Bakteryjne zapalenie gardła – przyczyny, objawy, leczenie. Jakie bakterie wywołują zapalenie gardła?
Piotr Gmachowski

Bakteryjne zapalenie gardła – przyczyny, objawy, leczenie. Jakie bakterie wywołują zapalenie gardła?

Bakteryjne zapalenie gardła występuje zdecydowanie rzadziej niż infekcje o podłożu wirusowym. Infekcja gardła wywołana przez bakterie, w większości przez paciorkowce, ma przeważnie cięższy przebieg niż zakażenie wirusowe, objawia się wysoką gorączką, silnym bólem gardła, powiększeniem migdałków, dyskomfortem podczas przełykania pokarmów. Nie towarzyszą jej katar oraz kaszel. Leczenie bakteryjnego zapalenia gardła to antybiotykoterapia oraz stosowanie miejscowo działających preparatów przeciwbólowych.

Bakteryjne zapalenie gardła – przyczyny

Bakteryjne zapalenie gardła – paciorkowce

Bakterie są odpowiedzialne za ok. 5%-10% przypadków stanów zapalnych gardła i migdałków podniebiennych u dorosłych, u dzieci bakterie odpowiadają natomiast za 15%-30% przypadków zakażeń. W większości przypadków bakterią, która jest odpowiedzialna za zakażenie są paciorkowce beta-hemolizujące grupy A, czyli Streptococcus pyogenes. W mniejszej ilości przypadków za zachorowanie odpowiadają paciorkowce grupy C i G. 

Do zakażenia może dojść poprzez bezpośredni kontakt z chorą osobą, ale również w wyniku uaktywnienia się nosicielstwa. Literatura fachowa zwraca uwagę na fakt, iż pacjent, u którego stwierdzono paciorkowcowe zapalenia gardła lub migdałków nie powinien kontaktować się z innymi osobami przez okres co najmniej 24 godzin od zastosowania skutecznego antybiotyku.

Bakteryjne zapalenie gardła – inne bakterie 

Dane źródłowe wskazują, iż najczęstszą przyczyną bakteryjnego zapalenia gardła są bakterie Streptococcus pyogenes. Inne bakterie powodują zapalenie gardła bardzo rzadko. W mniej niż 1% przypadków za zakażenie odpowiadają Mycoplasma i Chlamydia pneumoniae. Rzadko zachorowanie wywołują: Neisseria gonorrhoeae, Corynebacterium diphtheriae, Arcanobacterium haemolyticum i bakterie beztlenowe.

Bakteryjne zapalenie gardła – objawy

Do objawów bakteryjnego zapalenia gardła wywołanego przez bakterię Streptococcus pyogenes należą:

  • silny ból gardła,
  • trudności w połykaniu,
  • gorączka,
  • nudności, wymioty oraz ból brzucha,
  • naloty włóknikowe umiejscowione w kryptach migdałków,
  • zaczerwienienie i obrzęk migdałków,
  • powiększone węzły chłonne podżuchwowe.

Za zakażeniem bakteryjnym mogą przemawiać również:

  • młody wiek (dzieci w wieku od 5 do 15 lat),
  • kontakt w ciągu ostatnich 14 dni z chorym na bakteryjne zapalenie gardła.

Objawy zakażenia, które spowodowane jest przez bakterię Streptococcus pyogenes utrzymują się zazwyczaj przez okres 8 do 10 dni.

Powiązane produkty

Bakteryjne zapalenie gardła a wirusowe zapalenie gardła – jak je od siebie odróżnić?

Opierając się na wynikach badań, które różnicowały wirusowe zapalenie gardła od zakażenia bakteryjnego, opracowano skalę, która ocenia prawdopodobieństwo zakażenia bakterią Streptococcus pyogenes, która jest najczęstszą przyczyną bakteryjnego zapalenia gardła. Skala wg Centora/McIsaaca ocenia następujące parametry i określa odpowiednią liczbę punktów, które są pomocne w ustaleniu dobrej diagnozy przez lekarza:

  • gorączka powyżej 38 st. C (1pkt),
  • brak kaszlu (1pkt),
  • powiększone węzły chłonne szyjne przednie (1pkt),
  • nalot włóknikowy i obrzęk migdałków (1pkt),
  • wiek 3-14 lat (1pkt),
  • wiek 15-44 lat (0 pkt),
  • wiek powyżej 45 lat (-1pkt).

