Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

1. Grypa w ciąży
2. Czym grozi grypa w ciąży? Powikłania
3. Grypa w I trymestrze ciąży
4. Grypa w II trymestrze ciąży
5. Grypa w III trymestrze ciąży
6. Objawy grypy w ciąży. Jak odróżnić grypę od przeziębienia?
7. Jak leczyć grypę w ciąży?
8. Domowe sposoby łagodzenia objawów grypy w ciąży
9. Jak zapobiec zachorowaniu na grypę w ciąży? Szczepienie na grypę

Grypa w ciąży

Ciąża jest jednym z wielu dobrze zidentyfikowanych czynników ryzyka ciężkiego przebiegu grypy z powodu fizjologicznych zmian zachodzących w organizmie podczas tego okresu. Infekcja może przybrać poważny przebieg na skutek zwiększonego zapotrzebowania na tlen, zmniejszenia pojemności płuc czy przyspieszonej czynności serca u przyszłej mamy. Ogromne znaczenie dla przebiegu grypy mają również zmiany w układzie immunologicznym – osłabienie odpowiedzi komórkowej utrudnia zwalczanie infekcji wirusowej. Grypa jest nie tylko niebezpieczna dla kobiety (większe ryzyko zapalenia płuc oraz ostrej niewydolności oddechowej), ale stanowi również zagrożenie dla rozwijającego się płodu (poronienie, niska masa urodzeniowa). Objawy grypy u przyszłej mamy są zbieżne z tymi u pozostałych chorych. Zazwyczaj są to: wysoka gorączka, bóle głowy i mięśni, suchy kaszel, ból gardła, zmęczenie i katar.

Choć istnieje leczenie przyczynowe grypy, to nadal profilaktyka gra kluczową rolę i jest najważniejszą oraz najskuteczniejszą metodą mogącą uchronić przyszłe mamy przed niechcianymi konsekwencjami.

Czym grozi grypa w ciąży? Powikłania

Zachorowanie na grypę w ciąży może prowadzić do wielu ciężkich powikłań położniczych oraz neonatologicznych. Oczywiście jest to kwestia indywidualna i nie wystąpią one u wszystkich kobiet. Warto zaznaczyć, że w samej ciąży wyróżnia się okresy mniej i bardziej krytyczne pod kątem zakażeń. Najczęściej obserwowane powikłania grypy w ciąży to:

• poronienie/poród przedwczesny,
• niska masa urodzeniowa płodu,
• wady wrodzone u dziecka,
• wewnątrzmaciczne obumarcie płodu,
• okołoporodowe zakażenie wirusowe noworodka.

Grypa w I trymestrze ciąży

I trymestr jest najbardziej wrażliwym okresem ciąży, ponieważ jest to moment kształtowania i rozwijania się płodu. Wirus może niszczyć łożysko lub zaburzać dojrzewanie tkanek dziecka, co prowadzi do powstawania wad (np. rozszczepu wargi, podniebienia i kręgosłupa, wad serca, wodogłowia). Co więcej, długo utrzymująca się gorączka może mieć efekt teratogenny (czyli działający szkodliwie na rozwijający się płód w łonie matki). Mimo że wirus grypy rzadko powoduje poważne komplikacje, to zdarzają się przypadki poronień w I trymestrze związane z ciężkim przebiegiem grypy u matki.

Grypa w II trymestrze ciąży

W II trymestrze maleje ryzyko uszkodzenia płodu, wzrasta natomiast ryzyko powikłanego przebiegu ciąży. W tym okresie może dojść do porodu przedwczesnego, niskiej masy urodzeniowej oraz wewnątrzmacicznego obumarcia płodu. Ponadto w II trymestrze wzrasta ryzyko zaostrzenia objawów infekcji u matki oraz hospitalizacji, co wynika ze zmian adaptacyjnych zachodzących w ciąży, takich jak uniesienie przepony, zmniejszenie pojemności płuc przez powiększającą się macicę, większe zużycie tlenu.

Grypa w III trymestrze ciąży

Infekcja przypadająca na III trymestr ciąży może negatywnie wpłynąć na okres okołoporodowy. Badania wskazują, że ciężki przebieg grypy w III trymestrze ciąży może sprzyjać wzrostowi ryzyka wystąpienia u dzieci drgawek i drgawek gorączkowych, a nawet padaczki. Ponadto w trakcie porodu może dojść do zarażenia dziecka wirusem grypy i koniecznością leczenia, co będzie skutkowało dłuższą hospitalizacją noworodka po urodzeniu.

Objawy grypy w ciąży. Jak odróżnić grypę od przeziębienia?

Grypa i przeziębienie to powszechne, sezonowe choroby wirusowe, których obraz kliniczny na pierwszy rzut oka może się wydawać podobny. W praktyce istnieją między nimi pewne różnice. Przeziębienie przebiega dość łagodnie (łagodny stan podgorączkowy lub prawidłowa temperatura ciała, niewielki katar, kaszel, ból gardła) i trwa kilka dni, natomiast dla grypy charakterystyczne są: nagły początek objawów, gwałtowny przebieg (wysoka gorączka, bóle stawowo-mięśniowe, osłabienie oraz silny kaszel) oraz długi okres rekonwalescencji.

Jak leczyć grypę w ciąży?

Ze względu na ograniczenia związane z bezpieczeństwem stosowania leków przez kobiety ciężarne zaleca się konsultację z lekarzem celem wdrożenia odpowiedniego leczenia. W przypadku gorączki i bólu głowy najbezpieczniejszym środkiem do stosowania jest paracetamol, ponieważ inne leki takie jak metamizol czy NLPZ (np. ibuprofen, kwas acetylosalicylowy) mogą wywierać szereg działań niepożądanych u płodu. Jeśli pacjentce dokucza kaszel lub katar, dobrym rozwiązaniem będą inhalacje z soli fizjologicznej, hipertonicznej czy z dodatkiem kwasu hialuronowego, które nawilżą i rozrzedzą zalegającą wydzielinę w drogach oddechowych. Przy bólu gardła oraz chrypce dopuszczonymi substancjami w ciąży są spraye z chlorowodorkiem benzydaminy oraz tabletki do ssania z wyciągiem z porostu islandzkiego lub propolisu. Jeżeli od początku objawów nie minęło więcej niż 48 godzin to lekarz może zadecydować o włączeniu leczenia przyczynowego. Oseltamiwir to lek przeciwwirusowy, który poprzez hamowanie replikacji wirusa w organizmie może skrócić czas trwania infekcji, załagodzić objawy oraz zmniejszyć ryzyko powikłań.

Domowe sposoby łagodzenia objawów grypy w ciąży

Ze względu na ograniczone możliwości leczenia farmakologicznego w ciąży pomocne mogą się okazać domowe sposoby na radzenie sobie z infekcją. Pacjentki powinny pamiętać o odpowiednim nawodnieniu, nawilżaniu powietrza oraz wietrzeniu pomieszczeń. Przy wysokiej gorączce dobrze działają zimne okłady na czoło. W przypadku bólu gardła pomocne będzie płukanie roztworem soli kuchennej, która ma działanie odkażające i obkurczające śluzówkę. Celem poprawy ogólnego samopoczucia warto pić ciepłą herbatę z dodatkiem cytryny, miodu, syropu z czarnej porzeczki i malin.

Jak zapobiec zachorowaniu na grypę w ciąży? Szczepienie na grypę

Najlepszym sposobem zapobiegania grypie jest szczepienie ochronne. Kobiety w ciąży należą do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia, stąd zaszczepienie się jest zalecane każdej pacjentce, na każdym etapie ciąży. Szczepionka uważana jest za bezpieczną dla matki i dziecka. Warto dodać, że nie tylko chroni ona przed zakażeniem, ale może także skracać przebieg choroby oraz eliminuje ryzyko powikłań. Do działań profilaktycznych zalicza się częste mycie rąk, izolację chorych członków rodziny, unikanie dużych skupisk ludzi oraz dbanie o zbilansowaną dietę.