HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV
Katarzyna Makos

HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

HPV – czym się charakteryzuje Human Papillomavirus? 

Wirus brodawczaka ludzkiego należy do rodziny Papillomaviridae. Wirion jest bezotoczkowy, a jego materiał genetyczny występuje w formie kolistego, dwuniciowego DNA. Wirus wykazuje tropizm wobec skóry i błon śluzowych (okolica moczowo-płciowa, odbyt, krtań, jama ustna i gardło) – wnika w głąb naskórka wielowarstwowego, do komórek warstwy podstawnej, gdzie dochodzi do jego replikacji.

HPV – onkogenność

Dotychczas wyodrębniono ponad 200 różnych genotypów HPV i podzielono je na 3 grupy ze względu na ryzyko wywołania nowotworów: 

  1. Grupa wysokiego ryzyka – HPV-16 (55%), 18 (17%), 31 (3%), 33 (2%), 45 (7%), 56 (2%). Wykazują one zdolność do integracji z ludzkim DNA. Przewlekłe zakażenie tymi typami wirusa sprzyja nowotworzeniu. Mogą one wywołać: raka szyjki macicy, prącia, odbytu, sromu, jamy ustnej, krtani.
  2. Grupa średniego ryzyka – HPV-35, 39, 51, 52, 58, 59, 66, 68.
  3. Grupa niskiego ryzyka – należą do niej: HPV-6, 11, 32, 44, 53, 54, 81 i są odpowiedzialne za tworzenie brodawek prostych na skórze i błonie śluzowej lub kłykcin kończystych (tzw. brodawki płciowe).

HPV a rak szyjki macicy

Za najbardziej onkogenne uważa się podtypy HPV-16 i 18 – razem w 70% odpowiadają za wywoływanie raka szyjki macicy. Za odkrycie związku między zakażeniem HPV a wystąpieniem raka szyjki macicy w 2008 roku prof. Harald zur Hausen, niemiecki lekarz, otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny.

Czynniki ryzyka raka szyjki macicy to:

  • wczesne rozpoczęcie współżycia,
  • duża ilość partnerów seksualnych,
  • zakażenia HIV,
  • palenie papierosów,
  • częste stany zapalne pochwy.

HPV a rak jamy ustnej i gardła

Zakażenie typami 16, 18, 31, 33 predysponuje także do częstszego występowania nowotworów: raka krtani, raka migdałków, raka błony śluzowej dziąseł, policzków, leukoplakii.

Powiązane produkty

HPV – jak dochodzi do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego?

Do zakażenia HPV dochodzi przez bezpośredni kontakt z zakażoną tkanką lub poprzez skażone przedmioty (wirus jest bardzo odporny na wysoką temperaturę). Główną drogą jest zazwyczaj kontakt płciowy – transmisji i wnikaniu wirusa sprzyjają mikrourazy błony śluzowej, do których dochodzi w trakcie stosunku płciowego.

Wiele osób może być bezobjawowymi nosicielami wirusa, a część osób, u których zmiany ustąpiły samoistnie, może nadal zarażać. Innym, rzadszym sposobem jest zakażenie w trakcie porodu, karmienia piersią lub poprzez krew.

HPV – objawy

U części osób układ odpornościowy eliminuje wirusa z organizmu w ciągu 6-18 miesięcy, w ciągu których zakażenie przebiega całkowicie bezobjawowo. Ze względu na typ wirusa i lokalizację zmian wyróżnia się kilka form brodawek. Brodawki jamy ustnej są jedną z najłagodniejszych form HPV, mają włóknisto-naczyniową strukturę i rzadko nawracają po chirurgicznym usunięciu. Brodawki stóp wywoływane głównie przez HPV-1 i 2 objawiają się blaszkowatymi tworami na podeszwie stóp, są w kolorze skóry i zazwyczaj nie bolą.

Brodawki zwykłe (tzw. kurzajki) – za ich występowanie odpowiedzialny jest HPV 2, 4, 7 – zwykle tworzą się na palcach rąk, mają postać grudkowych zmian o nierównej powierzchni i średnicy do kilku milimetrów, ich rozsiewaniu sprzyjają urazy, zadrapania. Brodawki młodocianych (HPV 3, 10, 27, 28) występują w postaci płaskich, gładkich brodawek, głównie na twarzy. Kłykciny kończyste, czyli brodawki płciowe wywołane przez HPV 6, 11, mogą przybierać kalafiorowate kształty, zajmują okolicę moczowo-płciową – prącie, srom, odbyt. Brodawczaki krtani występują w przebiegu zakażenia HPV 6 i 11, do którego dochodzi w czasie porodu. Brodawczaki mogą występować także w okolicy podniebienia miękkiego, w nosie oraz niższych partiach układu oddechowego (tchawicy, oskrzeli).

