Ospa wietrzna u dorosłych i dzieci – objawy ospy wietrznej, przebieg choroby, powikłania, szczepionka

Ospa wietrzna jest jedną z najczęstszych chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Charakterystycznymi objawami są gorączka, osłabienie oraz polimorficzna wysypka skórna z pęcherzykami wypełnionymi płynem. Choroba jest zakaźna w okresie od dwóch dni przed pojawieniem się wysypki, aż do przyschnięcia ostatniego wykwitu. W leczeniu stosuje się leczenie objawowe oraz preparaty wysuszające i antyseptyczne na skórę.

1. Ospa wietrzna – co to za choroba?
2. Ospa wietrzna u dzieci
3. Ospa wietrzna u dorosłych
4. Ospa wietrzna u kobiet w ciąży
5. Objawy ospy wietrznej – jak przebiega i ile trwa ospa?
6. Leczenie ospy wietrznej
7. Powikłania po ospie
8. Ospa wietrzna – profilaktyka, szczepionka

Ospa wietrzna – co to za choroba?  

Ospa wietrzna to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa VZV (Varicella-zoster virus, wirus ospy wietrznej i półpaśca). Jest ona wysoce zakaźna; wirus przenosi się drogą kropelkową (kropelki płynu zawierające wirusa ospy z dróg oddechowych chorego mogą być przenoszone z ruchem powietrzna na odległość kilku, a nawet kilkudziesięciu metrów – stąd nazwa ospa wietrzna).  

Chory zakaża osoby z otoczenia w okresie dwóch dni przed wystąpieniem wysypki, aż do momentu przyschnięcia ostatniego wykwitu. Zakaźna jest także zawartość pęcherzyków na skórze chorego.  

Ospa wietrzna u dzieci

Wiatrówka jest jedną z najczęstszych chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Ospa wietrzna u dzieci ma zazwyczaj łagodny przebieg, w przeciwieństwie do dorosłych. Najczęściej występuje u dzieci w wieku przedszkolnym i trwa około 2 tygodnie. Dzieci zarażają się wirusem drogą kropelkową od osoby chorej na wiatrówkę lub półpasiec.   

Ospa wietrzna u dorosłych

Ospa wietrzna u dorosłych zazwyczaj ma cięższy przebieg niż u dzieci, pomimo że daje podobne objawy. U osób dorosłych obserwuje się częstsze występowanie powikłań takich jak zapalenie opon mózgowych, stawów, nerek, wątroby lub mięśnia sercowego. Wiatrówka u dorosłych występuje stosunkowo rzadko, gdyż większość z nich przechorowała ją i nabyła trwałą odporność w dzieciństwie.  

Ospa wietrzna u kobiet w ciąży

Choroba ta jest niebezpieczna zarówno dla kobiety, jak i dla dziecka. Większość dorosłych kobiet przechorowała ospę w wieku dziecięcym i nabyła trwałą odporność. Jeśli kobieta nie chorowała na ospę przed ciążą, zaleca się szczepienie ochronne, aby uniknąć groźnych powikłań.

Zachorowanie na ospę w trakcie ciąży wiąże się ze zwiększonym ryzykiem poronienia lub rozwojem wrodzonej ospy u dziecka. Ospa wrodzona objawia się małą masą urodzeniową dziecka, zmianami skórnymi, neurologicznymi, wadami kończyn, oka oraz upośledzeniem umysłowym. W przypadku zachorowania u kobiety w okresie okołoporodowym może dojść do wystąpienia objawów choroby u noworodka.

Ospa wietrzna u noworodka ma zazwyczaj ciężki przebieg i może prowadzić nawet do śmierci dziecka. Ciężarnej, która miała kontakt z osobą chorą, a także noworodkowi matki chorej na wiatrówkę, podaje się immunoglobuliny przeciwko wirusowi ospy wietrznej i półpaśca (VZIG) najlepiej do 96 godzin od momentu ekspozycji.  

Objawy ospy wietrznej – jak przebiega i ile trwa ospa?  

Do objawów ospy wietrznej zalicza się: 

• gorączkę, ból głowy, osłabienie, złe samopoczucie;
• wysypkę skórną – pojawia się zazwyczaj w drugiej dobie choroby. Charakterystyczny jest przebieg choroby w kilku rzutach, początkowo powstają plamki, które przekształcają się w grudki i pęcherzyki. Zmiany skórne występują na całym ciele, także na skórze owłosionej głowy i na błonach śluzowych. Wysypce towarzyszy świąd skóry. Zdarza się, że w wyniku braku odpowiedniej higieny skóry oraz rozdrapywaniu pęcherzyków może dojść do nadkażenia bakteryjnego zmian i pozostawania blizn.  

Mogą także pojawić się objawy takie jak ból brzucha i dolegliwości ze strony układu pokarmowego, brak apetytu czy ból gardła.

Okres wylęgania ospy wynosi od 10 do 21 dni od kontaktu z chorym, a osoba chora zaraża średnio przez 7-10 dni. Pacjenta można uznać za zdrowego po przyschnięciu ostatnich wykwitów skórnych związanych z infekcją.

Leczenie ospy wietrznej  

Po wystąpieniu objawów należy zgłosić się do lekarza, pamiętając, aby wizytę umówić wcześniej telefonicznie, by uniknąć kontaktu z innymi pacjentami ze względu na wysoką zakaźność choroby. Lekarz stawia rozpoznanie na podstawie występowania charakterystycznych zmian skórnych oraz kontaktu z osobą chorą w wywiadzie.  

Ospa u dzieci zazwyczaj ma łagodny przebieg i nie wymaga leczenia w warunkach szpitalnych. Zaleca się leczenie objawowe, czyli mające na celu obniżenie gorączki u dziecka i ograniczenie świądu skóry. Na skórę zaleca się preparaty o właściwościach wysuszających i przeciwświądowych. Dziecko powinno być kąpane codziennie, unikając mycia skóry gąbkami czy wycierania szorstkimi ręcznikami, aby nie powodować rozdrapywania pęcherzyków. 

U osób z cięższym przebiegiem choroby lub z obniżoną odpornością podaje się acyklowir, który ogranicza rozmnażanie się wirusa ospy wietrznej i półpaśca.  

Po przechorowaniu ospy wietrznej wirus pozostaje w organizmie w postaci utajonej. Ulega on reaktywacji w warunkach obniżonej odporności i wywołuje objawy półpaśca.

Powikłania po ospie

Do powikłań po chorobie zalicza się: 

• nadkażenie bakteryjne wykwitów skórnych – jest to najczęstsze powikłanie i może prowadzić do pozostawania blizn skórnych,
• zapalenie płuc, 
• zapalenie ucha środkowego, 
• zapalenie mięśnia sercowego, 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, 
• zapalenie mózgu,
• zakażenie płodu – u kobiet w ciąży choroba może prowadzić nawet do poronienia oraz rozwoju wad wrodzonych u dziecka. 

Przechorowanie ospy wietrznej pozostawia trwałą odporność. Wirus pozostaje w warunkach utajenia i może się uaktywnić, wywołując półpasiec. Półpasiec występuje głównie u osób starszych lub z obniżoną odpornością i objawia się wykwitami skórnymi wzdłuż obszarów unerwienia danego nerwu, które cechują się dużą bolesnością. Najczęściej występują one na skórze klatki piersiowej lub twarzy i zazwyczaj są jednostronne.  

Ospa wietrzna – profilaktyka, szczepionka

Ospa wietrzna, ze względu na bardzo dużą zakaźność, szybko rozprzestrzenia się w zbiorowiskach ludzkich takich jak żłobki, szkoły czy przedszkola. Zaleca się ścisłą izolację chorego na wiatrówkę do momentu przyschnięcia wszystkich wykwitów skórnych.  

Do metod profilaktyki zalicza się szczepienie przeciwko ospie wietrznej. Szczepionka przeciwko ospie wietrznej jest szczepionką żywą i cechuje się dużą skutecznością. Szczepienie przeciw ospie wietrznej zaleca się dzieciom w wieku powyżej 9. miesiąca życia, kobietom planującym ciążę oraz osobom po kontakcie z chorym na wiatrówkę.

Immunoglobulinę przeciwko wirusowi ospy wietrznej i półpaśca podaje się kobietom w ciąży, które nie chorowały na wiatrówkę i miały kontakt z osobą chorą, noworodkom, których matki mają objawy ospy wietrznej, pacjentom z chorobami układu odpornościowego i chorobami nowotworowymi krwi.