Szczoteczka do cytologii płynnej
Agnieszka Gierszon

Cytologia płynna (LBC) a tradycyjna – która jest bardziej dokładna? Cena, refundacja

Regularnie wykonywana cytologia pomaga uniknąć zachorowania na raka szyjki macicy. Przez wiele lat była ona wykonywana jedynie w formie szkiełkowej. W 2016 roku Polskie Towarzystwo Patologów (PTP) wnioskowało do Ministerstwa Zdrowia o zmianę standardów diagnostycznych na bardziej dokładne i czułe, czyli na cytologię na podłożu płynnym, nazywanej w skrócie LBC. Jak wygląda cytologia płynna i czym różni się od klasycznej metody diagnostycznej?  Czy cytologia na podłożu płynnym jest refundowana przez NFZ?

Cytologia to badanie, które każda kobieta powinna wykonywać w regularnych odstępach czasu w ramach profilaktyki raka szyjki macicy. Istnieją dwa rodzaje badań cytologicznych – cytologia klasyczna oraz cytologia cienkowarstwowa na podłożu płynnym (LBC), które różnią się czułością diagnostyczną oraz możliwością dalszego wykorzystania pobranego do badania materiału.

Kiedy należy wykonać cytologię?

Badanie cytologiczne szyjki macicy to badanie, która powinna wykonywać każda kobieta, która rozpoczęła współżycie seksualne. W przypadku kobiet, które pozostają dziewicami, cytologię również można i należy wykonywać, a moment, w którym pacjentki w tej sytuacji powinny zacząć się kontrolować, przypada na ich 25. rok życia. Cytologię należy pobierać również od pacjentek w wieku pomenopauzalnym, częstość wykonywania badania określa w takich przypadkach lekarz prowadzący. Także okres ciąży nie stanowi przeciwwskazania do wykonania cytologii, przeciwnie – jeśli pacjentka ciężarna przedstawi ginekologowi wynik badania starszy niż 6 miesięcy, również od niej należy pobrać świeży materiał na badania.

Cytologię należy wykonywać nie rzadziej niż co trzy lata, jeśli u pacjentki nie występuje podwyższone ryzyko wystąpienia nowotworu szyjki macicy i wyniki poprzednich badań były prawidłowe. W przypadkach, gdy kobieta znajduje się w grupie ryzyka nowotworu lub w przeszłości uzyskiwała nieprawidłowe wyniki cytologii, badanie należy powtarzać raz do roku.

U pacjentek między 30. a 70. rokiem życia, u których badanie w kierunku DNA wirusa HPV wykonane w ramach cytologii cienkowarstwowej na podłożu płynnym LBC (ang. Liquid-Based Cytology) da wynik ujemny, a pacjentka nie znajduje się w grupie ryzyka, odstęp pomiędzy badaniami cytologicznymi można po konsultacji z lekarzem prowadzącym zwiększyć do 5 lat. W każdym przypadku istotne jest regularne kontrolowanie się i wykonywanie badań cytologicznych w zalecanych odstępach, ponieważ wcześnie wykryty nowotwór szyjki macicy jest w większości przypadków w pełni uleczalny.

Dowiedz się więcej o zakażeniu wirusem HPV i o tym, dlaczego przetrwała infekcja doprowadza do raka szyjki macicy

Badanie należy wykonywać najlepiej w połowie cyklu miesięcznego, co najmniej 4 dni po ustaniu krwawienia i 4 dni przed kolejną miesiączką. Na minimum  cztery doby przed badaniem należy powstrzymać się od przyjmowania leków dopochwowych i irygacji, a na 24h przed pobraniem materiału należy zrezygnować ze stosunków płciowych. Przed pobraniem materiału nie należy też wykonywać innych inwazyjnych badań w obrębie narządów rodnych (USG dopochwowe; ginekologiczne badanie palpacyjne). Pacjentki, u których występują objawy jakiejkolwiek infekcji (upławy, świąd, pieczenie), przed pobraniem materiału na badanie cytologiczne, powinny najpierw wyleczyć przyczynę dolegliwości.

