Złamanie Collesa – przyczyny, leczenie, rehabilitacja złamań typu Collesa

Złamanie Collesa – na czym polega?

Złamanie typu Collesa (ang. Colles' fracture) dotyczy blisko połowy urazów u kobiet. Jest to złamanie nasady dalszej kości promieniowej. Należy do bardzo częstych urazów narządu ruchu, a konkretnie kończyny górnej, czynnikiem ryzyka jest tutaj współwystępowanie osteoporozy – zrzeszotnienie kości zwiększa jej podatność na złamania podczas upadków/kontuzji. Wśród klasyfikacji przerwania ciągłości tkanki kostnej przedramienia wyróżnia się także złamanie Smitha. 

Złamanie Collesa – przyczyny

Opisane urazy dotyczą najczęściej kobiet w okresie menopauzalnym. Za czynnik ryzyka można uznać także schorzenia układowe, które również mogą sprzyjać złamaniu, duże znaczenie ma wspomniane współwystępowanie osteoporozy. 

Mechanizm, podczas którego dochodzi do złamania Collesa polega na potknięciu, a następnie szybkiej próbie asekuracji o wyprostowaną rękę. Złamanie Smitha następuje natomiast w rezultacie wywrócenia do tyłu. Ze względu na bardzo dużą liczbę drobnych struktur kostnych w dystalnej części kończyny górnej, często dochodzi do ich uszkodzenia. Jeśli współwystępuje uraz nadgarstka, to klasyfikacja mówi o złamaniu brzeżnym Bartona. 

Złamanie Collesa – objawy

Wśród objawów sugerujących wystąpienie opisywanego złamania typu Collesa wymienia się:

• silny ból nadgarstka intensyfikujący się podczas ruchów,
• możliwe upośledzenie czucia,
• mocno ograniczony zakres ruchomości w stawie promieniowo–nadgarstkowym,
• obrzęk nadgarstka,
• cechy stanu zapalnego, czyli zaczerwienienie i „ucieplenie” skóry nad stawem,
• tkliwość palpacyjną,
• deformację pod postacią tzw. widelca.

W przypadku opisywanego złamania przedramienia może dochodzić do uszkodzenia okolicznych naczyń krwionośnych i nerwów. 

Złamanie Collesa – diagnostyka

Proces diagnostyczny w złamaniu kości promieniowej (colles’fracture) rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem. Pozwala to ustalić mechanizm urazu i sklasyfikować wstępnie rodzaj złamania. Następnie lekarz przystępuje do oceny ewentualnych obrzęków, tkliwości bólowej, zakresu ruchów. 

Standardem jest wykonanie badania rentgenowskiego. Daje to możliwość oceny w zakresie ewentualnych odłamów kostnych oraz ustalenia, czy nie nastąpiło złamanie Collesa z przemieszczeniem. Jeśli konieczne jest nastawienie kości, to wykonuje się je w znieczuleniu. Potem należy ponownie sprawdzić ustawienie kości na zdjęciu RTG. Unieruchomienie to najczęściej opatrunek gipsowy sięgający do łokcia. 

Złamanie Collesa – leczenie

Często lekarz po 3 tygodniach podejmuje decyzję o skróceniu opatrunku do wysokości przedramienia, co pozwala rozpocząć częściową rehabilitację. Uruchomienie łokcia w taki sposób jest uzależnione od tego, czy w tym okresie nie nastąpiła dyslokacja kostnego odłamu. 

W sytuacji, gdy złamanie collessa nastąpiło z przemieszczeniem wielu odłamów – wieloodłamowe niestabilne uszkodzenie struktury kości – konieczne jest leczenie operacyjne. W tym celu wykorzystuje się druty Kirschnera. Operacja pozwala na repozycję elementów kostnych wykonywaną metodą de Palmy lub Hughstnoe’a. Następnie konieczne jest unieruchomienie w ortezie. Ewakuację drutów wykonuje się po upływie 21 dni. Unieruchomienie zostaje trwale usunięte po 6 tygodniach. 

Złamanie Collesa – rehabilitacja

Fizjoterapia po złamaniu dystalnej nasady kości promieniowej skupia się na odzyskaniu pełnego zakresu ruchomości, siły mięśniowej oraz funkcjonalności kończyny górnej. W tym celu wykorzystuje się techniki terapii manualnej, rozluźniania mięśniowo powięziowego, które przywracają właściwe ułożenie oraz ruchomość pomiędzy strukturami kostnymi nadgarstka oraz całego stawu promieniowo–nadgarstkowego. Podobnie będzie to wyglądać w rehabilitacji po złamaniu kości promieniowej z przemieszczeniem. 

Ćwiczenia po złamaniu nadgarstka i kości promieniowej wykorzystują zjawiska mobilizacji oraz trakcji. Samodzielnie w domu, po wcześniejszym instruktażu, można wykonywać ćwiczenia izometryczne. Przykładowo, układając rękę pourazową płasko na stole w pozycji fizjologicznej, chwytamy ręką zdrową w okolicy kłębika palca małego. Zewnętrzną krawędzią naciskamy w bok, generując napięcie izometryczne i utrzymując zdrową ręką właściwe położenie przez kilka sekund. Można to powtórzyć 5–6 razy i odpowiednio zastosować dla każdego ruchu, który zachodzi w stawie promieniowo–nadgarstkowym. 

Rehabilitacja ręki po złamaniu kości promieniowej wykorzystuje również działanie odciążające, przeciwbólowe, przeciwobrzękowe oraz stabilizujące taśm Kinesiology Taping (kinesiotaping). Fizykoterapia oferuje magnetoterapię oraz magnetostymulację, przyspieszając tym samym procesy osteogenezy i poprawiając procesy regeneracyjne tkanek. Skuteczny jest również masaż wirowy kończyn górnych wpływający na ukrwienie, trofikę skóry oraz elastyczność struktur. Samodzielnie w domu można zastosować jego substytut w postaci naprzemiennego polewania ciepłą i zimną wodą pożądanego miejsca. Wykonuje się to przez kilka minut, stosując odpowiednio przez 1 minutę stałą temperaturę wody (bardzo ciepłą), po czym należy zmienić ją na skrajną (bardzo zimną). 

Jeśli złamanie Collesa nastąpiło w miejscu prac (w przypadku dzieci – w szkole), to można ubiegać się o odszkodowanie. 

Złamanie Collesa – powikłania

Powikłaniami po złamaniach nadgarstka i kości promieniowej są zmiany pourazowe. Wymienia się tutaj zespół cieśni nadgarstka, uszkodzenie struktur naczyniowych, nerwowych i więzadłowych. Colles’fracture może także doprowadzać do dysfunkcji ścięgien mięśni zginaczy. Powikłania po złamaniu nadgarstka, kości promieniowej czy ramiennej to także przykurcz ischemiczny Volkmanna, który na skutek zaburzeń krążenia może doprowadzić do utrwalonych zmian w tkankach i charakterystycznego szponiastego ustawienia ręki. Opisana zmiana ischemiczna może występować u dzieci i najczęściej jest powikłaniem złamania nadkłykciowego kości ramiennej. 

Możliwy jest także zespół Sudecka inaczej zwany algodystrofią, która może prowadzić do dużej przeczulicy oraz zubożenia mięśni i tkanki kostnej. Może być rezultatem zbyt ciasno założonego gipsu lub złego ułożenia kończyny w unieruchomieniu. Rehabilitacja po złamaniu kości promieniowej jest bardzo ważna. Wymaga nieustannej obserwacji i zwracania uwagi na objawy ewentualnych powikłań.