Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

1. Łuszczyca paznokci – przyczyny
2. Jakie są objawy łuszczycy paznokci?
3. Leczenie łuszczycy paznokci

Łuszczyca paznokci – przyczyny

To, skąd się bierze łuszczyca, nie jest do końca jasne. Teorii jest wiele, ale żadna nie została potwierdzona w 100% badaniami naukowymi. Niewątpliwie na rozwój choroby wpływ mają następujące czynniki: podłoże genetyczne, zaburzenia w obrębie układu odpornościowego, tzw. czynniki środowiskowe (m.in. urazy, szczepienia, leki, alkohol, infekcje, ciąża, stres, tatuaże). Z molekularnego punktu widzenia przyjmuje się, że w komórkach zachodzą przyspieszone podziały komórek naskórka (warstwa skóry znajdująca się najbardziej zewnętrznie) oraz zaburzenia procesu złuszczania.

W prawidłowo funkcjonującej skórze proces przemiany (rozwoju, dojrzewania i obumierania) komórek trwa 26–28 dni. W łuszczycy układ odpornościowy wcześniej wysyła sygnały, które powodują skrócenie tego procesu do ok. 4 dni. Nowe komórki dojrzewają zbyt szybko, a stare nie nadążają się złuszczać. Dlatego właśnie naskórek osób chorych staje się znacznie grubszy niż u osób zdrowych. Na ciele tworzy się warstwa martwych komórek w postaci twardych łusek. Zmiany paznokciowe w łuszczycy są charakterystyczne i dlatego stanowią ważny element w diagnostyce choroby.

Dla łuszczycy paznokci typowe są następujące rodzaje zaburzeń:

• naparstkowanie,
• onycholiza,
• nadmierne rogowacenie podpaznokciowe (hiperkeratoza podpaznokciowa),
• dystrofia płytek paznokciowych.

Jakie są objawy łuszczycy paznokci?

Łuszczyca paznokci – naparstkowanie płytki paznokcia

Najczęściej obserwowanym zaburzeniem jest tzw. naparstkowanie paznokci. Objaw ten jest spowodowany obecnością nie w pełni zrogowaciałych komórek w obrębie płytek paznokciowych, co wpływa na ich zmniejszoną odporność i w konsekwencji prowadzi do ich wykruszania oraz tworzenia w płytce drobnych wgłębień – dołeczków. Proces ten w zależności od nasilenia daje obraz płytki pokrytej licznymi, małymi, porozrzucanymi nieregularnie lub zgrupowanymi dołeczkami (obraz przypominający naparstek krawiecki). Zmiany mogą mieć charakter symetryczny. Czasem zaburzenie to może stanowić jedyny objaw choroby. Warto również podkreślić, że naparstkowanie nie jest charakterystyczne wyłącznie dla łuszczycy. Występuje ono także w przebiegu innych chorób, np. łysienia plackowatego, może również pojawić się u osób zdrowych.

Odwarstwienie płytki paznokcia – jak wygląda?

Innym często obserwowanym zjawiskiem w przebiegu łuszczycy jest odwarstwienie się płytki paznokciowej od łożyska paznokcia, czyli tzw. onycholiza. Zaburzenie to związane jest najprawdopodobniej z zajęciem aparatu paznokciowego i zwykle postępuje od wolnego brzegu paznokcia. W dalszym odcinku płytki paznokciowej dochodzi do gromadzenia się mas rogowych.

Jeśli onycholiza nie obejmuje wolnego brzegu płytki, przyjmuje wtedy formę pozornie tłustych ognisk o żółtawobrązowym zabarwieniu, nazywanych plamami olejowymi. Ponadto między oddzielającą się, biało zabarwioną płytką, a różowym paznokciem w łuszczycy obserwuje się bardzo często charakterystyczny żółty pasek. Podobnie jak w przypadku naparstkowania – zmiany są symetryczne, a stopień ich zaawansowania jest osobniczo zmienny.

Należy pamiętać, że w łuszczycy może dojść do wysiewu zmian chorobowych po zadziałaniu czynnika drażniącego. Do nasilenia zmian paznokciowych w łuszczycy może również przyczyniać się m.in. rodzaj wykonywanego zawodu, hobby czy też forma spędzania wolnego czasu, np. praca w ogrodzie (przesadzanie roślin dłońmi – także w rękawiczkach ochronnych, itp.).

Wszystkie te czynności mogą powodować drażnienie i nasilać zarówno onycholizę, jak i niszczenie paznokci, dlatego też pacjentom cierpiącym z powodu łuszczycy paznokci zaleca się:

• krótko je obcinać,
• unikać urazów,
• wykonywać czynności domowe (zmywanie, gotowanie, inne czynności wymagające użycia detergentów czy dużej ilości wody) tylko w rękawiczkach ochronnych (pod które można założyć także grubsze, bawełniane rękawiczki).

Dystrofia paznokci – objaw łuszczycy

Najbardziej zaawansowaną formą zaburzeń paznokciowych w przebiegu łuszczycy jest ich zniszczenie, czyli dystrofia paznokci. Zmianami objęte są zwykle wszystkie płytki, choć samo nasilenie zmian może być osobniczo różne. Związane jest to ze stopniem zajęcia macierzy paznokci przez proces chorobowy. Płytki stają się pogrubiałe, przebarwione, matowe i stopniowo się wykruszają.

Inne objawy występujące w obrębie paznokci w przebiegu łuszczycy to:

• zażółcenie paznokci,
• zwiększona tendencja do rozdwajania płytki,
• obecność białych przebarwień w obrębie paznokci (tzw. leukonychia),
• zwiększona łamliwość,
• obecność poprzecznych lub podłużnych bruzd bądź pomarszczeń.

Leczenie łuszczycy paznokci

Proces leczenia jest bardzo trudny, długotrwały i często nie daje zadowalających efektów, o czym zawsze należy poinformować pacjenta. Łuszczyca paznokci niestety nie jest uleczalna i w związku z tym dla wielu chorych jest trudna do zaakceptowania. Zawsze należy wykluczyć współistniejący proces grzybiczy, a w przypadku jego stwierdzenia lekarz powinien wdrożyć odpowiednie leczenie. Duże znaczenie w leczeniu łuszczycy paznokci ma wczesne postawienie diagnozy oraz zastosowanie odpowiedniej metody leczniczej.

W terapii łuszczycowych zmian paznokciowych rutynowo stosuje się miejscowo glikokortykosteroidy (w postaci kremów lub maści) z najsilniejszej grupy (działają nie tylko przeciwzapalnie, ale także przeciwdziałają podziałom komórkowym), pochodne witaminy D, preparaty dziegciowe z dodatkiem steroidów, fototerapię, rzadziej pochodne witaminy A (retinoidy) – z różnym skutkiem.

Znana jest też metoda ostrzykiwania chorobowo zmienionych paznokci preparatami glikokortykosteroidów lub metotreksatu, co poprawia ich prawidłowy odrost. W przypadku bardzo nasilonych zmian niezbędne jest zastosowanie leków doustnych (metotrexat, retinoidy, cyklosporyna A) lub podawanych dożylnie/podskórnie (tzw. leki biologiczne), które lekarz dobiera w zależności od rozległości zmian chorobowych, od ich typu, stanu zdrowia pacjenta oraz współistnienia dolegliwości stawowych.

Najlepszą poprawę stanu paznokci obserwuje się u chorych leczonych ogólnie z powodu znacznie nasilonych zmian skórnych. Ze względu na toksyczność leków systemowych (doustnych, dożylnych czy podskórnych) stosowanych w leczeniu łuszczycy wydaje się, że zmiany ograniczone wyłącznie do płytek paznokciowych nie są wystarczającym wskazaniem do ich powszechnego zastosowania.