Jak wygląda badanie cytologiczne?

Cytologia klasyczna to badanie specjalistyczne, do którego materiał pobierany jest w gabinecie ginekologicznym przez lekarza lub położną. W celu pobrania materiału do badania w pochwie pacjentki umieszcza się wziernik ginekologiczny, który odsuwa od siebie ścianki pochwy i umożliwia wprowadzenie do niej specjalnej szczoteczki, którą pobiera się komórki z kanału i tarczy szyjki macicy. Materiał jest następnie odpowiednio utrwalany na szkiełku, barwiony i przekazywany do laboratorium.

W przebiegu cytologii na podłożu płynnym materiał również pobiera się za pomocą szczoteczki lub specjalnej szpatułki, jednak do laboratorium przekazuje się go w pojemniku ze specjalnym, płynnym, medium transportowym, co zwiększa czułość wykonywanego badania i eliminuje błędy, mogące wynikać np. z nieprawidłowego rozprowadzenia czy utrwalenia materiału na szkiełku używanym podczas klasycznej cytologii.

U niektórych pacjentek po pobraniu materiału na badanie cytologii szyjki macicy może wystąpić przemijające skąpe plamienie z pochwy. Jeśli plamienie nie trwa dłużej niż parę dni, nie jest ono objawem niepokojącym.

Polecane dla Ciebie

Cytologia tradycyjna a płynna – podobieństwa i różnice

W obu rodzajach cytologii podobny pozostaje sposób pobrania materiału, ponieważ wykorzystuje się tu zwykle specjalną szczoteczkę. Podobne są też wskazania do wykonania badania i rekomendacje dotyczące czasu pobrania materiału i przygotowania do badania. Spójny pozostaje także sposób opisu uzyskanych w badaniach wyników. Jeszcze nieco ponad 20 lat temu do opisu wyników badania cytologicznego wykorzystywano tzw. skalę Papanicolau, jednak od roku 2001 Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje ocenę cytologii szyjki macicy w oparciu o system TBS (ang. The Bethesda System). System Bethesda opisowo charakteryzuje obraz komórek szyjki macicy widocznych w badaniu mikroskopowym oraz wprowadza oznaczenia CIN1, CIN2, CIN3 (CIN, ang. Cervical Intraepithelial Neoplasia), odnoszące się do stopnia dysplazji szyjki macicy, czyli zmian w budowie tkanek tego narządu.

Jakie są zatem różnice? Materiał pobrany do płynnej cytologii LBC umożliwia jednak jego dalsze wykorzystanie zarówno do badania obecności DNA wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV, ang. Human Papilloma Virus), jak i DNA bakterii rodzaju Chlamydia trachomatis metodą PCR (ang. Polymerase Chain Reaction). Różnicę pomiędzy klasycznym badaniem cytologicznym a cytologią LBC stanowi też fakt, że materiał do badania cytologicznego w technologii cienkowarstwowej na podłożu płynnym pacjentka może pobrać samodzielnie w domu i – po jego odpowiednim zabezpieczeniu, zgodnie z instrukcją podaną przez producenta zestawu testowego – przesłać go do laboratorium. Cytologia LBC charakteryzuje się też wyższą czułością niż cytologia tradycyjna, a z uwagi na wykorzystanie podłoża płynnego mniejsze jest tu także ryzyko, że materiał zostanie źle zabezpieczony lub nałożony na szkiełko podstawowe.

Kiedy i dlaczego należy wykonać cytologię płynną?

Mimo że cytologia klasyczna to ciągle najpopularniejsza i jedyna refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia wersja badania profilaktycznego w kierunku raka szyjki macicy w Polsce, zespół ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w najnowszym algorytmie postępowania zaleca już – gdy to tylko możliwe – wykonywanie u pacjentek cytologii na podłożu płynnym, ponieważ charakteryzuje się ona wyższą czułością niż cytologia klasyczna oraz umożliwia dalsze badanie pobranego materiału, m.in. w kierunku obecności DNA wirusa HPV oraz DNA bakterii Chlamydia trachomatis.

Cytologia płynna a badanie na obecność HPV

Niewątpliwą zaletą cytologii cienkowarstwowej na podłożu płynnym jest możliwość wykrycia w tym samym materiale obecności wirusa brodawczaka ludzkiego (tzw. cytologia LBC+HPV), który stanowi główny czynnik ryzyka w rozwoju raka szyjki macicy, a ludzie zakażają się nim zwykle na drodze kontaktów seksualnych. Cytologia LBC umożliwia również wykorzystanie już pobranego materiału do dalszych badań w kierunku Chlamydii trachomatis oraz innych patogenów układu moczowo-płciowego, np. bakterii z rodzaju Mycoplasma czy Ureaplasma.

Cytologia płynna i tradycyjna – cena/refundacja i skierowanie

Cytologia klasyczna to badanie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy. NFZ refunduje badanie kobietom od 25. roku życia do ukończenia 59 lat. Warunkiem refundacji jest to, że od ostatniego badania cytologicznego minęło u nich co najmniej trzy lata. Pacjentki z grupy ryzyka raka szyjki macicy, tj. zakażone wirusem HIV lub onkogennym typem wirusa HPV (szczególnie typami 16 i 18) lub przyjmujące leki immunosupresyjne mają możliwość wykonania nieodpłatnego badania cytologicznego raz do roku. Kobiety, które przeszły złośliwy nowotwór szyjki macicy po zakończeniu leczenia onkologicznego również podlegają profilaktycznym badaniom skriningowym. Badanie w ramach programu profilaktycznego można wykonać w każdym gabinecie ginekologicznym, posiadającym kontrakt z NFZ oraz w gabinecie każdej położnej podstawowej opieki zdrowotnej, która posiada właściwą umowę z NFZ i uprawnienia do pobierania rozmazów cytologicznych.

Pacjentki młodsze przed 25. rokiem życia i po ukończeniu 59 lat mogą wykonać nieodpłatne badanie cytologiczne w ramach porady specjalistycznej w gabinecie lekarza ginekologa, do którego można udać się bez skierowania wystawionego przez lekarza medycyny rodzinnej. Jeśli pacjentka będzie chciała odpłatnie wykonać cytologię klasyczną, musi liczyć się z kosztem rzędu 70–100 złotych, w zależności od lokalizacji gabinetu.

Cytologia LBC nie jest zazwyczaj objęta refundacją ze strony Narodowego Funduszu Zdrowia, a jej koszty rozpoczynają się od około 150–170 złotych – pod warunkiem że badanie wykonuje się w placówce i nie obejmuje ono badania podtypów wirusa HPV. Istnieją jednak jednostki medyczne, które prowadzą programy czy projekty współfinansowane z środków unijnych, w których taką płynną cytologię można wykonać  bezpłatnie (łącznie z genotypowaniem wirusa HPV). Badanie LBC+HPV 14, w którym wykrywa się 14 podtypów wirusa HPV, kosztuje około 330 złotych, badanie LBC+HPV 28 to wydatek rzędu około 400 złotych. Badanie cytologiczne LBC + Chlamydia trachomatis kosztuje około 120 złotych. Ceny badań wysyłkowych, w których odchodzi koszt pobrania materiału do badania przez pracownika medycznego, ponieważ pobranie wykonuje sama pacjentka w domowym zaciszu, są nieznacznie niższe.

Czas oczekiwania na wyniki cytologii szyjki macicy może różnić się w zależności od miejsca wykonania badania i dostępności laboratorium i wynosić od 1 do nawet 3 tygodni.

  1. Epidemiologia nowotworów i badania przesiewowe. red.: Didkowska J., Zatoński W.A., Kordek R. i wsp. w: Interna Szczeklika 2019. Kraków 2019.
  2. Koliopoulos G., Nyaga V.N., Santesso N. i wsp. Cytology versus HPV testing for cervical cancer screening in the general population. Cochrane Database Syst Rev. 2017; 10; 8(8): CD008587.
  3. Nasierowska-Guttmejer A., Kędzia W., Rokita W. i wsp. Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia płaskonabłonkowych zmian śródnabłonkowych szyjki macicy na podstawie wytycznych CAP/ASCCP. Ginekol i Perinatol Pol, 2016; 1(3): 130-137.
  4. https://www.ptgin.pl/aktualnosc/schemat-postepowania-w-screeningu-raka-szyjki-macicy-rsm-polskiego-towarzystwa [dostęp:] 15.09.2022 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Przesiewowe badanie słuchu

    Badania przesiewowe wykonywane są rutynowo w celu określenia prawdopodobieństwa wystąpienia choroby lub wczesnego jej wykrycia. Już w pierwszych dniach życia dziecka wykonuje się przesiewowe badanie słuchu. Na czym ono polega? Ile trwa?

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czy mutacja genu MTHFR może być przyczyną poronień nawykowych i zakrzepicy?

    Genotyp genu MTHFR pośrednio wpływa na metabolizm i przyswajanie kwasu foliowego w organizmie człowieka. Mutacja w genie MTHFR jest łączona z występowaniem u pacjenta tendencji do nadkrzepliwości i zakrzepicy, nowotworów bądź zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia. Doniesienia te jednak bywają sprzeczne i nie znajdują przełożenia na rekomendacje specjalistów w sprawie wdrożenia profilaktycznej diagnostyki mutacji w genie MTHFR. Kwestia niedoborów kwasu foliowego jest szczególnie istotna w planowaniu ciąży, diagnostyce niepowodzeń położniczych i trudności z utrzymaniem ciąży, a także przy ustalaniu przyczyn urodzenia dziecka z wadą cewy nerwowej.

  • Badanie genetyczne BRCA1 i BRCA2 – na czym polega i jak interpretować wyniki?

    Ryzyko wystąpienia nowotworu piersi i jajników u osoby posiadającej mutację genu BRCA wzrasta odpowiednio do około 60% w przypadku raka piersi i do około 40% w przypadku raka jajnika. Badania mutacji BRCA zaleca się kobietom, u których bliskich krewnych wystąpiły co najmniej dwa przypadki zachorowań na złośliwy nowotwór piersi i/lub jajnika, zwłaszcza gdy choroba pojawiła się u krewnego przed 50. rokiem życia.

  • Co to jest antybiogram i jak wygląda to badanie?

    W 1928 roku Alexander Fleming odkrył pierwszy szeroko stosowany antybiotyk – penicylinę. Ten przełomowy moment w historii medycyny doprowadził nie tylko do zmniejszenia liczby zgonów z powodu zakażeń, lecz również zapoczątkował erę antybiotykoterapii. Szerokie zastosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych doprowadziło jednak do sytuacji, w której bakterie potrafią wymykać się leczeniu. Dlatego w podjęciu decyzji o wyborze jak najskuteczniejszego leku z pomocą przychodzi antybiogram.

  • Badanie in vivo – co to jest?

    Badania in vitro i in vivo stanowią nieodłączny element rozwoju medycyny i nauk pokrewnych. Warto wiedzieć, czym się różnią, aby zrozumieć ich znaczenie dla procesu odkrywania nowych leków czy terapii.

  • Kolposkopia – jak wygląda badanie? Wskazanie, przebieg, interpretacja wyników

    Kolposkopia to łatwe i nieinwazyjne badanie, wykonywane przez lekarza ginekologa, które pozwala na ocenę szyjki macicy, pochwy oraz sromu pod kątem zmian przednowotworowych i nowotworowych, pobranie celowanego materiału oraz ułatwienie decyzji co do dalszego postępowania. Badanie to może być wykonywane zarówno na NFZ, jak i prywatnie. Jak wygląda kolposkopia? Czy kolposkopia boli?

  • Echokardiografia – jak wygląda to badanie, ile trwa?

    Rozwój ultrasonografii pozwolił na nieinwazyjne obrazowanie wielu przestrzeni ludzkiego ciała. Klasyczny aparat USG pozwala nie tylko na obrazowanie jamy brzusznej, ale również serca. Badanie to określa się mianem echokardiografii lub potocznie – echo serca.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij