Angina – przyczyny, objawy, leczenie anginy u dzieci i u dorosłych
Katarzyna Makos

Angina – przyczyny, objawy, leczenie anginy u dzieci i u dorosłych

Angina to ostre zapalenie gardła i migdałków wywołane najczęściej przez paciorkowce z grupy A (Streptococcus pyogenes)Anginę rozpoznaje się na podstawie występowania charakterystycznych objawów, takich jak silny ból gardła utrudniający przełykanie, wysoka gorączka, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych oraz na podstawie stwierdzenia w badaniu przedmiotowym zaczerwienienia błony śluzowej gardła, rozpulchnienia migdałków oraz białego nalotu.

Czym jest angina?

Ostre zapalenie gardła występuje bardzo często, szczególnie wśród dzieci i młodych dorosłych, zazwyczaj ma etiologię wirusową (wirusowe zapalenie gardła). Termin „angina” w przypadku zapalenia gardła jest zarezerwowany dla zakażeń spowodowanych bakterią – paciorkowcem B-hemolizującym z grupy A Streptococcus pyogenes. Stanowi on główną przyczynę (90%) bakteryjnych zapaleń gardła i jest odpowiedzialny także za szkarlatynę (płonicę) oraz różę (zapalenie skóry). 

Warto wspomnieć o innej postaci zapalenia gardła, wywoływanej przez saprofityczne bakterie znajdujące się w jamie ustnej (beztlenowe krętki, pałeczki wrzecionowate). Choroba ta nazywana jest anginą Plauta-Vincenta i powinna być różnicowana z agranulocytozą, białaczką lub nowotworem migdałka. Z reguły przebiega łagodnie. Obserwuje się ją u nastolatków i młodych dorosłych (częściej u mężczyzn), czynnikiem torującym drogę dla bakterii jest wcześniejsza infekcja wirusowa. Zmiany występują zazwyczaj jednostronnie w postaci szaro-żółtego nalotu, bez powiększenia i zaczerwienienia migdałka. 

Jak rozpoznać anginę?

Angina czy wirusowe zapalenie gardła? 

Zapalenie gardła najczęściej wywołują wirusy, takie jak: rynowirusy, RSV, koronawirusy, adenowirusy, EBV, CMV, Coxsackie, wirusy grypy i para grypy. Różnicowanie z zakażeniem bakteryjnym opiera się na badaniu przedmiotowym i wywiadzie. W infekcji wirusowej objawy rozwijają się stopniowo i są grypopodobne – ból mięśni, zapalenie spojówek, kaszel i katar, na błonie śluzowej jamy ustnej mogą być widoczne pęcherzyki i nadżerki, a na migdałkach rzadko obserwuje się naloty (obecne w przypadku EBV i adenowirusów).  

Jeśli chodzi o anginę, to przebieg choroby jest nagły, objawy dotyczą głównie gardła, występuje wysoka gorączka i naloty włóknikowe na migdałkach. Bardzo pomocna w różnicowaniu jest skala punktowa Centora/McIsaaca. Występuje w niej 5 kryteriów: 4 podpunkty dotyczące objawów klinicznych oraz 1 dotyczący wieku chorego:

  • gorączka >38 st. C (1 pkt),
  • brak kaszlu (1 pkt),
  • powiększone węzły chłonne szyjne przednie (1 pkt),
  • powiększenie migdałków podniebiennych z nalotem (1 pkt),
  • wiek: 3-14 lat (1 pkt), 14-45 lat (0 pkt), >45 lat (-1pkt).

Dalsze postępowanie jest uzależnione od sumarycznej liczby punktów – 4-5pkt rozpoznanie anginy jest bardzo prawdopodobne i antybiotykoterapia jest wskazana, 2-3 pkt umiarkowane prawdopodobieństwo, wskazana dalsza diagnostyka mikrobiologiczna (wymaz z gardła lub szybki test antygenowy), 0-1pkt niskie prawdopodobieństwo (<6%).  Stosowanie się do tych zaleceń pozwala na ograniczenie niepotrzebnego stosowania antybiotyków i rozwoju antybiotykooporności. 

Angina a mononukleoza zakaźna

W przypadku mononukleozy  zakaźnej (wirus Epsteina-Barra, EBV) cechy pozwalające na odróżnienie od anginy to: uogólnione powiększenie węzłów chłonnych (w anginie powiększone są węzły szyjne przednie), długotrwała gorączka (10-14dni), powiększenie narządów miąższowych jamy brzusznej (wątroby i śledziony). Może także występować charakterystyczny obrzęk Glanzmanna (nasada nosa i okolica powiek). We krwi można stwierdzić przeciwciała przeciwko wirusowi EBV, a w rozmazie mogą być obecne limfocyty atypowe. Przy mononukleozie włączenie antybiotyku z grupy penicylin może wywołać charakterystyczną wysypkę w ok. 7-10 dobie leczenia. 