Stany przednowotworowe powstające w przebiegu zakażenia onkogennymi typami HPV to:

  • choroba Bowena – występuje częściej u mężczyzn, głównie w okolicy twarzy w formie płaskich, rumieniowych plam lub płytek pokrytych strupem; u ok. 3-5% dochodzi do transformacji do raka kolczystokomórkowego skóry,
  • leukoplakia jamy ustnej – występuje zazwyczaj na powierzchni policzków w postaci białej lub szarej zmiany (tarczki, plamy),
  • dysplazja szyjki macicy – do jej wykrycia służy badanie cytologiczne.

HPV – diagnostyka

Tzw. kurzajki czy brodawki młodocianych zwykle nie wymagają pogłębionej diagnostyki, rozpoznanie można postawić na „pierwszy rzut oka”. W przypadku wątpliwości dostępna jest biopsja zmiany i badanie histopatologiczne. Zmiany w obrębie szyjki macicy o etiologii HPV można stwierdzić dzięki cytologii, badaniu histopatologicznemu, a także testom wykrywającym DNA wirusa (metodą PCR).

HPV – jak zapobiegać zakażeniu?

HPV jest wysoce zaraźliwy i łatwo przenosi się z człowieka na człowieka poprzez kontakt ze skórą. Dlatego w przypadku brodawek zwykłych na dłoniach i stopach należy unikać bezpośredniego kontaktu ze zmianami chorobowymi, korzystania z osobistych przyborów, takich jak ręczniki, klapki, przyrządy do pedicure itp.

Brodawek nie należy rozdrapywać, ponieważ łatwo rozsiewają się na zdrowe partie skóry. Jedną z częstych dróg transmisji jest kontakt seksualny – dlatego wskazane jest używanie prezerwatyw, unikanie przygodnych stosunków seksualnych, ograniczenie ilości partnerów.

HPV – szczepionka

Swoistą formą profilaktyki zachorowania na raka szyjki macicy i innych nowotworów o etiologii HPV jest szczepienie przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka, które dostępne jest już od 9. roku życia. Szczepionka należy do tzw. nieżywych szczepionek (zawiera białko wirusa L1), istnieją jej 3 rodzaje (przeciwko typom 16, 18 – 2-walentna; 16, 18, 6, 11 – 4-walentna oraz 16, 18, 6, 11, 31, 33, 45, 52, 58 – 9-walentna). Szczepienie to zalecane jest szczególnie u młodych dziewcząt i chłopców (najlepiej przed rozpoczęciem współżycia) oraz u młodych osób do 26. roku życia.

Schemat podawania szczepionki jest zazwyczaj 3-dawkowy (2-walentna: 0-1-6 miesięcy, 4- i 9-walentna: 0-2-6 miesięcy). W przypadku szczepionek 2- i 4-walentnej dla dzieci w wieku 9-14 lat w schemacie: 2 dawki w przeciągu 5-13 miesięcy, a dla szczepionki 4-walentnej dla dzieci 9-13 lat: 2 dawki w przeciągu 6 miesięcy.

Od 1 czerwca 2023 roku w Polsce ruszają bezpłatne szczepienia dla dzieci w wieku 12 i 13 lat przeciw wirusowi HPV. Według wyników badań naukowych wirus brodawczaka ludzkiego w 80% przetrwałych przypadków zakażenia przyczynia się do wystąpienia raka szyjki macicy (głównie), odbytu i sromu u kobiet, a także prącia i gardła u mężczyzn. Do zakażenia dochodzi przede wszystkim w wyniku kontaktów seksualnych, dlatego dobrze jest wykonać szczepienie przed inicjacją seksualną, czyli jeszcze przed potencjalnym kontaktem z wirusem. Nastoletni wiek pacjentów jest także wskazany ze względu na najlepszą w tym momencie odpowiedź poszczepienną. Szczepienie na HPV nie jest obowiązkowe, a zalecane i bezpłatne we wskazanej grupie wiekowej.
  1. A. Goździcka-Józefiak, Struktura i właściwości wirusa brodawczaka ludzkiego, „Biotechnologia” 2010, nr 3, s.126-145.
  2. J. Bratosiewicz-Wąsik, M. Miklasińska-Majdanik, T. J. Wąsik, Zakażenia wywoływane przez ludzkie papillomawirusy, „Zakażenia XXI wieku” 2019, nr 2(6), s. 263–271.
  3. E. Petrosky, J. A. Bocchini, S. Hariri i in., Use of 9-valent human papillomavirus (HPV) vaccine: updated HPV vaccination recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices, „Morbidity and Mortality Weekly Report” 2015, t. 64, nr 11, s. 300–304.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zawał serca – objawy, przyczyny, rozpoznanie, zapobieganie

    Zawał serca to jedna z głównych przyczyn zgonów wśród Polaków. Najbardziej charakterystyczny objaw zawału serca – silny, narastający ból w klatce piersiowej, utrzymujący się dłużej niż 20 minut – jest pilnym wskazaniem do wezwania pomocy medycznej.

  • Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, leczenie

    Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą, powodującą znaczne pogorszenie jakości życia. Początek choroby ma charakter skryty i przebiega skąpoobjawowo, utrudniając postawienie prawidłowego rozpoznania. Chorzy w toku trwania choroby często wymagają interwencji chirurgicznej z powodu powikłań jelitowych. Jak wygląda diagnostyka i terapia osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna? Zapraszamy do zapoznania się z treścią artykułu.

  • Stan podgorączkowy – czy i jak zmniejszać? Przyczyny

    Stan podgorączkowy, czyli sytuacja, kiedy temperatura ciała wynosi między 37 a 38 stopni Celsjusza, jest często wynikiem reakcji organizmu na infekcję lub stan zapalny. Niepewność, skąd się bierze i co oznacza, może budzić lęk, szczególnie gdy dotyczy osób w delikatnych okresach życia, takich jak ciąża, okres niemowlęcy czy rekonwalescencja po operacji. Czym jest stan podgorączkowy oraz jak i czy w ogóle go leczyć?

  • Łuszczyca – przyczyny, objawy i leczenie. Jak wygląda łuszczyca?

    Łuszczyca jest przewlekłą, zapalną chorobą autoimmunologiczną skóry, która charakteryzuje się występowaniem zmian o typie czerwonobrunatnej grudki pokrytej srebrzystą łuską. Do czynników ryzyka rozwoju łuszczycy zalicza się podłoże genetyczne oraz czynniki wyzwalające takie jak infekcje, stres, urazy czy palenie tytoniu.

  • Glista ludzka – objawy glistnicy. Rozpoznanie, badania, leczenie zakażenia glistą ludzką

    Glista ludzka to pasożyt z rodzaju nicieni bytujący w jelicie cienkim. Glistnica, czyli choroba wywoływana przez glistę ludzką, zaliczana jest do tzw. chorób brudnych rąk – do zarażenia glistą ludzką dochodzi bowiem najczęściej, gdy nie umyjemy rąk po kontakcie z ziemią bądź zjemy nieumyte warzywo czy owoc, na powierzchni którego znajdują się jaja glisty. Szczególnie narażone są na to dzieci. Objawy glistnicy to bóle brzucha, zaparcia i/lub biegunka, nudności, brak apetytu, a także duszności czy przewlekły ból gardła.

  • Osteoporoza – przyczyny, objawy, badania, leczenie, rehabilitacja, zapobieganie zmianom osteoporotycznym

    Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która polega na stopniowym zaniku masy kostnej. Na skutek obniżenia gęstości mineralnej kości dochodzi do osłabienia ich struktury, co objawia się zwiększoną podatnością na złamania. Na zachorowanie narażone są przede wszystkim osoby starsze, szczególnie kobiety w wieku okołomenopauzalnym, choć na osteoporozę mogą cierpieć także mężczyźni, a nawet dzieci. Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia zmian osteoporotycznych?

  • Szpiczak mnogi – przyczyny, objawy, leczenie

    Szpiczak mnogi należy do chorób krwi i szpiku kostnego. Chociaż nie ustalono dotychczas konkretnych przyczyn tej dolegliwości, tak bez wątpienia można powiedzieć, że do jej rozwoju przyczyniają się długotrwałe infekcje bakteryjne lub wirusowe, promieniowanie jonizujące i narażenie na szkodliwe substancje chemiczne. Jak wyglądają nowoczesne sposoby leczenia szpiczaka, jakie są rokowania i czy podczas wizyty u lekarza pierwszego kontaktu można dokonać wstępnej diagnozy tej choroby?

  • Rak trzustki – przyczyny, objawy, diagnostyka, rokowania, leczenie

    Rak trzustki jest jednym z nowotworów, które przez długi czas nie dają żadnych dolegliwości, a pierwsze symptomy są niespecyficzne. Wśród początkowych objawów raka trzustki wymienia się m.in. ogólne osłabienie, nudności, szybkie uczucie sytości czy tłuszczowe stolce. Jak wygląda jego leczenie?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij