Łuszczyca – czym jest i jak się ją leczy? Jak pielęgnować skórę łuszczycową?
Katarzyna Gmachowska

Łuszczyca – czym jest i jak się ją leczy? Jak pielęgnować skórę łuszczycową?

Łuszczyca jest przewlekłą, zapalną chorobą autoimmunologiczną skóry, która charakteryzuje się występowaniem zmian o typie czerwonobrunatnej grudki pokrytej srebrzystą łuską. Do czynników ryzyka rozwoju łuszczycy zalicza się podłoże genetyczne oraz czynniki wyzwalające takie jak infekcje, stres, urazy czy palenie tytoniu. Łuszczyca może pojawić się w każdym wieku, niekiedy zmiany łuszczycowe obserwowane są już w wieku niemowlęcym.  

Łuszczyca – co to za choroba? Kiedy może się ujawnić?  

Łuszczyca jest przewlekłą chorobą zapalną skóry, która cechuje się występowaniem charakterystycznych zmian na skórze. Szacuje się, że występuje u około 2% Europejczyków, z tą samą częstotliwością zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Typowe zmiany łuszczycowe mogą pojawić się na skórze osoby w każdym wieku, zdarza się, że łuszczycę rozpoznaje się już u niemowląt. Najczęściej jednak pierwsze objawy łuszczycy pojawiają się pomiędzy 20. a 40. rokiem życia (jest to tzw. I typ łuszczycy). II typ łuszczycy dotyczy osób po ukończeniu 50. roku życia.   

Do tej pory nie udało się odkryć przyczyny powstawania łuszczycy, choć niewątpliwą rolę w jej rozwoju odgrywają układ immunologiczny i podłoże genetyczne. Objawy łuszczycy najczęściej rozwijają się u osób z predyspozycją genetyczną, po zadziałaniu czynników takich jak stres, urazy lub infekcje wirusowe i bakteryjne.  

Łuszczyca u dzieci i niemowląt 

Zmiany łuszczycowe u dzieci najczęściej rozwijają się około 10. roku życia, choć mogą być obecne już od okresu niemowlęcego. Łuszczyca u dzieci ma najczęściej łagodny przebieg i dobre rokowanie. Pierwszymi objawami łuszczycy są – podobnie jak u dorosłych – czerwonobrunatne grudki na skórze, najczęściej w okolicy łokci, kolan, pośladków, stóp, dłoni lub na owłosionej skórze głowy. Zmiany te pokryte są srebrzystoszarą, nawarstwiającą się łuską, czyli tzw. blaszką łuszczycową. U niemowląt zmiany skórne w przebiegu łuszczycy typowo występują w okolicy pieluszkowej. Dodatkowo u dzieci często obserwuje się zmiany łuszczycowe na płytce paznokciowej (liczne wgłębienia na paznokciach, jest to tak zwany objaw naparstkowania). 

Najczęstszym typem łuszczycy u dzieci jest łuszczyca plackowata. Częściej też u dzieci obserwuje się łuszczycę drobnogrudkową, która jest poprzedzona infekcją paciorkowcową górnych dróg oddechowych.  

Łuszczyca w ciąży 

Przebieg łuszczycy u kobiet w ciąży może być mocno zróżnicowany. Według dostępnych danych w literaturze medycznej szacuje się, że u około 30–40% kobiet będących w ciąży, które mają łuszczycę, dochodzi do złagodzenia objawów choroby, u około 20% ciężarnych obserwuje się nasilenie objawów. U pozostałych 40–50% kobiet w ciąży zmiany łuszczycowe przebiegają bez zmian ich charakteru i nasilenia.

Za czynniki sprzyjające łagodzeniu objawów łuszczycy u kobiet w ciąży uznaje się wzrost stężenia estrogenu i progesteronu oraz zmniejszenie odpowiedzi odpornościowej organizmu.  

Należy też pamiętać, że ciąża jest przeciwwskazaniem do niektórych leków standardowo stosowanych w leczeniu łuszczycy (m.in. przeciwwskazane są retinoidy, metotreksat oraz tazaroten). Pozostałe leki (cygnolina, dziegcie, kortykosteroidy, takrolimus, pimekrolimus i cyklosporyna) powinny być stosowane pod ścisłym nadzorem lekarza.  

Przyczyny i czynniki ryzyka łuszczycy 

Łuszczyca należy do grupy chorób o podłożu autoimmunologicznym i charakteryzuje się uogólnionym procesem zapalnym. Ważną rolę w rozwoju łuszczycy odgrywają czynniki genetyczne oraz bodźce środowiskowe takie jak stres, uraz, infekcje bakteryjne lub grzybicze.  

Łuszczyca a dziedziczenie  

Łuszczyca jest chorobą dziedziczną, co potwierdza fakt, że jeśli u obojga rodziców rozpoznano łuszczycę, prawdopodobieństwo rozwoju choroby u ich dziecka wynosi około 70%. W przypadku tylko jednego rodzica z łuszczycą dziecko ma około 20% szans, że rozwiną się u niego objawy łuszczycy. Niekiedy dochodzi do przeskoku jednego pokolenia, tzn. zostaje ominięte pierwsze pokolenie, a symptomy łuszczycy rozwijają się w kolejnym (wnuki). Łuszczyca może pojawić się także u osób bez obciążonego wywiadu rodzinnego, gdyż mogą zajść świeże mutacje.  

Łuszczyca typu I, czyli objawiająca się pomiędzy 20.–40. rokiem życia, dziedziczy się autosomalnie dominująco.  

Czy łuszczyca jest zaraźliwa? 

Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną, zatem nie można się nią zarazić nawet w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą mającą objawy choroby. 

Łuszczyca a inne choroby  

Obecny w organizmie stan zapalny, który towarzyszy łuszczycy, może prowadzić do zmian w układzie sercowo-naczyniowym, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, zaburzeń metabolicznych, niealkoholowego stłuszczenia wątroby i wielu innych chorób współistniejących. Osoby z łuszczycą często cierpią na depresję, która nasilana jest brakiem akceptacji objawów choroby.  

Polecane dla Ciebie

Rodzaje łuszczycy  

Do najczęstszych rodzajów łuszczycy zalicza się:  

  • łuszczycę zwyczajną, która charakteryzuje się obecnością typowych zmian skórnych,  
  • łuszczycę krostkową, która występuje w  dwóch postaciach – uogólnionej (jest to jedna z najcięższych postaci łuszczycy) i postaci miejscowej (łuszczyca krostkowa dłoni i stóp),  
  • łuszczycę uogólnioną (tzw. erytrodermia), zmiany skórne obejmują całą powierzchnię ciała, dodatkowo występuje gorączka,  
  • łuszczycę stawową, najczęściej dotyczy stawów międzypaliczkowych dalszych, może prowadzić do trwałego inwalidztwa. Oprócz stawów łuszczyca nie zajmuje innych narządów wewnętrznych. W łuszczycy stawowej często występują też zmiany łuszczycowe w obrębie paznokci (tzw. objaw naparstkowania).  

Łuszczyca – objawy i miejsca występowania. Jak wygląda łuszczyca?  

Typowa zmiana skórna w przebiegu łuszczycy ma postać czerwonobrunatnej, wyraźnie odgraniczonej od otoczenia grudki, na której obserwuje się złuszczanie jej powierzchni. Pierwsze objawy łuszczycy mają charakter małych grudek i pojawiają się na dużych powierzchniach skóry. Nierzadko pierwsze zmiany łuszczycowe pojawiają się po przebytej infekcji. Zmiany łuszczycowe mogą przybierać postać dużych, nierzadko kilkucentymetrowych grudek, które są pokryte mocno przylegającymi srebrzystymi łuskami (są to tzw. blaszki łuszczycowe). Opisywane zmiany łuszczycowe mogą się stopniowo powiększać i pojawiać się w innych miejscach.  

Do typowych lokalizacji zmian łuszczycowych zalicza się okolicę kolan, łokci oraz owłosioną skórę głowy. Zmiany łuszczycowe mogą dotyczyć także paznokci, na których obserwuje się liczne wgłębienia.  

Charakterystycznym symptomem łuszczycy jest objaw Koebnera (Köbnera), który polega na pojawieniu się zmian łuszczycowych wzdłuż linii zadrapania naskórka po upływie 6–12 dni. Po zdrapaniu łuski łuszczycowej obserwuje się błyszczącą powierzchnię zmiany (jest to tzw. objaw świecy stearynowej, ang. candle sign).  

Przebieg łuszczycy 

Łuszczycę rozpoznaje się na podstawie obecności charakterystycznych zmian skórnych w typowych lokalizacjach (kolana, łokcie, owłosiona skóra głowy). W sytuacjach wątpliwych lekarz może zalecić wykonanie biopsji i ocenę histopatologiczną wycinka.  

Łuszczyca przebiega z okresami zaostrzeń objawów i remisji, czyli ustępowania symptomów.  

Niekiedy okres bez objawów choroby może trwać nawet kilka lat. Odpowiednia pielęgnacja skóry osoby chorej na łuszczycę jest podstawą leczenia choroby i zapobiega powstawaniu nowych wykwitów skórnych. Należy pamiętać także, aby unikać silnego stresu, urazów, infekcji czy rozwoju procesów zapalnych np. próchnicy, gdyż są to czynniki wyzwalające zmiany łuszczycowe.  

Kosmetyki i zalecenia przy codziennej pielęgnacji skóry z łuszczycą 

Właściwa pielęgnacja skóry osób chorych na łuszczycę jest niezbędna podczas leczenia zmian chorobowych. Stanowi także profilaktykę przed zaostrzeniem choroby. W pielęgnacji skóry ze zmianami łuszczycowymi zaleca się regularne złuszczanie naskórka, nawilżanie oraz natłuszczanie. Pomocne bywają preparaty emolientowe, które tworzą warstwę ochronną na powierzchni skóry, dzięki czemu zapobiegają nadmiernej utracie wody ze skóry oraz zmniejszają świąd. Zaleca się używanie preparatów emolientowych co najmniej 3 razy na dobę. Do substancji łagodzących objawy łuszczycy zalicza się także mocznik, kwas glikolowy, kwas mlekowy, kwas hialuronowy, glicerynę oraz dekspantenol, który ma działanie nawilżające, łagodzące i przeciwzapalne. Mocznik ma działanie keratolityczne, przez co ułatwia usunięcie blaszek łuszczycowych.  

W przypadku łuszczycy owłosionej skóry głowy zaleca się stosowanie szamponów przeznaczonych dla osób z łuszczycą (najczęściej zawierających dziegcie). Podczas kuracji preparatami zawierającymi dziegcie należy unikać ekspozycji na promienie słoneczne. Warto pamiętać także, aby delikatnie myć skórę głowy, dzięki czemu unikniemy uszkodzeń mechanicznych skóry głowy i powstawania nowych zmian łuszczycowych.  

Osoby mające zmiany łuszczycowe na dłoniach powinny ograniczyć stosowanie mydeł i detergentów, gdyż prowadzą one do przesuszania skóry i jej mechanicznych uszkodzeń. Zaleca się także regularne stosowanie kremów do rąk.  

Łuszczyca a solarium, tatuaż  

Światło ultrafioletowe, które jest emitowane w solarium, może łagodzić objawy skórne łuszczycy, jednakże nie zaleca się korzystania z solariów, bezpieczniejszym sposobem fototerapii jest naświetlanie PUVA, które może zalecić lekarz dermatolog. Dlatego też osoby z łuszczycą nie powinny zastępować profesjonalnej terapii choroby (naświetlania PUVA) pobytem w solarium.  

Należy pamiętać, że tatuaż może powodować pojawienie się zmian łuszczycowych, co jest wywołane uszkodzeniem skóry, dlatego osoby cierpiące na łuszczycę nie powinny wykonywać sobie tatuaży.  

Leczenie łuszczycy – jakie leki? Co stosować na łuszczycę? 

W przypadku zmian łuszczycowych o niewielkich rozmiarach i zajmujących mniej niż 10% powierzchni skóry zaleca się leczenie miejscowe, czyli nakładanie produktów leczniczych bezpośrednio na zmiany skórne. Natomiast w przypadku ciężkiego przebiegu choroby stosuje się leki doustne, dożylne wraz z leczeniem miejscowym.  

Leczenie miejscowe zmian łuszczycowych zaczyna się od usunięcia łusek za pomocą substancji keratolitycznych, a następnie hamuje się nadmierny wzrost komórek naskórka. Substancjami leczniczymi stosowanymi na zmiany skórne w przebiegu łuszczycy są: kwas salicylowy i mocznik, które zmniejszają ilość łusek i polepszają przenikanie innych preparatów do głębszych warstw skóry, dziegcie, które są pochodnymi węgla, glikokortykosteroidy miejscowe mające działanie przeciwzapalne i przeciwproliferacyjne, cygnolina oraz analogi witaminy D3.  

W leczeniu ciężkich postaci łuszczycy stosuje się

  • fototerapię – polega ona na ekspozycji skóry na światło ultrafioletowe wytwarzane przez specjalne lampy. Fotochemioterapia (PUVA) to połączenie leku światłouwrażliwiającego z promieniami UVA. Metody te stosowane są w przypadku łuszczycy opornej na leczenie miejscowe lub w przypadku rozległych zmian skórnych;
  • metotreksat – jest lekiem z grupy cytostatyków, dlatego jego stosowanie wymaga ścisłej kontroli lekarskiej;
  • cyklosporyna – ma silne działanie immunosupresyjne, czyli osłabiające odpowiedź zapalną. Posiada sporo działań niepożądanych, dlatego stosuje się ją w przypadku łuszczycy opornej na inne leki;  
  • retinoidy – mają działanie teratogenne, dlatego nie wolno ich stosować w ciąży. Retinoidy są zalecana w przypadku łuszczycy krostkowej;
  • leki biologiczne (adalimumab, etanercept, infliksymab, ustekinumab) oddziałują na cytokiny, które biorą udział w powstawaniu zmian łuszczycowych. Stosuje się je w przypadkach ciężkiej łuszczycy lub opornej na leczenie innymi preparatami.  

Domowe sposoby na skórę z łuszczycą 

Jak już wyżej zostało wspomniane, osoby chore na łuszczycę powinny unikać czynników, które mogą powodować zaostrzanie się zmian skórnych (stres, infekcje, urazy, palenie tytoniu, picie alkoholu), a podstawą leczenia tej choroby jest prawidłowa pielęgnacja skóry. Dlatego też należy używać kosmetyków przeznaczonych do skóry ze zmianami łuszczycowymi oraz regularnie stosować emolienty. 

Kąpiel osób cierpiących na łuszczycę powinna być krótka, w wodzie o temperaturze około 30–36℃. Należy unikać stosowania szorstkich gąbek, które mogą powodować uszkodzenia skóry i wysiew nowych zmian łuszczycowych. Po zakończeniu kąpieli należy dokładnie opłukać ciało wodą oraz osuszyć miękkim ręcznikiem, unikając pocierania skóry.  

Do czesania włosów zaleca się używanie szczotek z naturalnym włosiem, gdyż plastikowe szczotki mogą uszkadzać skórę głowy. Należy unikać używania lokówek oraz suszyć włosy przy użyciu niskiej temperatury.  

Żywienie w łuszczycy – najważniejsze zasady  

Według dostępnych danych medycznych prawidłowa dieta korzystnie wpływa na przebieg łuszczycy. Nieprawidłowa dieta wraz z niezdrowym stylem życia może nasilać procesy zapalne w organizmie, co pogarsza przebieg choroby, wpływa na zmniejszenie skuteczności leczenia oraz przyspiesza rozwój powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego.  

Osoby chore na łuszczycę powinny unikać spożywania produktów, które mogą nasilać procesy zapalne (zwłaszcza mięsa, nabiału, produktów wysoko przetworzonych czy cukrów). Dieta osób z łuszczycą powinna być bogata w tłuste ryby morskie, olej lniany, nasiona dyni, orzechy oraz świeże owoce i warzywa.

Dowiedz się więcej na temat żywienia w trakcie choroby i przeczytaj, jak powinna wyglądać dieta przy łuszczycy

Nieleczona łuszczyca – powikłania  

Nieleczona łuszczyca może prowadzić do rozwoju erytrodemii łuszczycowej, w której zmiany skórne mogą obejmować nawet całą powierzchnię skóry. Erytrodermia jest ciężkim stanem zapalnym, któremu towarzyszą gorączka, dreszcze, złe samopoczucie. Każda osoba z objawami erytodermii wymaga hospitalizacji.  

  1. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.  
  2. S. J. Robertson, R. J. G. Rycroft, S. H. Wakelin, L. Rudnicka, M. Sar-Pomian, Dermatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.   

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wazelina – jak działa?

    Wazelina od lat cieszy się popularnością wśród ludzi w każdym wieku ze względu na jej uniwersalne zastosowanie. W poniższym artykule omawiamy wszystkie zalety i właściwości wazeliny, a także sprawdzamy, czy jej stosowanie jest bezpieczne.

  • Czym są modulatory homocysteiny? Jak wpływa na zmęczenie i poziom hormonów?

    Homocysteina jest aminokwasem. Nieregulowany poziom tej cząsteczki sprzyja rozwojowi chorób układu krwionośnego u ludzi. Suplementy z modulatorami homocysteiny zawierają zazwyczaj witaminę B6, B12, kwas foliowy i betainę (trimetyloglicynę, TMG). Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że regularne przyjmowanie przez minimum kilka tygodni modulatorów homocysteiny może przyczynić się do obniżenia nadmiernego poziomu homocysteiny we krwi.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

    Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?

  • Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

    Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?

  • Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

    Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij