Choroby skóry (dermatozy) – jakie występują najczęściej? Jak je rozpoznać i leczyć?

Dermatoza – co to takiego? 

Dermatozy są różnorodną grupą schorzeń obejmujących skórę, a także jej przydatki: paznokcie, włosy czy gruczoły łojowe i potowe. Zmiany chorobowe mogą dotyczyć wszystkich trzech warstw skóry, choć zwykle obejmują naskórek.  

Zmiany skórne mogą mieć różnorodną etiologię, większość z nich przebiega z miejscowym stanem zapalnym w skórze. Do najczęstszych dermatoz, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza, należą reakcje alergiczne, trądzik, atopowe zapalenie skóry, grzybice skóry i paznokci, choroby zakaźne oraz łysienie.   

Objawy chorób skóry i rodzaje wykwitów 

Typowym objawem dermatoz są zmiany skórne zwane wykwitem. Jest to różnorodna grupa zmian, które zazwyczaj są typowe dla danej jednostki chorobowej. Wykwity można podzielić na pierwotne, czyli będące bezpośrednim rezultatem stanu zapalnego w skórze, oraz wtórne, które są następstwem wykwitów pierwotnych.  

Do najczęstszych wykwitów pierwotnych zalicza się plamkę, grudkę, guzek, pęcherzyk, krostę oraz bąbel. Wtórne wykwity skórne to strup, owrzodzenie, przeczosy, blizny, łuski, pęknięcia skóry.  

Rodzaje dermatoz 

Dermatozy są różnorodną grupą chorób skóry, o odmiennej etiologii. Ze względu na przyczyny, wyróżnia się następujące dermatozy: 

• o podłożu bakteryjnym: liszajec zakaźny, róża, czyrak, 
• wirusowe: opryszczka, półpasiec, brodawki wirusowe, 
• wywołane przez pasożyty: świerzb, wszawica, 
• grzybicze: grzybica stóp, paznokci, skóry owłosionej głowy, pachwin,  
• alergiczne: atopowe zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry, pokrzywka, wyprysk kontaktowy, 
• choroby autoimmunologiczne: pęcherzyce, choroba Duhringa,  
• choroby o podłożu genetycznym: bielactwo, łuszczyca,  
• zmiany wywołane czynnikami fizycznymi lub chemicznymi: oparzenia, pokrzywka fizykalna, fotodermatozy, odmrożenia, 
• choroby zawodowe: wyprysk zawodowy, różyca,  
• choroby tkanki łącznej: toczeń rumieniowaty układowy, twardzina układowa,  
• osutki polekowe: rumień wielopostaciowy polekowy,  
• nowotwory skóry: czerniak, rak podstawnokomórkowy, rak kolczystokomórkowy skóry, 
• trądzik i zmiany hormonalne, łojotok. 

Choroby skóry (dermatozy) u dorosłych  

Według aktualnych danych medycznych dermatozy występują u około 30% Polaków. Najczęstszymi chorobami skórnymi u dorosłych są choroby alergiczne, trądzik, grzybice oraz łuszczyca. Dermatozy mogą pojawić się w każdym wieku, a ich rokowanie jest zależne od rodzaju choroby. Niektóre choroby skórne mogą przebiegać z okresami zaostrzeń i remisji, czyli ustępowania objawów.  

Choroby skóry w ciąży  

Skóra kobiety w ciąży podlega licznym zmianom na skutek działania hormonów (zwłaszcza progesteronu oraz estrogenu), a także zmian immunologicznych oraz metabolicznych. Do najczęstszych zmian skórnych obserwowanych w trakcie ciąży należą: osutki ciężarnych, rozstępy, cholestaza ciążowa wewnątrzwątrobowa, pemfigoid ciężarnych oraz zmiany alergiczne. Należy pamiętać, że przewlekłe choroby dermatologiczne mogą ulegać zaostrzeniu lub łagodzeniu objawów w trakcie ciąży.  

Choroby skóry (dermatozy) u dzieci  

Zmiany skórne u dzieci są częstym powodem wizyty u lekarza pediatry. Skóra dziecka jest delikatna i słabo odporna na działanie czynników zewnętrznych.  

Do najczęstszych chorób skórnych u dzieci zalicza się: 

• atopowe zapalenie skóry – dotyczy zazwyczaj niemowląt i młodszych dzieci i objawia się zmianami rumieniowymi skóry oraz wykwitami grudkowymi zwykle na zgięciowej powierzchni kończyn (dół łokciowy, dół podkolanowy), nadgarstkach oraz policzkach. Istotą choroby jest defekt skóry polegający na zaburzeniu budowy jej powierzchniowych warstw i braku szczelności, dlatego postawą leczenia jest regularne stosowanie emolientów na skórę, które tworzą warstwę ochronną.  
• łojotokowe zapalenie skóry – objawy mogą pojawić się zaraz po urodzeniu i najczęściej dotyczą noworodków i niemowląt. Łojotokowe zapalenie skóry zazwyczaj ma łagodny przebieg i samoistnie zanika, choć wymaga prawidłowej pielęgnacji skóry maluszka.  
• zakażenia bakteryjne i wirusowe – dzieci często ulegają zakażeniom wirusowym i bakteryjnym takim jak liszajec zakaźny czy opryszczka. Wynika to z faktu nieprzestrzegania higieny oraz użytkowania wspólnych przedmiotów.  
• wyprysk kontaktowy – powstaje na skutek podrażniania delikatnej skóry dziecka poprzez czynniki fizyczne lub chemiczne.  

Leczenie dermatoz  

Leczenie dermatoz jest zależne od przyczyny choroby i zazwyczaj jest prowadzone przez lekarza POZ lub dermatologa.

Jak leczy się dermatozy? W przypadku chorób o podłożu alergicznym najczęściej stosuje się leki antyhistaminowe oraz glikokortykosteroidy miejscowo na skórę. Zakażenia grzybicze, bakteryjne lub wirusowe wymagają terapii odpowiednimi lekami np. antybiotykami, środkami przeciwwirusowymi lub przeciwgrzybicznymi. Zmiany skórne w przebiegu chorób autoimmunologicznych mogą wymagać stosowania leczenia immunosupresyjnego.