Co robić, gdy boli gardło? Co może oznaczać ból w gardle?
Katarzyna Gmachowska

Co robić, gdy boli gardło? Co może oznaczać ból w gardle?

Ból gardła jest jedną z najczęstszych dolegliwości, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym. Definiowany jest jako uczucie pieczenia, drapania, trudności w połykaniu lub suchości w gardle. Kiedy udać się do lekarza, gdy boli nas gardło? Co stosować, aby uśmierzyć ból? Podpowiadamy.

Ból gardła najczęściej jest wynikiem infekcji wirusowej, której towarzyszą inne objawy, takie jak gorączka, kaszel, katar, bóle mięśni i ogólne osłabienie. U chorych z bólem gardła zazwyczaj skuteczne jest leczenie miejscowe preparatami o działaniu przeciwbólowym, przeciwbakteryjnym, przeciwgorączkowym i odkażającym. Należy pamiętać, że ból gardła może być także objawem narażenia na szkodliwe substancje (dym tytoniowy, alkohol, długie przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach) lub choroby nowotworowej.

Przyczyny bólu gardła

Najczęstszymi przyczynami bólu gardła są infekcje, w ok. 85% o etiologii wirusowej. Charakterystycznymi objawami ostrej infekcji gardła są: gorączka, kaszel, katar, złe samopoczucie oraz bóle mięśni. Powodem silnego bólu gardła może być także angina paciorkowcowa, której towarzyszy gorączka, białe naloty na migdałkach oraz osłabienie.

Ból gardła może pojawić się także w wyniku narażenia na substancje drażniące, takie jak dym tytoniowy, alkohol, klimatyzacja czy wdychanie substancji toksycznych.

Przyczyną nagłego, kłującego bólu gardła może być również zatrzymanie ciała obcego, np. pokarmu, w gardle lub przełyku.

Przewlekły ból gardła wraz z problemami z połykaniem oraz brakiem cech świadczących o infekcji dróg oddechowych może być spowodowany chorobą nowotworową. Do czynników ryzyka rozwoju nowotworu gardła zalicza się palenie papierosów oraz nadużywanie alkoholu.

Najwięcej zachorowań na zapalenie gardła i migdałków podniebiennych obserwuje się w sezonie jesienno-zimowym ze względu na dużą częstość infekcji w tym okresie.

Bolące gardło u niemowląt i dzieci

Zdecydowana większość przypadków zapalenia błony śluzowej gardła u dzieci jest wywołana wirusami (najczęściej rynowirusy, adenowirusy, koronawirusy). Do najczęstszych objawów infekcji gardła u dziecka zaliczamy ból, drapanie, pieczenie, trudności w połykaniu, zaczerwienienie i rozpulchnienie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych, gorączkę, kaszel oraz nieżyt nosa.

Należy pamiętać, że w przypadku infekcji wirusowych stosowanie antybiotyków jest bezpodstawne, gdyż antybiotyki wykazują działanie przeciwbakteryjne i nie wpływają na zahamowanie namnażania wirusów. Wskazaniem do wdrożenia antybiotykoterapii jest stwierdzenie anginy paciorkowcowej, która objawia się silnym bólem gardła, gorączką, rozpulchnieniem błony śluzowej oraz nalotami na migdałkach podniebiennych, powiększeniem węzłów chłonnych szyjnych oraz brakiem kaszlu.

U dziecka z infekcją wirusową gardła zaleca się leczenie objawowe, które ma na celu złagodzenie dolegliwości. Najczęściej stosuje się leczenie miejscowe (na ból gardła u dzieci poleca się tabletki, aerozole, pastylki, syropy o działaniu antyseptycznym, przeciwbólowym i przeciwzapalnym). W przypadku znacznego nasilenia objawów można podać dziecku leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe (ibuprofen lub paracetamol).

Należy pamiętać, że tabletki i pastylki można podawać dzieciom po ukończeniu 6. roku życia, aby ograniczyć ryzyko zadławienia. Dowiedz się, o czym jeszcze może świadczyć ból gardła u dziecka.

Ból gardła w ciąży

W przypadku pojawienia się bólu gardła u kobiety w ciąży zaleca się stosowanie leczenia objawowego, pamiętając iż okres ciąży i karmienia jest przeciwwskazaniem do stosowania niektórych leków.