Powiązane produkty

Jakie są objawy anginy?

Objawy anginy występują nagle – angina rozwija się w ciągu od 12 h do 4 dni. Chory zgłasza:

  • silny ból gardła, utrudniający jedzenie i picie, 
  • gorączkę (często wysoką), 
  • węzły chłonne przednie są powiększone i tkliwe (u 30-60% chorych),
  • młodsze dzieci często wymiotują i mają bóle brzucha. 

W badaniu fizykalnym uwagę zwraca silnie zaczerwieniona błona śluzowa gardła z powiększonymi migdałkami, na których widoczny jest włóknikowaty, nitkowaty nalot o białym zabarwieniu. 

Jak przebiega leczenie anginy u dzieci i dorosłych?

Angina stanowi wskazanie do włączenia antybiotyku przez 10 dni – lekiem z wyboru jest fenoksymetylopenicylina. Jest podawana doustnie w dawce: <40 kg – 100-200 tys. j.m./kg/dobę w 2 dawkach lub >40 kg – 2-3 mln j.m./dobę w 2 dawkach i cechuje się wysoką skutecznością, a jej zakres działania jest wąski.

Jeśli pacjent nie jest w stanie przyjmować leków doustnie lub istnieje ryzyko niestosowania się do zaleceń, wskazana jest benzylopenicylina benzatynowa w formie domięśniowej. W przypadku nadwrażliwości typu późnego na penicyliny stosuje się cefalosporyny I generacji (cefadroksyl, cefaleksyna), a przy nadwrażliwości na wszystkie B-laktamy (penicyliny, cefalosporyny) wskazane są antybiotyki z grupy makrolidów (klarytromycyna). 

Chory przestaje być zakaźny po 24 godzinach od włączenia leku. Nie należy zapominać o leczeniu objawowym: leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe (ibuprofen jest lekiem pierwszego wyboru ze względu na swoje dodatkowe działanie przeciwzapalne), miejscowe leki odkażające i przeciwbólowe (płukanki do gardła, tabletki do ssania, spraye) – lidokaina, cholina, chlorchinaldol, chlorheksydyna, benzydamina i benzokaina, mentol. Z naturalnych sposobów zmniejszających przykre dolegliwości bólowe można polecić miód (nie wolno go jednak stosować u dzieci <1. roku życia), prawoślaz, siemię lniane.

Angina – powikłania

Zastosowanie prawidłowej antybiotykoterapii skutecznie zmniejsza ryzyko przed większością powikłań anginy i skraca czas leczenia. Można je podzielić na ropne i nieropne.

Wśród ropnych powikłań po anginie wyróżnia się zapalenie ucha środkowego, zatok przynosowych, ropień okołomigdałkowy, występują one u ok.1% dzieci z anginą. Powikłania nieropne należą do rzadkości i są to: gorączka reumatyczna, reaktywne zapalenie stawów, kłębuszkowe zapalenie nerek. 

Angina nawracająca – kiedy konieczne jest usunięcie migdałków?

Głównym wskazaniem do usunięcia migdałków jest bezdech senny wywołany nadmiernym przerostem migdałków. Do tonsillektomii kwalifikuje się także pacjentów z nawracającą anginą. Wg amerykańskich zaleceń z 2019 roku (kryteria Paradise’a) nawracające paciorkowcowe zapalenia gardła określa się jako:

  • ≥7 epizodów w ciągu ostatniego roku lub
  • ≥5 epizodów rocznie przez 2 lata lub 
  • ≥3 epizodów rocznie przez 3 lata.

W trakcie każdego epizodu musi być spełnione przynajmniej jedno kryterium kliniczne (gorączka >38 st. C, limfadenopatia szyjna, nalot na migdałkach, dodatni wynik posiewu z gardła). 

  1. P. Puźniak, G. Mielnik-Niedzielska, Standardy leczenia ostrego zapalenia gardła i migdałków u dzieci, „Pediatria po Dyplomie” 2019, nr 2.
  2. E. Kuchar, M. Karlikowska-Skwarnik, Leczenie ostrych stanów zapalnych gardła, „Zakażenia XXI wieku” 2018, nr 1(4), s. 175-182.
  3. B. Zielnik-Jurkiewicz, Choroby laryngologiczne u dzieci, Medical Tribune Polska, Warszawa 2020, s. 11-25.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij