znaleźć? Dlaczego dodaje się go do śmietany? Czy jego spożycie jest bezpieczne?

  • Chelaty – czym są chelatowane formy minerałów?

    Minerały to składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Uczestniczą w wielu procesach fizjologicznych, m.in. w przewodnictwie nerwowym, skurczach mięśni czy w utrzymywaniu równowagi elektrolitowej. Ich wchłanianie może być utrudnione przez różne czynniki, w tym np. przez postać chemiczną pierwiastka. Z tego względu rośnie zainteresowanie minerałami w formie chelatów – są to związki, w których jon metalu (np. cynku, żelaza, magnezu) jest połączony z aminokwasem lub kwasem organicznym. Takie połączenia mogą poprawiać biodostępność, ponieważ są stabilniejsze w środowisku żołądkowym i mogą wykorzystywać alternatywne mechanizmy transportu w jelitach. Czy minerały w formie chelatów rzeczywiście są lepiej przyswajalne? Jakie znaczenie w suplementacji mają formy chelatowane?

  • Formy magnezu – które są najlepiej przyswajalne? Jaki rodzaj magnezu wybrać?

    Magnez to jeden z pierwiastków odgrywających kluczową rolę w naszym organizmie – bierze udział w wielu procesach metabolicznych, wpływa na układ nerwowy, mięśnie, serce i poziom energii. Dostępne są różne formy magnezu, z których każda ma inne właściwości i stopień przyswajalności. Które z nich warto wybrać? Jaki magnez jest najlepiej przyswajalny?

  • Jak czytać ulotki leków – na co zwrócić uwagę?

    Jakie informacje można znaleźć w ulotce leku? Czym różni się zwykła ulotka znajdująca się w opakowaniu od Charakterystyki Produktu Leczniczego? I czy należy obawiać się wszystkich wypisanych działań niepożądanych? Sprawdź, na co zwrócić szczególną uwagę, zanim zażyjesz zalecony lub przepisany preparat.

  • Witaminy metylowane – kiedy i dlaczego wybrać taką formę?

    Coraz częściej na etykietach suplementów diety można znaleźć informację, że dany preparat zawiera „witaminy w formie metylowanej”. Choć brzmi to skomplikowanie, metylowane witaminy to po prostu biologicznie aktywne formy niektórych składników odżywczych, które mogą być lepiej przyswajalne i skuteczniejsze w działaniu – szczególnie u osób z określonymi zaburzeniami metabolicznymi. Kiedy warto sięgnąć po takie preparaty? Czy są bezpieczne dla każdego?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl