Złamania osteoporotyczne – czym się charakteryzują i kto jest na nie najbardziej narażony?

Złamania osteoporotyczne – czym jest osteoporoza?

Osteoporoza jest schorzeniem określanym także jako zrzeszotnienie kości. Ten patologiczny stan charakteryzuje się utratą masy kostnej poprzez zmniejszenie gęstości ich struktury. Wnętrze zdrowej kości wykazuje pewną przedziałowość, posiada małe przestrzenie przypominające wyglądem plaster miodu. Osteoporoza powoduje zwiększenie rozmiaru tych przestrzeni, co ostatecznie doprowadza do osłabienia struktury elementów szkieletu. Dodatkowo zewnętrzna warstwa kości ulega osłabieniu, staje się cieńsza i mniej odporna na działanie sił i czynników zewnętrznych. 

W konsekwencji dochodzi do występowania złamań osteoporotycznych, które mają swoje charakterystyczne lokalizacje. Są często rezultatem oddziaływania sił, których wartość jest niewspółmierna do urazu – określa się je mianem złamań niskoenergetycznych.

Złamania osteoporotyczne – przyczyny. Cechy złamań osteoporotycznych

Istnieje wiele różnych czynników mogących stanowić potencjalne zagrożenie, a tym samym sprzyjać zachorowaniu na osteoporozę. Większość źródeł naukowych podaje tutaj wiek, rasę oraz tryb życia. Kobiety są znacznie bardziej narażone na zachorowanie niż mężczyźni, prawdopodobieństwo zachorowania jest także proporcjonalne do wieku (obserwuje się tendencję do zwiększonej liczby zachorowań wśród osób starszych). Podobnie ma się sytuacja w przypadku rasy białej. Dodatni wywiad rodzinny w kierunku osteoporozy to również predyspozycja do pojawienia się choroby. 

Złamania osteoporotyczne – lokalizacja

Występuje duża zależność pomiędzy osteoporozą a złamaniami, potwierdzono to za pomocą licznych doniesień naukowych. Najczęstsze złamania osteoporotyczne, a właściwie ich lokalizacje, zostały przedstawione poniżej.

Złamania osteoporotyczne biodra

Złamania osteoporotyczne biodra dotyczą przede wszystkim złamania bliższego końca kości udowej. Przeważnie ich powodem jest upadek z wysokości. Rozróżnia się kilka typów złamań, mówi się m.in. o złamaniu wewnątrztorebkowym oraz pozatorebkowym, w obrębie którego wyróżnia się jeszcze złamanie podkrętarzowe i złamanie przezkrętarzowe. Obydwa implikują wiele trudności w postępowaniu leczniczym. Bardzo charakterystyczne jest to, że tylko 1/4 pacjentów po tego rodzaju urazie powraca do pełnej sprawności. Złamania osteoporotyczne biodra cechuje także wysoka śmiertelność – w pierwszym roku po złamaniu wynosi ona od 20 do nawet 50%.

Złamania osteoporotyczne kręgosłupa

Złamania osteoporotyczne kręgosłupa są zdecydowanie najczęstsze. Przeważnie trudno określić ich przyczynę oraz zauważyć uraz, ponieważ może on przebiegać całkowicie bezobjawowo. Dopiero po upływie pewnego czasu, w trakcie wykonywania badań rentgenowskich, lekarz zauważa cechy przebytego złamania. Wśród przyczyn wymienia się najczęściej uraz spowodowany przenoszeniem ciężkich przedmiotów, jednak powody mogą być także nieoczywiste, np. zwyczajne kichnięcie czy intensywnie przebiegającą aktywność bez odpowiedniej amortyzacji. Wyraźnie zauważalne jest wówczas gwałtowne obniżenie wysokości ciała oraz narastanie krzywizny kręgosłupa piersiowego (garb). W niektórych przypadkach można zaobserwować deficyty neurologiczne odpowiadające uszkodzeniu nerwów. Złamania osteoporotyczne kręgosłupa mają charakter kompresyjny, oznacza to, że dochodzi do „zgniecenia” struktury poszczególnych kręgów.

Złamania osteoporotyczne przedramienia

Przyczyną złamań osteoporotycznych przedramienia zawsze jest uraz. Zwiększoną częstotliwość tego typu incydentów obserwuje się w okresie zimowym. Mechanizm jest niemal zawsze taki sam – podczas potknięcia, pacjent, próbując podeprzeć się na wyprostowanej kończynie górnej, przenosi na nią cały ciężar. Osłabiona struktura kości nie wytrzymuje działania takiej siły, dochodzi wówczas do złamania. Rozróżnia się tutaj dwa jego typy: złamanie Collesa oraz złamanie Bartona, nazywane także złamaniem szofera. Pierwsze dotyczy uszkodzenia nasady dalszej kości promieniowej, drugie obejmuje kości nadgarstka.

Złamania osteoporotyczne – leczenie

Przy złamaniach osteoporotycznych kręgosłupa zakłada się opatrunków gipsowych, stosuje się gorset usztywniający odcinek piersiowy do czasu pojawienia się zrostu. Zajmuje to mniej więcej 8 tygodni. Następnie w razie potrzeby wdraża się procedury chirurgiczne, których celem może być zmniejszenie uporczywych dolegliwości neurologicznych. 

W przypadku urazu typu Collesa stosuje się unieruchomienie, zakładając gips, na okres około 6 tygodni. W niektórych sytuacjach wymagana jest dodatkowa repozycja i stabilizacja odłamów. 

Złamania osteoporotyczne – rehabilitacja

Rehabilitacja przy złamaniach związanych ze zmianami osteoporotycznymi to zastosowanie ćwiczeń oraz zabiegów fizykalnych. Stosuje się także aktywności pomagające przeciwdziałać utracie masy kostnej. Ćwiczenia mają charakter siłowy, wykorzystuje się obciążanie poszczególnych części ciała, trening równowagi oraz propriocepcji. Marsz, Nordic Walking, bieganie, podskoki sprzyjają poprawie gęstości kości dolnej części ciała. Pływanie, jazda na rowerze czy trening cardio wspomagają dodatkowo pracę układu sercowo-naczyniowego. 

Fizykoterapia oferuje ekspozycję na działanie zmiennego pola magnetycznego (jest to magnetoterapia), co odznacza się bardzo dobrym rezultatem w przypadku osteoporozy. W fizjoterapii wykorzystuje się także trening na platformie wibracyjnej czy rezonans stochastycznym. Bardzo ważne jest, aby samodzielnie w domu zadbać o redukcję masy ciała, zdrowo się odżywiać i regularnie korzystać z kąpieli słonecznych. Pozwoli to na wyrównanie poziomu witaminy D w skórze oraz będzie sprzyjać utrzymywaniu właściwej wytrzymałości i elastyczności elementów kostnych. Wyposażenie łazienki w maty antypoślizgowe, poręcze, krzesełka do korzystania z prysznica zmniejszy ryzyko upadków, a tym samym urazów, złamań z nimi związanych.