W umiarkowanie nasilonym bólu gardła w ciąży zaleca się zastosowanie preparatów roślinnych, np. zawierających propolis, porost islandzki, szałwię czy rumianek. Jeśli ból gardła nasila się lub nie ustępuje po 3–4 dniach, należy skontaktować się z lekarzem, który zaleci odpowiednie leczenie. Należy pamiętać, aby w ciąży unikać leków zawierających salicylany oraz srebro koloidalne.

Pomocne mogą być domowe sposoby łagodzenia bólu gardła w ciąży, w tym nawilżanie gardła poprzez częste picie wody czy płukanie gardła naparem z szałwii.

Ból gardła – charakterystyka

Objawy infekcji gardła zazwyczaj pojawiają się po 2–5 dniach od zakażenia drogą kropelkową (kichanie, kaszel) lub w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą chorą bądź przedmiotami, których używała.

Ból gardła definiowany jest jako uczucie pieczenia, drapania w gardle lub trudności w połykaniu. Jak wygląda chore gardło? W badaniu fizykalnym można zaobserwować zaczerwienienie (czerwone gardło) i rozpulchnienie błony śluzowej gardła oraz migdałków podniebiennych, a w przypadku anginy paciorkowcowej lub mononukleozy zakaźnej – obecność białawych nalotów na migdałkach podniebiennych oraz bardzo silny ból gardła.

Do objawów, które często towarzyszą bólowi gardła, zaliczamy kaszel suchy lub mokry, katar, gorączkę, chrypkę oraz uczucie suchości w gardle, ogólne osłabienie i bóle mięśni.

Większość chorych na zapalenie gardła i migdałków podniebiennych zgłasza dolegliwości trwające przez około 4–7 dni. Po tym czasie objawy infekcji gardła stopniowo ustępują.

Powiązane produkty

Ból gardła – kiedy do lekarza?

Zdecydowana większość przypadków bólu gardła przebiega łagodnie i nie wymaga interwencji lekarskiej. Zazwyczaj skuteczne jest leczenie objawowe w domu (stosowanie miejscowo preparatów o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym i przeciwbólowym w postaci tabletek i pastylek do ssania, aerozoli oraz płukanek do gardła).

Jeśli ból gardła nie ustępuje po zastosowanym leczeniu, ciągle narasta albo jeśli towarzyszą mu alarmujące objawy – duszność, trudności w połykaniu, gorączka u noworodka lub dziecka poniżej 2. roku życia, odmawianie przyjmowania płynów grożące odwodnieniem – należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Warto podkreślić, że przewlekły ból gardła, zwłaszcza jednostronny i utrudniający połykanie, może być objawem choroby nowotworowej gardła.

Podstawą diagnostyki bólu gardła jest wywiad chorobowy dotyczący charakteru bólu, długości jego trwania oraz obecności objawów towarzyszących. W przypadku podejrzenia anginy paciorkowcowej lekarz może zlecić pobranie wymazu z gardła lub wykonanie badań laboratoryjnych z krwi przy podejrzeniu mononukleozy zakaźnej. Najczęściej jednak nie ma konieczności wykonania dodatkowych badań u pacjenta zgłaszającego się z bólem gardła do lekarza.

Leczenie bólu gardła – co pomoże na bolące gardło?

Preparaty stosowane miejscowo w zapaleniu błony śluzowej gardła i migdałków zawierają substancje aktywne o właściwościach antyseptycznych (przeciwwirusowych, przeciwgrzybicznych, przeciwbakteryjnych), przeciwzapalnych (niesteroidowe leki przeciwzapalne) oraz substancje miejscowo znieczulające. Leki mające zastosowanie w infekcjach gardła dodatkowo zmniejszają przekrwienie błony śluzowej gardła, rozrzedzają zalegający śluz oraz hamują odruch kaszlowy.

Leki na gardło stosowane miejscowo występują w różnej postaci. Są dostępne m.in. jako pastylki i tabletki do ssania na ból gardła, a także jako płyny do płukania gardła oraz aerozole.