Rozpoznanie powinno być oparte na wywiadzie oraz badaniu przedmiotowym. Bakteryjnego zapalenia gardła oraz migdałków nie można rozpoznać, opierając się tylko na wymienionych kryteriach, konieczna jest również diagnostyka mikrobiologiczna (posiew wymazu z gardła lub szybkie testy wykrywające antygen). Skala Centora/McIsaaca może być wykorzystywana w ocenie prawdopodobieństwa zakażenia bakteryjnego u dorosłych, a także u dzieci.

Bakteryjne zapalenie gardła – leczenie. Czy zawsze stosuje się antybiotyk?

Antybiotykoterapia jest wprowadzana przez lekarza w momencie zdiagnozowania anginy paciorkowcowej – zastosowanie antybiotyku ma zapobiec gorączce reumatycznej oraz występowaniu powikłań ropnych. Antybiotykoterapia w paciorkowcowym zapaleniu gardła zmniejsza objawy kliniczne zakażenia, a także skraca czas trwania choroby. Wytyczne rekomendują stosowanie penicyliny, oczywiście u osób, które nie są na nią uczulone.

W terapii ostrego zapalenia gardła i migdałków, gdzie przyczyną są bakterie Streptococcus pyogenes literatura fachowa zaleca zastosowanie doustnie (u dorosłych, jak i u dzieci) fenoksymetylopenicyliny. W przypadku, gdy u chorego występuje nadwrażliwość na penicyliny, rekomenduje się stosowanie antybiotyków z grupy cefalosporyn. Natomiast w sytuacji, kiedy u pacjenta wystąpi nadwrażliwość natychmiastowa na beta-laktamy lekarz może zdecydować się na leczenie antybiotykami makrolidowymi (erytromycyną, azytromycyną lub klarytromycyną).

W trakcie antybiotykoterapii należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich i zaleconego dawkowania leku.  

W celu złagodzenia bólu gardła dodatkowo można zastosować środki łagodzące ból, np. tabletki na gardło do ssania z lidokainą, benzokainą lub flurbiprofenem. Natomiast w celu zmniejszania liczby drobnoustrojów w obrębie jamy ustnej i gardła można sięgnąć po środki dezynfekujące np. chlorheksydynę. Wymienione substancje mogą występować w różnych postaciach, np. w formie pastylek do ssania, aerozoli lub płynów do płukania jamy ustnej. 

Sprawdź również tabletki na gardło dla dzieci na DOZ.pl

Bakteryjne zapalenie gardła – domowe sposoby

Podejmując temat domowych sposobów w bakteryjnym zapaleniu gardła, należy podkreślić, iż podstawowym leczeniem w tej chorobie jest antybiotykoterapia. Podczas leczenia należy spożywać dużo płynów w celu nawilżania śluzówki gardła (np. herbatę z prawoślazem lekarskim lub zielem pierwiosnka). Wspomagająco można płukać gardło naparami z szałwii lub rumianku. Warto pamiętać również, aby nawilżać powietrze w pomieszczeniach. Podczas dużych dolegliwości bólowych w trakcie przełykania, należy jeść miękkie potrawy oraz unikać spożywania ostrych przypraw oraz alkoholu.

  1. B. Skotnicka, Zapalenie gardła i angina, „mp.pl” [online], https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78438,zapalenie-gardla-i-angina, [dostęp:] 22.12.2020
  2. W. Hryniewicz, P. Albrecht, A. Radzikowski, Narodowy Program Ochrony Antybiotyków, Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, Warszawa 2016, s. 45 – 55.
  3. R. Jachowicz i in., Farmacja praktyczna, PZWL, Warszawa 2007, s. 244-245.
  4. K. Lennecke, K. Hagel, K. Przondziono, Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób, MedPharm Polska, Wrocław 2012, s. 45-46.
  5. A. L. Bisno, Acute pharyngitis, „N Eng J Med.” 2001, nr 344, s. 205-211.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wirusowe zapalenie gardła – objawy i leczenie. Domowe sposoby na ostre zapalenie gardła

    Wirusowe zapalenie gardła najczęściej objawia się bólem gardła w momencie przełykania, podwyższoną temperaturą ciała, mogą pojawić się również katar, kaszel, bóle głowy. Ostre infekcje gardła o podłożu wirusowym leczy się objawowo, stosując różnego rodzaju miejscowo działające preparaty przeciwbólowe w postaci tabletek do ssania czy aerozoli, a także leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. 

  • Wirusowe a bakteryjne zapalenie gardła

    Zima to sezon, w którym zdecydowanie częściej zapadamy na rożnego rodzaju infekcje. Zapchany nos, kaszel czy ból gardła zdarzają się nam niestety naprawdę dość często - wystarczy bowiem zimny wiatr, nagła zmiana temperatury ciała czy też przemoczone nogi i infekcja gotowa. Czasami dotykające nas infekcje są stosunkowo łagodne i wystarczają domowe sposoby, aby się ich pozbyć. Zdarza się jednak niestety, że domowe metody nie pomagają i konieczna jest wizyta u lekarza. Taka sytuacja ma często miejsce w przypadku zapalenia gardła, które może być wywołane zarówno infekcją wirusową, jak i bakteryjną.

  • Typowe objawy zapalenia migdałków

    Angina to ostre zapalenie migdałków podniebiennych i gardła. Objawy obejmują obrzęk migdałków, ból gardła, trudności w połykaniu i powiększenie węzłów chłonnych szyjnych. W większości przypadków zapalenie migdałków jest spowodowane przez wirusy, jednak często u dzieci podłożem jest infekcja bakteryjna spowodowana przez Streptococcus pyogenes (grupa A).

  • Ból gardła u dziecka – co go powoduje? Co stosować na bolące gardło u dzieci?

    Ból gardła u dziecka może pojawić się kilka razy do roku. Jego przyczyną są zazwyczaj wirusy, a wśród objawów towarzyszących najczęściej wymienia się katar, chrypkę, gorączkę oraz kaszel. Jak złagodzić ból gardła u dziecka? Kiedy infekcja gardła u dzieci wymaga niezwłocznej wizyty u lekarza?

  • Angina – przyczyny, objawy, leczenie anginy u dzieci i u dorosłych

    Angina to ostre zapalenie gardła i migdałków wywołane najczęściej przez paciorkowce z grupy A (Streptococcus pyogenes). Anginę rozpoznaje się na podstawie występowania charakterystycznych objawów, takich jak silny ból gardła utrudniający przełykanie, wysoka gorączka, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych oraz na podstawie stwierdzenia w badaniu przedmiotowym zaczerwienienia błony śluzowej gardła, rozpulchnienia migdałków oraz białego nalotu.

  • Zapalenie krtani u dzieci i dorosłych. Objawy, przyczyny i leczenie

    Nagła duszność i szczekający kaszel w środku nocy u dziecka wywołują często panikę u rodziców i opiekunów. Objawy te mogą świadczyć o ostrym zapaleniu krtani. Dowiedz się, kiedy konieczne staje się wezwanie pogotowia do małego pacjenta. Sprawdź również, kiedy zwykła chrypka może oznaczać przewlekłe zapalenie krtani i powinna skłonić nas do wizyty u lekarza.

  • Chrypka u dziecka – przyczyny, leczenie i domowe sposoby

    Kiedy dziecko ma chrypę, jego głos jest osłabiony. Najczęstszą przyczyną chrypy u dziecka są infekcje dróg oddechowych. Wśród innych przyczyn wymienia się m.in. alergię, bierne palenie czy refluks żołądkowo-przełykowy. Przewlekły, długotrwale utrzymujący się zachrypnięty głos u dziecka wymaga konsultacji laryngologicznej.  W jaki sposób leczy się chrypkę u dziecka? Które domowe sposoby na złagodzenie chrypy warto stosować?

  • Suchość gardła – czym i jak nawilżać gardło?

    Suchość gardła może być spowodowana wieloma przyczynami. Zwykle pojawia się podczas infekcji, a także w wyniku odwodnienia, palenia papierosów, nadwyrężenia narządu głosu czy spania z otwartymi ustami. Uczucie suchego gardła dotyczy zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Jak i czym nawilżać gardło? Czego warto unikać, gdy czujemy suchość w gardle?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl