Rośnie zagrożenie chorobami wenerycznymi w Polsce. Wykryto ponad 30% przypadków rzeżączki więcej

Jedna na dziesięć osób w Polsce może być nosicielem choroby przenoszonej drogą płciową, nie zdając sobie z tego sprawy. Tylko w pierwszej połowie tego roku odnotowano 30-procentowy wzrost przypadków rzeżączki w porównaniu z 2024 rokiem. Niepokojący jest również ubiegłoroczny wzrost zakażeń HIV o 20%. Rosnąca liczba zachorowań na rzeżączkę, HIV czy chlamydiozę wymaga jak najszybszej reakcji, ponieważ niewykryte i nieleczone infekcje prowadzą do powikłań zdrowotnych oraz zwiększają ryzyko transmisji patogenów, co utrudnia kontrolę epidemiologiczną.

1. Czym są choroby weneryczne?
2. Jak wyglądają statystyki? Czy mamy do czynienia z początkiem epidemii STI w Polsce?
3. Najczęstsze choroby weneryczne
4. Stały wzrost liczby pacjentów z chorobami wenerycznymi w Polsce
5. Podsumowanie

Czym są choroby weneryczne?

Choroby weneryczne, znane również jako choroby przenoszone drogą płciową (ChPDP) – określane skrótami STD (ang. Sexually Transmitted Disease) lub STI (ang. Sexually Transmitted Infection) – to infekcje, które są najczęściej przenoszone podczas kontaktów seksualnych: dopochwowych, oralnych lub analnych. Czasem mogą być także transmitowane przez kontakt ze skażoną krwią, z matki na dziecko podczas porodu, a także przez używanie wspólnych igieł.

Termin STI jest obecnie częściej stosowany niż STD, ponieważ podkreśla fakt, że zakażenie może nie dawać objawów, a mimo to być groźne i zaraźliwe.

Jak wyglądają statystyki? Czy mamy do czynienia z początkiem epidemii STI w Polsce?

Wśród chorób wenerycznych wyróżnia się wiele różnych zakażeń, które mogą mieć podłoże bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze lub grzybicze.

Najczęstsze choroby weneryczne

Chlamydioza

• Wywołana przez: Chlamydia trachomatis (bakteria)
• Objawy: często bezobjawowa; możliwe pieczenie przy oddawaniu moczu, upławy, bóle podbrzusza
• Powikłania: może prowadzić do niepłodności

Chlamydioza to najczęściej diagnozowana choroba przenoszona drogą płciową w Polsce i na świecie. Najwięcej przypadków rejestruje się wśród osób w wieku 18–29 lat. W 2024 roku w Polsce odnotowano 1 165 przypadków zakażenia Chlamydia trachomatis. To prawie 20% więcej niż w 2023 roku (977 przypadków), co wyraźnie potwierdza narastający trend epidemiczny. Dane Głównego Inspektoratu Sanitarnego i Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB wskazują, że mimo stosunkowo niskich oficjalnych liczb, rzeczywista skala zakażeń może być wielokrotnie wyższa. Wynika to głównie z bezobjawowego przebiegu chlamydiozy i niskiej wykrywalności choroby. W porównaniu ze średnią unijną (+/- 70 przypadków na 100 000) Polska wykazuje zaledwie około 4 % rzeczywistej liczby zakażeń, co sugeruje bardzo poważne niedoszacowanie problemu. Eksperci alarmują, że konieczne jest natychmiastowe zwiększenie dostępności testów, edukacji seksualnej i programów profilaktycznych, szczególnie wśród młodych dorosłych, którzy są najbardziej narażeni. Według danych w pierwszym półroczu 2025 roku odnotowano 606 przypadków chlamydii, podczas gdy w analogicznym okresie 2024 roku było ich 462.

Rzeżączka

• Wywołana przez: Neisseria gonorrhoeae (bakteria)
• Objawy: ropna wydzielina z pochwy lub cewki moczowej, ból przy oddawaniu moczu
• Powikłania: zapalenie narządów miednicy mniejszej, niepłodność

Rzeżączka stała się jednym z największych wyzwań medycznych ze względu na jej narastającą oporność na antybiotyki. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ostrzega, że do 2050 roku może dojść do sytuacji, w której standardowe leczenie przestanie działać, co doprowadzi do poważnych problemów zdrowotnych na całym świecie. W Polsce sytuacja jest alarmująca i bardzo dynamiczna – tylko w pierwszej połowie 2025 roku odnotowano 664 przypadki rzeżączki, co oznacza wzrost o ponad 30 % w porównaniu z analogicznym okresem w 2024 roku (502 przypadki).

Kiła (syfilis)

• Wywołana przez: Treponema pallidum (krętek blady – bakteria)
• Objawy: owrzodzenie w miejscu zakażenia, wysypki, objawy neurologiczne (w późnych stadiach)
• Powikłania: może prowadzić do poważnych uszkodzeń narządów wewnętrznych

W ostatnich dekadach w krajach rozwiniętych obserwuje się wyraźny wzrost zachorowań na kiłę, szczególnie w dużych miastach i wśród mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami (MSM). Polska nie stanowi wyjątku – w 2024 roku odnotowano gwałtowny wzrost liczby przypadków tej choroby, zwłaszcza w grupie mężczyzn w wieku 25–29 lat oraz u nastolatków w wieku 15–19 lat, co budzi szczególny niepokój epidemiologów.

Choć w pierwszej połowie 2025 roku zaobserwowano lekkie wyhamowanie trendu – 1446 przypadków wobec 1510 w analogicznym okresie 2024 roku (spadek o 64 przypadki) – eksperci przestrzegają przed nadmiernym optymizmem. Problem nadal jest poważny i wymaga zdecydowanej reakcji w zakresie edukacji seksualnej, diagnostyki oraz profilaktyki – zwłaszcza wśród młodych osób i populacji wysokiego ryzyka.

HPV (brodawczak ludzki)

• Wywołany przez: wirusy brodawczaka ludzkiego (Human Papillomavirus)
• Objawy: kłykciny kończyste (brodawki narządów płciowych), większość zakażeń przebiega bezobjawowo
• Powikłania: niektóre typy wirusa mogą prowadzić do raka szyjki macicy, odbytu, prącia oraz gardła

Szacuje się, że aż 80% osób aktywnych seksualnie w Polsce zetknie się z HPV przynajmniej raz w życiu. Każdego roku w Polsce diagnozuje się około 3862 nowych przypadków raka szyjki macicy, z czego 2137 kończy się śmiercią, a aż 88 % przypadków związanych jest z onkogennymi typami HPV 16 i 18. W krajach i regionach, w których wdrożono szczepienia przeciw HPV, odsetek infekcji typami 16 i 18 spada nawet o 70–90%. Mimo że w Polsce program powszechnych szczepień ruszył w czerwcu 2023 roku, zasięg objął dotąd zaledwie 7,5–10% nastolatków. To oznacza, że zdecydowana większość młodych osób nadal nie została zaszczepiona, a ryzyko zachorowania pozostaje wysokie. W rezultacie HPV wciąż odpowiada za 99% przypadków raka szyjki macicy i utrzymuje niepokojący poziom śmiertelności – około 1800–2100 zgonów rocznie.

Opryszczka narządów płciowych (HSV)

• Wywołana przez: wirus opryszczki typu 2 (HSV-2), czasem HSV-1
• Objawy: bolesne pęcherze i owrzodzenia w okolicach intymnych
• Możliwe powikłania: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu (bardzo rzadko)

Wirus HSV-2 (opryszczka narządów płciowych), który po zakażeniu pozostaje w organizmie do końca życia i może się reaktywować przy stresie lub osłabionej odporności, ma w Polsce stosunkowo niską seroprewalencję, która wynosi około 9,3% w populacji dorosłych (8,8% u mężczyzn i 9,7% u kobiet), co jest jednym z najniższych wskaźników w Europie. Seroprewalencja (odsetek osób mających przeciwciała świadczące o przebyciu infekcji) wzrasta z wiekiem: od około 4–6% w grupie wiekowej 15–24 lata do 11–12% u osób w wieku 50–65 lat. Wirus HSV-1 jest bardzo powszechny, natomiast zakażenia HSV-2 – choć znacznie rzadsze – mogą wielokrotnie nawracać i wymagają uwagi w profilaktyce zdrowotnej.

Wirus HIV

• Postępujące osłabienie układu odpornościowego prowadzące do rozwoju AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności)
• Objawy: wczesne objawy mogą przypominać grypę
• Możliwe powikłania: podwyższone ryzyko niektórych nowotworów, uszkodzenia układu nerwowego, nerek, serca

W 2024 roku w Polsce zarejestrowano 2013 nowych zakażeń wirusem HIV oraz 2257 przypadków łącznie, a dotychczas (do końca 2023 roku) ogólna liczba zakażonych wynosiła 32 935 osób z około 1496 zgonami z powodu AIDS. Najwięcej nowych infekcji dotyczyło mężczyzn w wieku 30–39 lat (573 przypadki), natomiast wśród kobiet przeważała grupa wiekowa 40–49 lat (172 przypadki). Do połowy 2025 roku sytuacja nadal się pogarsza – tylko w pierwszym półroczu zanotowano już ponad 1300 nowych diagnoz, co wskazuje na tempo podobne do rekordowego 2024 roku. Przyjmuje się, że wciąż ok. 17 % zakażonych nie wie o swoim statusie, a nowe możliwości, jak bezpłatne testy w podstawowej opiece zdrowotnej (od maja 2025 roku), mogą doprowadzić do lepszej wykrywalności i zahamowania epidemii.

Rzęsistkowica

• Wywołana przez: Trichomonas vaginalis (pierwotniak)
• Objawy: pieniste, zielonożółte upławy, świąd, pieczenie
• Powikłania: zwiększone ryzyko zakażeń bakteryjnych narządów rodnych, podwyższone ryzyko zakażenia wirusem HIV, a u kobiet w ciąży ryzyko przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka

Rzęsistkowica pozostaje jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową na świecie – rocznie wykrywa się około 156 milionów nowych przypadków. Chociaż dokładne dane dla Polski są ograniczone, szacuje się, że zakażenie tym pasożytem dotyczy od 30% do 70% kobiet i od 10% do 20% mężczyzn. Wzrost liczby przypadków może wynikać z kilku czynników, takich jak zmiany w zachowaniach seksualnych, brak objawów u wielu zakażonych oraz niedostateczna edukacja seksualna.

Stały wzrost liczby pacjentów z chorobami wenerycznymi w Polsce

Zarówno w 2024 roku, jak i w pierwszej połowie 2025 roku zaobserwowano w Polsce kontynuację tendencji wzrostowych w liczbie zgłoszonych przypadków wielu chorób przenoszonych drogą płciową. Tylko w niektórych obszarach odnotowano stabilizację lub niewielkie spadki. Dane Państwowego Zakładu Higieny pokazują, że choroby weneryczne są naprawdę poważnym wyzwaniem dla zdrowia publicznego w naszym kraju.

Najczęściej rejestrowane choroby weneryczne:

Podsumowanie

Liczba zachorowań na choroby weneryczne, takie jak chlamydioza, rzeżączka, kiła czy zakażenia HPV i HIV, stale rośnie, co stanowi poważne wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia. Szczególnie niepokojący jest wzrost liczby przypadków rzeżączki (+30%) oraz HIV (+20%) w 2024 roku. Wiele zakażeń, np. chlamydioza czy HPV, przebiega bezobjawowo, co prowadzi do późnego wykrycia i nieświadomego zakażania innych osób.

W pierwszej połowie 2025 roku trend wzrostowy zachorowań na choroby weneryczne utrzymuje się na wysokim poziomie. Oficjalne dane prawdopodobnie nie oddają rzeczywistej skali problemu, który może być wielokrotnie większy.

Skuteczna profilaktyka, w tym edukacja seksualna, dostęp do badań oraz szczepienia, jest kluczowa dla zatrzymania tego niepokojącego trendu.