Do substancji czynnych pomocnych w bólu gardła zaliczamy:

  • salicylan choliny – łagodzi stany zapalne, ból oraz ogranicza ogniska bakterii, zmniejsza obrzęk i przekrwienie błony śluzowej, wpływa na poprawę wydzielania śliny, należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych;
  • benzydaminę chlorowodorku – łagodzi ból i zmniejsza zaczerwienie błony śluzowej gardła spowodowane działaniem bakterii i wirusów, działa odkażająco i miejscowo znieczulająco;
  • flurbiprofen – wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwzapalnie;
  • ketoprofen – działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie;
  • chlorheksydynę dichlorowodorku – ma działanie bakteriobójcze;
  • witaminę C (kwas askorbinowy) – wspiera układ odpornościowy;
  • chlorchinaldol – działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwgrzybiczo;
  • chlorek benzalkonium, chlorek cetylpirydyny – działają odkażająco;
  • benzokainę – wykazuje działanie miejscowo znieczulające;
  • amylometakrezol i alkohol 2,4-dichlorobenzylowy – mają działanie antyseptyczne;
  • lidokainę – ma działanie miejscowo znieczulające, przez co ogranicza ból;
  • olejki eteryczne – mentol, olejek mięty pieprzowej, olejek eukaliptusowy i tymol – mają działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne;
  • substancje roślinnebabka lancetowata, podbiał, porost islandzki, prawoślaz, szałwia i tymianek; zmniejszają one podrażnienie błony śluzowej gardła oraz ograniczają stan zapalny, tworzą na powierzchni gardła warstwę śluzową, przez co łagodzą podrażnienia wywołane między innymi bólem gardła.

Podczas wyboru preparatu na ból gardła należy zwrócić uwagę na jego postać (tabletki i pastylki nie są zalecane dzieciom przed ukończeniem 6. roku życia oraz osobom leżącym czy z demencją). Preparatów zawierających salicylan choliny i flurbiprofen nie należy podawać dzieciom poniżej 12. roku życia ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a. Osoby chore na cukrzycę powinny wybierać preparaty niezawierające w swoim składzie cukru, a w przypadku chorych na fenyloketonurię należy unikać produktów, w których jest obecny aspartam.

W przypadku stwierdzenia bakteryjnego zapalenia gardła i migdałków zaleca się zastosowanie antybiotyku. Najczęstszą infekcją gardła wywołaną przez bakterie jest angina paciorkowcowa, której objawami są ból gardła, gorączka, powiększenie węzłów chłonnych szyi, rozpulchnienie oraz białe naloty na migdałkach podniebiennych. W przypadku zastosowania antybiotyku w anginie paciorkowcowej chory przestaje być zakaźny dla otoczenia po upływie 24 godzin od pierwszej dawki antybiotyku.

Domowe sposoby na ból gardła

Mając chore gardło, możemy sięgnąć także po sprawdzone, domowe sposoby na ból gardła. W przypadku wystąpienia dolegliwości bólowych zaleca się picie odpowiedniej ilości wody, herbaty z sokiem malinowym, cytryną i imbirem, naparów z kwiatów lipy lub czarnego bzu, które mają działanie rozgrzewające i antyseptyczne. Przy silnym bólu gardła można wykonać płukanie gardła naparem z szałwii lub rumianku, najlepiej kilka razy dziennie. Warto także pamiętać, aby unikać spożywania potraw gorących, pikantnych lub kwaśnych, które mogą wzmagać odczuwanie bólu.

U osób z bólem gardła celem złagodzenia objawów zaleca się stosowanie preparatów roślinnych w postaci tabletek lub pastylek do ssania, płynów do płukania jamy ustnej lub aerozoli dostępnych bez recepty.
  1. B. P. Albrecht, Gorączka z bólem gardła, „Pediatria po Dyplomie”, nr 5 2012.
  2. W. Hryniewicz, A. Radzikowski, P. Albrecht i in., Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2016 [online] http://www.antybiotyki.edu.pl/pdf/Rekomendacje2016.pdf, [dostęp:] 13.06.2020.
  3. J. Cianciara, J. Juszczyk, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Lublin 2007.
  4. P. Późniak, G. Milenik-Niedzielska, Standardy leczenia ostrego zapalenia gardła i migdałków u dzieci, „Pediatria po Dyplomie”, nr 2 2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij