HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV
Katarzyna Makos

HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

HPV – czym się charakteryzuje Human Papillomavirus? 

Wirus brodawczaka ludzkiego należy do rodziny Papillomaviridae. Wirion jest bezotoczkowy, a jego materiał genetyczny występuje w formie kolistego, dwuniciowego DNA. Wirus wykazuje tropizm wobec skóry i błon śluzowych (okolica moczowo-płciowa, odbyt, krtań, jama ustna i gardło) – wnika w głąb naskórka wielowarstwowego, do komórek warstwy podstawnej, gdzie dochodzi do jego replikacji.

HPV – onkogenność

Dotychczas wyodrębniono ponad 200 różnych genotypów HPV i podzielono je na 3 grupy ze względu na ryzyko wywołania nowotworów: 

  1. Grupa wysokiego ryzyka – HPV-16 (55%), 18 (17%), 31 (3%), 33 (2%), 45 (7%), 56 (2%). Wykazują one zdolność do integracji z ludzkim DNA. Przewlekłe zakażenie tymi typami wirusa sprzyja nowotworzeniu. Mogą one wywołać: raka szyjki macicy, prącia, odbytu, sromu, jamy ustnej, krtani.
  2. Grupa średniego ryzyka – HPV-35, 39, 51, 52, 58, 59, 66, 68.
  3. Grupa niskiego ryzyka – należą do niej: HPV-6, 11, 32, 44, 53, 54, 81 i są odpowiedzialne za tworzenie brodawek prostych na skórze i błonie śluzowej lub kłykcin kończystych (tzw. brodawki płciowe).

HPV a rak szyjki macicy

Za najbardziej onkogenne uważa się podtypy HPV-16 i 18 – razem w 70% odpowiadają za wywoływanie raka szyjki macicy. Za odkrycie związku między zakażeniem HPV a wystąpieniem raka szyjki macicy w 2008 roku prof. Harald zur Hausen, niemiecki lekarz, otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny.

Czynniki ryzyka raka szyjki macicy to:

  • wczesne rozpoczęcie współżycia,
  • duża ilość partnerów seksualnych,
  • zakażenia HIV,
  • palenie papierosów,
  • częste stany zapalne pochwy.

HPV a rak jamy ustnej i gardła

Zakażenie typami 16, 18, 31, 33 predysponuje także do częstszego występowania nowotworów: raka krtani, raka migdałków, raka błony śluzowej dziąseł, policzków, leukoplakii.

Polecane dla Ciebie

HPV – jak dochodzi do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego?

Do zakażenia HPV dochodzi przez bezpośredni kontakt z zakażoną tkanką lub poprzez skażone przedmioty (wirus jest bardzo odporny na wysoką temperaturę). Główną drogą jest zazwyczaj kontakt płciowy – transmisji i wnikaniu wirusa sprzyjają mikrourazy błony śluzowej, do których dochodzi w trakcie stosunku płciowego.

Wiele osób może być bezobjawowymi nosicielami wirusa, a część osób, u których zmiany ustąpiły samoistnie, może nadal zarażać. Innym, rzadszym sposobem jest zakażenie w trakcie porodu, karmienia piersią lub poprzez krew.

HPV – objawy

U części osób układ odpornościowy eliminuje wirusa z organizmu w ciągu 6-18 miesięcy, w ciągu których zakażenie przebiega całkowicie bezobjawowo. Ze względu na typ wirusa i lokalizację zmian wyróżnia się kilka form brodawek. Brodawki jamy ustnej są jedną z najłagodniejszych form HPV, mają włóknisto-naczyniową strukturę i rzadko nawracają po chirurgicznym usunięciu. Brodawki stóp wywoływane głównie przez HPV-1 i 2 objawiają się blaszkowatymi tworami na podeszwie stóp, są w kolorze skóry i zazwyczaj nie bolą.

Brodawki zwykłe (tzw. kurzajki) – za ich występowanie odpowiedzialny jest HPV 2, 4, 7 – zwykle tworzą się na palcach rąk, mają postać grudkowych zmian o nierównej powierzchni i średnicy do kilku milimetrów, ich rozsiewaniu sprzyjają urazy, zadrapania. Brodawki młodocianych (HPV 3, 10, 27, 28) występują w postaci płaskich, gładkich brodawek, głównie na twarzy. Kłykciny kończyste, czyli brodawki płciowe wywołane przez HPV 6, 11, mogą przybierać kalafiorowate kształty, zajmują okolicę moczowo-płciową – prącie, srom, odbyt. Brodawczaki krtani występują w przebiegu zakażenia HPV 6 i 11, do którego dochodzi w czasie porodu. Brodawczaki mogą występować także w okolicy podniebienia miękkiego, w nosie oraz niższych partiach układu oddechowego (tchawicy, oskrzeli).

Stany przednowotworowe powstające w przebiegu zakażenia onkogennymi typami HPV to:

  • choroba Bowena – występuje częściej u mężczyzn, głównie w okolicy twarzy w formie płaskich, rumieniowych plam lub płytek pokrytych strupem; u ok. 3-5% dochodzi do transformacji do raka kolczystokomórkowego skóry,
  • leukoplakia jamy ustnej – występuje zazwyczaj na powierzchni policzków w postaci białej lub szarej zmiany (tarczki, plamy),
  • dysplazja szyjki macicy – do jej wykrycia służy badanie cytologiczne.

HPV – diagnostyka

Tzw. kurzajki czy brodawki młodocianych zwykle nie wymagają pogłębionej diagnostyki, rozpoznanie można postawić na „pierwszy rzut oka”. W przypadku wątpliwości dostępna jest biopsja zmiany i badanie histopatologiczne. Zmiany w obrębie szyjki macicy o etiologii HPV można stwierdzić dzięki cytologii, badaniu histopatologicznemu, a także testom wykrywającym DNA wirusa (metodą PCR).

HPV – jak zapobiegać zakażeniu?

HPV jest wysoce zaraźliwy i łatwo przenosi się z człowieka na człowieka poprzez kontakt ze skórą. Dlatego w przypadku brodawek zwykłych na dłoniach i stopach należy unikać bezpośredniego kontaktu ze zmianami chorobowymi, korzystania z osobistych przyborów, takich jak ręczniki, klapki, przyrządy do pedicure itp.

Brodawek nie należy rozdrapywać, ponieważ łatwo rozsiewają się na zdrowe partie skóry. Jedną z częstych dróg transmisji jest kontakt seksualny – dlatego wskazane jest używanie prezerwatyw, unikanie przygodnych stosunków seksualnych, ograniczenie ilości partnerów.

HPV – szczepionka

Swoistą formą profilaktyki zachorowania na raka szyjki macicy i innych nowotworów o etiologii HPV jest szczepienie przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka, które dostępne jest już od 9. roku życia. Szczepionka należy do tzw. nieżywych szczepionek (zawiera białko wirusa L1), istnieją jej 3 rodzaje (przeciwko typom 16, 18 – 2-walentna; 16, 18, 6, 11 – 4-walentna oraz 16, 18, 6, 11, 31, 33, 45, 52, 58 – 9-walentna). Szczepienie to zalecane jest szczególnie u młodych dziewcząt i chłopców (najlepiej przed rozpoczęciem współżycia) oraz u młodych osób do 26. roku życia.

Przeczytaj także: Dlaczego chłopcy i młodzi mężczyźni powinni szczepić się przeciwko HPV?

Schemat podawania szczepionki jest zazwyczaj 3-dawkowy (2-walentna: 0-1-6 miesięcy, 4- i 9-walentna: 0-2-6 miesięcy). W przypadku szczepionek 2- i 4-walentnej dla dzieci w wieku 9-14 lat w schemacie: 2 dawki w przeciągu 5-13 miesięcy, a dla szczepionki 4-walentnej dla dzieci 9-13 lat: 2 dawki w przeciągu 6 miesięcy.

Szczepionka nie należy do obowiązkowych szczepień, dlatego jest odpłatna. Czasami jednak szczepienia przeciwko HPV są refundowane w ramach samorządowych programów profilaktycznych – warto więc wcześniej zasięgnąć informacji na ten temat w urzędzie gminy lub miasta.

  1. A. Goździcka-Józefiak, Struktura i właściwości wirusa brodawczaka ludzkiego, „Biotechnologia” 2010, nr 3, s.126-145.
  2. J. Bratosiewicz-Wąsik, M. Miklasińska-Majdanik, T. J. Wąsik, Zakażenia wywoływane przez ludzkie papillomawirusy, „Zakażenia XXI wieku” 2019, nr 2(6), s. 263–271.
  3. E. Petrosky, J. A. Bocchini, S. Hariri i in., Use of 9-valent human papillomavirus (HPV) vaccine: updated HPV vaccination recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices, „Morbidity and Mortality Weekly Report” 2015, t. 64, nr 11, s. 300–304.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka - przyczyny, objawy, leczenie

    Rak żołądka jest jednym z częściej występujących nowotworów przewodu pokarmowego, częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Polska należy niestety do krajów o jednej z większej w świecie częstości zachorowań na ten nowotwór. Na szczęście w ostatnich latach obserwuje się stopniowe zmniejszanie liczby nowych zachorowań. Najczęściej występującym nowotworem jest rak gruczołowy (adenocarcinoma).

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Przeziębienie, grypa, alergia czy COVID-19? Jak je od siebie odróżnić?

    Swędzenie w gardle, gorączka, katar – w dobie pandemii koronawirusa i COVID-19 te symptomy wzbudzają niepokój. Czy słusznie? Jak odróżnić objawy alergii, przeziębienia i grypy od choroby koronawirusowej? Dowiedz się z poniższego artykułu.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić do śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest jego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jest chemioterapia.

  • By-passy, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe – na czym polega ten zabieg?

    Pojęcie by-passów, używane często w środowisku medycznym, nadal nie jest do końca jasne dla reszty społeczeństwa. Pomostowanie aortalno-wieńcowe umożliwia doprowadzenie krwi do serca, co jest szczególnie istotne w przypadku m.in. zablokowania tętnic wieńcowych przez blaszki miażdżycowe.

  • Jak odchudzić dziecko? Praktyczne porady dietetyka

    Statystyki w kwestii nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży pogarszają się z roku na rok. Coraz więcej dzieci w Polsce boryka się ze zbyt wysoką masą ciała. Jako rodzice chcemy jak najlepiej dla swoich pociech, dlatego zaczynamy wyszukiwać informacje dotyczące odchudzania dzieci. Jak poradzić sobie z nadwagą lub otyłością dziecka? Jakie kroki warto podjąć w tym kierunku? I ostatnie – czy dzieci powinno się odchudzać?

  • Jak wyleczyć nużeńca? Leki, suplementy, domowe sposoby na nużycę

    Nużeniec jest pasożytem należącym do roztoczy. Jest niewidoczny gołym okiem, ponieważ ma bardzo niewielkie rozmiary. Gatunki bytujące na człowieku to: nużeniec ludzki oraz nużeniec krótki. Liczba osób zarażonych wzrasta wraz z wiekiem. Nawet ponad 80% osób powyżej 70. roku życia może być zarażonych nużeńcem.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij