Onycholiza paznokci – przyczyny, objawy i leczenie oddzielającej się płytki paznokcia

Onycholiza – co to za choroba?  

Paznokcie są przydatkami skóry, które mieszczą się w kieszonkowatych zagłębieniach końcowych odcinków palców dłoni i stóp. Anatomicznie składają się z: macierzy, blaszki, łożyska paznokcia oraz zrośniętą z nim tkanką okołopaznokciową. Blaszka paznokcia jest twarda i odporna na czynniki mechaniczne dzięki zawartości keratyny. Szybkość wzrostu paznokcia wynosi około 1 mm na tydzień, zależy od wielu czynników, między innymi stanu zdrowia i wieku. Po uszkodzeniu lub usunięciu płytki paznokciowej odrasta ona w czasie około 100 dni.  

Proces oddzielania płytki paznokciowej zwykle rozpoczyna się od dystalnego końca paznokcia, dużo rzadziej od boku. Warto zaznaczyć, że jest to proces bezbolesny. Paznokcie dotknięte onycholizą zwykle są gładkie, twarde, bez oznak stanu zapalnego. Ponieważ płytka paznokciowa nie przylega do łożyska, przybiera biały kolor (brak prześwitywania naczyń włosowatych). Pusta przestrzeń pod płytką paznokcia jest miejscem, w której mogą gromadzić się zanieczyszczenia i złuszczona keratyna, prowadząc do rozwoju stanu zapalnego. W przypadku współistniejącego nadkażenia bakteryjnego płytka paznokcia może przybierać barwę żółtą lub zielonkawą.

Onycholiza a grzybica  

Onycholiza często jest mylnie diagnozowana jako grzybica paznokci. Warto tu zaznaczyć, że z definicji onycholiza to odklejenie płytki paznokcia od łożyska niezależnie od przyczyny. W przypadku grzybicy paznokci onycholiza jest jednym z jej objawów obok utraty przejrzystości płytki, występowania przebarwień, pogrubienia i rogowacenia łożyska paznokciowego. Grzybica paznokci prowadzi również do kruchości i łamliwości paznokci.  

Onycholiza paznokci – objawy  

Pierwszym objawem, który powinien skłonić nas do dokładniejszej oceny paznokci, jest pojawienie się jaśniejszego przebarwienia na płytce paznokciowej. Zwykle obecne jest na górnej lub bocznej powierzchni paznokcia i postępuje w kierunku macierzy. Wolne przestrzenie pod płytką paznokcia pozwalają na wnikanie zanieczyszczeń i szkodliwych drobnoustrojów, co skutkuje stanem zapalnym, grzybicą lub zakażeniem chorobami. W zależności od przyczyny zabarwienie paznokcia może być różnorodne od białego poprzez szary, żółty, brązowy aż do czarnego. Czynna infekcja może być przyczyną dolegliwości bólowych w obrębie paznokci. Objawy utrzymujące się kilka miesięcy prowadzą do ciemnego zabarwienia płytki paznokcia i jej nieregularnego pogrubienia.  

Przyczyny onycholizy płytki paznokciowej  

Do najważniejszych czynników ryzyka oddzielenia się płytki paznokciowej zaliczamy urazy. Mogą to być urazy ostre (jednorazowe uderzenie, ucisk) oraz przewlekłe (będące wynikiem noszenia zbyt wąskiego i ciasnego obuwia, częstego podważania zbyt długich paznokci). Stosowanie silnych środków chemicznych i detergentów, nadpotliwość, nadmierne używanie lakierów do paznokci, źle założone hybrydy są czynnikami osłabiającymi płytkę paznokcia – zwiększają jej podatność na urazy prowadzące do onycholizy.

Choroby skóry (łuszczyca, liszaj płaski, łysienie plackowate, erytrodermia, toksyczna nekroliza naskórka) oraz choroby ogólnoustrojowe (cukrzyca, choroby naczyń obwodowych, choroby tarczycy, anemia z niedoboru żelaza, niedobory witamin, choroby tkanki łącznej) to kolejne przyczyny oddzielania się płytki paznokciowej. Również stosowanie niektórych leków (tetracykliny, indometacyna, tiazydy, allopurinol, leki antykoncepcyjne, leki przeciwnowotworowe stosowane w chemioterapii) może być powodem onycholizy.

Niestety, w wielu przypadkach nie udaje się ustalić przyczyny onycholizy. Wtedy mówi się o tzw. onycholizie idiopatycznej.  

Leczenie onycholizy – do jakiego lekarza się udać, ile trwa leczenie?  

Każdy przypadek należy traktować indywidualnie i dobrać odpowiednie postępowanie. Pamiętajmy: nie wszystkie preparaty są dopuszczone do stosowania w leczeniu onycholizy u dzieci, kobiet w ciąży czy karmiących piersią.

Zazwyczaj pierwszy etap leczenia obejmuje oczyszczenie fragmentu oddzielonej płytki paznokcia. Następnie przy pomocy specjalistycznych środków nawilża się i odżywia łożysko paznokcia. Zabieg pozwala na usuniecie zanieczyszczeń oraz mas rogowych – jest bezbolesny.  

W przypadku współistniejącego zakażenia bakteryjnego konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii, a jeśli problemem jest infekcja grzybicza – pobranie zeskrobin na badanie mykologiczne i włączenie odpowiedniego leczenia. Leczenie onycholizy trwa od kilku tygodni nawet do kilku miesięcy.  

Leczenie domowe – co stosować w domu?

W przypadku niewielkich zmian poprawę mogą przynieść: stosowanie olejku herbacianego znanego ze swoich właściwości bakteriobójczych lub oleju rycynowego na zmienioną chorobowo płytkę. 

Jak zapobiegać onycholizie?

Bardzo ważna jest odpowiednia profilaktyka, która uchroni nas przed ponownym pojawieniem się onycholizy. Podstawę stanowi odpowiednia pielęgnacja paznokci zarówno u rąk, jak i stóp. Paznokcie należy obcinać krótko, co zabezpiecza przed urazami. Ważne jest dobieranie odpowiedniego obuwia. Konieczne jest prawidłowe ich dopasowanie pod względem długości i szerokości. Buty powinny być wykonane z naturalnych materiałów, zapewniając wentylację stopom.

Niekiedy wskazane jest używanie specjalistycznych ortez lub wkładek.

Panie powinny zrezygnować z pedicure wykonywanego za pomocą lakierów hybrydowych, akrylowych czy żelowych. Również zbyt częste malowanie paznokci zwykłymi lakierami prowadzi do osłabienia płytki i zwiększonej podatności na urazy. Prace domowe wymagające kontaktu z detergentami powinno wykonywać się w rękawiczkach ochronnych.