Szczepienia w ciąży (COVID-19, grypa, krztusiec) – jakie szczepionki można podać ciężarnej?
Kamila Gniady

Szczepienia w ciąży (COVID-19, grypa, krztusiec) – jakie szczepionki można podać ciężarnej?

Szczepienia w ciąży są tematem wciąż aktualnym i nierzadko budzącym wiele obaw ze strony przyszłych mam. Czy uzasadnione jest podjęcie decyzji o odstąpieniu od przyjęcia szczepienia w obawie o zdrowie dziecka? Okazuje się, że obecnie dysponujemy licznymi badaniami, które potwierdzają bezpieczeństwo szczepień i pozwalają skutecznie zabezpieczyć przed niebezpiecznymi konsekwencjami zachorowania zarówno przyszłą mamę jak i dziecko. 

Szczepienia w ciąży – aktualne wytyczne

Dotychczasowe osiągnięcia w dziedzinie medycyny pozwalają nam na bezpieczne i skuteczne zapobieganie wielu chorobom zakaźnym, również w tak wyjątkowym czasie, jakim dla kobiet jest ciąża i okres karmienia piersią. Aktualne wytyczne wielu międzynarodowych towarzystw, specjalizujących się w tematyce szczepień i immunologii, reprezentują stanowisko, iż należy dążyć do przeprowadzenia szczepienia w ciąży, o ile tylko występuje taka możliwość. 

Badania jednoznacznie wskazują, iż szczepienia u ciężarnych nie tylko skutecznie zmniejszają ryzyko zachorowania u kobiety, ale również stanowią ochronę dla samego dziecka poprzez przekazywanie przeciwciał drogą krwi pępowinowej.

Udowodniono, że w zależności od tygodnia ciąży, w którym nastąpiło szczepienie oraz początkowego stężenia przeciwciał u matki, przeciwciała matczyne mogą utrzymywać się w krwioobiegu niemowlęcia nawet do 6 miesięcy po porodzie. 

Jakie szczepionki można bezpiecznie podawać w ciąży?

Wyróżnia się trzy grupy szczepionek:

  • żywe: zawierają drobnoustroje osłabione, a zatem pozbawione zjadliwości, czyli zdolności do namnożenia i zainfekowania organizmu, np. łączona szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce,
  • inaktywowane (tzw. martwe): zawierają patogeny zabite chemicznie lub fizycznie, np. poprzez działanie temperatury, zalicza się do nich szczepionkę przeciwko grypie,
  • najnowszej generacji (mRNA lub wektorowe).
Szczepienia z grupy szczepionek inaktywowanych (zabitych) charakteryzują się dużym profilem bezpieczeństwa i bez obaw mogą być podawane w ciąży. Z kolei nie rekomenduje się podawania szczepionek żywych w okresie ciąży, gdyż istnieje potencjalne ryzyko przeniesienia osłabionego drobnoustroju na płód i wywołania zakażenia.

W przypadku konieczności wykonania szczepienia w okresie planowania ciąży szczepionką żywą, zaleca się odroczenie decyzji o ciąży i stosowanie skutecznej antykoncepcji przez minimum 1 miesiąc. 

Polecane dla Ciebie

Szczepienie na COVID-19 a ciąża

Zgodnie z najnowszym stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników opublikowanym w kwietniu 2021 r. aktualne rekomendacje przychylają się do podawania szczepionki przeciwko COVID-19 kobietom ciężarnym oraz karmiącym piersią.

Obecnie nie istnieją żadne dane, co do szkodliwości wspomnianego szczepienia na płód, jednak należy pamiętać, iż każdorazowa chęć zaszczepienia powinna być skonsultowana z lekarzem położnikiem prowadzącym ciążę lub lekarzem pierwszego kontaktu, którzy wykluczą ewentualne przeciwskazania. 

Szczepienie na COVID-19 w trakcie trwania ciąży jest szczególnie zalecane kobietom pracującym w ochronie zdrowia oraz mamom wcześniaków. Pamiętajmy również, że nie należy zatajać faktu karmienia piersią w momencie kwalifikacji do szczepienia. 
Warto mieć także na uwadze fakt, że nie istnieją żadne przesłanki sugerujące zastosowanie przerwy w karmieniu piersią przed lub po podaniu którejkolwiek z dawek szczepionki. 

Zachorowanie na COVID-19 w ciąży może być szczególnie niebezpieczne. Kobiety ciężarne znajdują się w grupie wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia oraz jego długotrwałych powikłań. Dlatego tak ważne jest wdrożenie profilaktyki, jeśli tylko brak jest innych przeciwskazań. 

Szczepienie na grypę w ciąży

Grypa sezonowa jest ostrą, wirusową chorobą zakaźną układu oddechowego, którą możemy zarazić się drogą kropelkową lub poprzez kontakt bezpośredni, np. skórę rąk lub po dotknięciu zanieczyszczonej klamki i przeniesieniu drobnoustrojów w okolicę nosa czy ust.

Podobnie jak w przypadku COVID-19, kobiety ciężarne znajdują się w grupie wysokiego ryzyka ciężkiego i powikłanego przebiegu choroby, nawet jeśli pacjentka nie ma chorób współistniejących. Jest to związane przede wszystkim z fizjologicznymi zmianami w obrębie układu immunologicznego, jakie zachodzą w ciąży, uniemożliwiając tym samym prawidłową odpowiedź odpornościową na pojawiający się drobnoustrój. Wśród możliwych powikłań zakażenia COVID-19 w ciąży należy wymienić: ciężkie zapalenie płuc, ostrą niewydolność oddechową, niską masę urodzeniową płodu czy ryzyko porodu przedwczesnego lub poronienia. Rosnąca gorączka może również wywoływać zbyt szybką czynność serca u płodu. 

Aktualne wytyczne polskich i amerykańskich towarzystw, a także WHO dotyczące szczepienia na grypę w ciąży przemawiają za wyszczepianiem wszystkich kobiet bez względu na trymetr ciąży, w którym się obecnie znajdują. Zalecenia dotyczą także kobiet dopiero planujących ciążę oraz karmiących piersią. Jeśli nie udało się zaszczepić kobiety jeszcze w okresie ciąży, należy takie szczepienie zaplanować na okres po porodzie.

Szczepionka na grypę jest szczepionką inaktywowaną, a zatem, jak wspomniano wcześniej, ciąża nie jest przeciwskazaniem do jej podania. Rzadko pojawiają się działania niepożądane lub są jedynie miejscowe i obejmują ból, zaczerwienienie i nieznaczny obrzęk w miejscu podania. 

Należy również wspomnieć, iż podanie szczepionki na grypę w ciąży nie niesie za sobą ryzyka zmniejszonej masy u płodu, poronienia, wad wrodzonych czy opóźnienia rozwoju psychomotorycznego dziecka. 

Szczepienie na krztusiec w ciąży

Pomimo wdrożenia obowiązkowych szczepień na krztusiec w dzieciństwie, odporność na tę chorobę stopniowo spada wraz z wiekiem i u kobiet w wieku rozrodczym okazuje się być już niewystarczająca. Obecnie krztusiec nadal jest przyczyną ciężkich zachorowań i umieralności wśród noworodków, a brak doszczepienia ciężarnej kobiety przyczynia się do minimalnego przekazania przeciwciał dziecku i ryzyka ciężkiego przebiegu oraz powikłań choroby do momentu podania pierwszej dawki szczepionki dziecku w drugim miesiącu życia.

Liczne międzynarodowe badania na przestrzeni ostatnich lat udowodniły bezpieczeństwo szczepienia na krztusiec w ciąży i brak negatywnego wpływu na płód oraz dalszy rozwój dziecka. Optymalny czas podania szczepionki na krztusiec ciąży przypada na okres pomiędzy 27. a 36. tygodniem.

Jakie szczepienia warto wykonać przed planowaną ciążą?

U kobiet planujących ciążę rekomendowane jest rozważenie wykonania kilku szczepień w zależności od tego, czy kobieta była już w przeszłości szczepiona i kiedy podano ostatnią dawkę szczepionki. Do chorób, które mogą stanowić potencjalne zagrożenie zarówno dla matki, jak i dziecka zaliczają się:

  • grypa: dotyczy to przede wszystkim okresu, kiedy ciąża lub poród przypadają na okres sezonowych zachorowań, a zatem od jesieni do wczesnej wiosny,
  • ospa wietrzna: obowiązują dwie dawki szczepionki podane w odstępie nie krótszym niż 6 tygodni,
  • odra, świnka, różyczka (szczepienie łączone): obowiązują dwie dawki szczepionki w odstępie nie krótszym niż 4 tygodnie,
  • WZW B: uzupełnienie w zależności od aktualnego miana przeciwciał lub podanie 3 dawek w schemacie 0-1-6 miesięcy,
  • inne szczepienia, w zależności od ekspozycji, czyli np. na wypadek planowanej podróży.
  1. E. Duszczyk, E. Augustynowicz, Jakie szczepienia zaleca się w czasie ciąży?, „szczepienia info [online]”, https://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/jakie-szczepeinia-zaleca-sie-kobietom-w-ciazy/?strona=3#jakie-szczepienia-zaleca-sie-w-czasie-ciazy, [dostęp:] 28.09.2021.
  2. Polskie Towarzystwo Ginekologów Położników, Stanowisko PTGiP dotyczące szczepień kobiet ciężarnych przeciwko COVID19, „ptgin.pl" [online], https://www.ptgin.pl/stanowisko-ptgip-dotyczace-szczepien-kobiet-ciezarnych-przeciwko-covid19, [dostęp:] 28.09.2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • In vitro – na czym polega? Przebieg, skuteczność, koszt

    Zgodnie ze stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) problemy z płodnością ma ok. 12% populacji. Szacuje się, że w Polsce dotyczy to aż 20% osób w wieku reprodukcyjnym. Nadzieję na posiadanie potomstwa daje jednak metoda in vitro, która w dużej mierze jest finansowana z programów samorządowych.

  • Łysienie poporodowe – jak długo trwa wypadanie włosów po ciąży i jak sobie z nim radzić?

    Każda kobieta marzy o tym, aby jej włosy były piękne, gęste i lśniące. I właśnie w okresie ciąży włosy takie się stają — są mocniejsze i wyglądają zdrowiej niż przed ciążą. Niestety, ten stan nie będzie utrzymywał się długo, ponieważ włosy zaczynają wypadać zazwyczaj po porodzie. Mówi się wówczas, że doszło do łysienia poporodowego. Czy jest ono groźne? Co robić, gdy po ciąży nadmiernie wypadają włosy? Podpowiadamy.

  • USG genetyczne – kiedy wykonać? Ile kosztuje i co może pokazać?

    Badanie USG genetyczne jest w pełni bezpieczne zarówno dla dziecka, jak i dla kobiety ciężarnej. Jest ono jednym z najważniejszych badań wykonywanych w trakcie trwania ciąży. Podczas badania oceniana jest m.in. anatomia płodu oraz ryzyko aberracji chromosomowych. Jak wygląda obowiązkowe badanie prenatalne i ile kosztuje USG genetyczne?

  • Jakie zmiany hormonalne zachodzą w organizmie kobiety w trakcie ciąży?

    Burza hormonalna to potoczne określenie na wszelkiego rodzaju zmiany zachodzące w gospodarce gruczołów dokrewnych w trakcie trwania ciąży. Każdą kobietę ciężarną dotyczą te same wahania, niemniej towarzyszą im różne odczucia. Co dzieje się z organizmem kobiety w czasie ciąży? Jakie hormony działają na początku ciąży oraz co kortyzol ma wspólnego ze zmiennością nastroju?

  • Pierwsze objawy ciąży – po czym poznać, że doszło do zapłodnienia?

    Mdłości, zawroty głowy, tkliwość piersi? Czy te objawy świadczą o tym, że kobieta jest w ciąży? Owszem, mogą na to wskazywać, niemniej nie muszą. Specjaliści z zakresu ginekologii i położnictwa nie definiują jednoznacznie tzw. wczesnych i późnych objawów ciąży. Można jednak wyróżnić zarówno prawdopodobne, jak i pewne jej oznaki.

  • Kangurowanie – czym jest i jakie może przynieść korzyści?

    Budowanie więzi z dzieckiem można rozpocząć już od pierwszych minut, w których malec pojawi się na świecie. Proces, który odbywa się w kontakcie skóra do skóry, nazywa się kangurowaniem. Może być wykonywane przez mamę, ale także przez tatę noworodka. Jak się przygotować do kangurowania i jak długo można je praktykować?

  • Jakie są objawy niedoczynności tarczycy w ciąży? Czy można ją leczyć? Normy badań

    Niedoczynność tarczycy w ciąży może zwiększyć ryzyko związane z poronieniem, odklejeniem łożyska, niedokrwistością, nadciśnieniem ciążowym czy krwawieniem poporodowym. Wyjątkowo newralgiczny moment to ten, kiedy niedoczynność wystąpi w pierwszym trymestrze ciąży. Jak diagnozować i leczyć niedoczynność tarczycy u kobiety w ciąży, tak aby terapia była skuteczna i nie zaszkodziła dziecku?

  • Jak sobie radzić z alergią w ciąży?

    Co piąta kobieta w ciąży cierpi na alergię, zwłaszcza na alergiczny nieżyt nosa i astmę alergiczną. W czasie ciąży może pojawić się także alergiczne zapalenie spojówek, ostra pokrzywka, alergia pokarmowa, alergia na leki, a nawet anafilaksja. Jak zatem radzić sobie z alergią w ciąży? Jakie leki można stosować na alergię w ciąży? Czy w ciąży można robić testy alergiczne? I czy alergia w ciąży szkodzi dziecku?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij