Zespół Sudecka – na czym polega zespół algodystroficzny? Przyczyny, objawy, leczenie odruchowej dystrofii współczulnej
Mateusz Burak

Zespół Sudecka – na czym polega zespół algodystroficzny? Przyczyny, objawy, leczenie odruchowej dystrofii współczulnej

Zespół Sudecka, inaczej odruchowa dystrofia współczulna lub kompleksowy zespół bólu regionalnego, to zaburzenie współczulnego układu nerwowego będące powikłaniem pourazowym lub pooperacyjnym, w przebiegu którego dochodzi do stopniowego niszczenia tkanek. Objawy zespołu Sudecka są uzależnione od fazy choroby, początkowo (w fazie hipertonicznej) pojawiają się ból, obrzęki, stopniowy zanik mięśni, nieregularne odwapnienia kości. Ostatecznie dochodzi do całkowitego zaniku struktury kostnej oraz mięśni i całkowitego zesztywnienia stawów.

Czym jest zespół Sudecka? 

Zespół Sudecka (ang. Sudeck’s syndrome) znany także jako zespół algodystroficzny, algodystrofia, zespół odruchowej dystrofii współczulnej czy kompleksowy zespół bólu regionalnego (CRPS) to stan patologiczny, który może mieć wpływ na narząd ruchu w szerokim spektrum klinicznym. Ta odruchowa dystrofia współczulna jest zdecydowanie częściej spotykana u kobiet niż u mężczyzn, najczęściej występuje w przedziale wiekowym między 50. a 70. rokiem życia. 

Istnieją dwa typy CRPS: 

  • pierwszy obejmuje brak uszkodzenia nerwu, znany jako odruchowa dystrofia współczulna, 
  • drugi – zidentyfikowane uszkodzenie nerwu, znane jako kauzalgia. 

Zespół Sudecka – przyczyny 

Wśród czynników ryzyka zespołu Sudecka wyróżnia się kilka stanów – najczęściej kompleksowy zespół bólu regionalnego jest następstwem urazów. Mogą być to złamania (zespół Sudecka po złamaniu kości przedramienia, zwłaszcza kości promieniowej, jest jednym z najczęściej występujących rodzajów algodystrofii), uszkodzenia więzadeł, mięśni, uszkodzenia nerwów oraz pozostałych tkanek. Wystąpieniu zespołu bólowego o podłożu współczulnym sprzyjają m.in. zbyt ciasno założony opatrunek gipsowy, długotrwałe unieruchomienie kończyny, obwodowe uszkodzenie nerwów czy przewlekła niewydolność żylna

Bardzo często mówi się też o tym, że choroba Sudecka może wykazywać związek z przebytym udarem, cukrzycą, zawałem serca, schorzeniami metabolicznymi czy też nowotworem. Niejednokrotnie wspomniana dystrofia pojawia się bez uchwytnej przyczyny, występuje spontanicznie. 

Powiązane produkty

Zespół Sudecka – objawy 

Pacjentom z zespołem Sudecka zazwyczaj towarzyszą objawy w postaci: 

  • obrzęku zajętej kończyny, 
  • zaburzeń ukrwienia skóry danej okolicy,
  • nasilającej się przeczulicy (w zespole Sudecka określana także jako allodynia), 
  • upośledzenia funkcji danej kończyny, 
  • zaniku mięśni, 
  • plamistego zaniku kostnego. 

Należy zaznaczyć, że zespół odruchowej dystrofii współczulnej często występuje bez przyczyny. Może zdarzyć się również tak, że mimo identyfikacji przez lekarza czynnika inicjującego występujące dolegliwości są zdecydowanie nieproporcjonalne i nie ograniczają się do pojedynczego nerwu obwodowego. 

Zespół Sudecka – faza hipertoniczna 

Faza hipertoniczna choroby Sudecka trwa zazwyczaj od kilku tygodni do nawet 2-3 miesięcy. Charakteryzuje ją przede wszystkim zespół objawów w postaci dystrofii mięśni oraz ograniczenia fizjologicznego zakresu ruchomości. Pojawiąjące się dolegliwości bólowe mają charakter ustępujący. Występuje zmiana barwy skóry, obrzęki, stopniowy zanik mięśni. 

Zespół Sudecka – faza dystroficzna 

Faza dystroficzna trwa zwykle 2-4 miesiące. Dolegliwości bólowe przybierają charakter stałych. Zanik kostny wkracza w etap bardziej zaawansowany, narasta sztywność stawowa, a skóra znacznie zwiększa swoją wilgotność identyfikowaną jako wzmożona aktywność układu współczulnego. Postępuje zanik mięśni, dochodzi do zajęcia struktury kostnej.

Zespół Sudecka – faza atroficzna 

Ostatni etap – faza atroficzna zespołu Sudecka – trwa zwykle od pół roku do 12 miesięcy. Jest on najbardziej uciążliwy i wiąże się z bardzo dużym zaawansowaniem opisywanych wcześniej zmian patologicznych. Zanik kości ma charakter niemal całkowity i nie przypomina już tylko łagodnego odwapnienia kości po złamaniu. Dystrofia mięśni jest równie mocno zaawansowana. Skóra jest ścieńczała i mocno błyszcząca tak, jak w stadiach zaostrzenia choroby zwyrodnieniowej stawów rąk. 

Zespół Sudecka – rozpoznanie 

Rozpoznanie zespołu Sudecka jest ustalane w oparciu o podstawowe badanie kliniczne i wykluczenie innych schorzeń. W diagnostyce zespołu algodystroficznego Sudecka pomocne są również badania obrazowe, pozwalają bowiem na ocenę stopnia nasilenia zmian w obrębie struktur kostnych i są istotnym elementem planowania dalszych działań leczniczo-rehabilitacyjnych.

W badaniu rentgenowskim stwierdza się początkowo zmiany w postaci pourazowego rozrzedzenia kości (odwapnienie kości, jakie ma miejsce po złamaniu lub urazie), wysięków w stawach, przerostu błony maziowej, zanik mięśni. W ostatniej fazie zespołu Sudecka pojawiają się zmiany powstające w przebiegu zaawansowanej osteoporozy. W diagnostyce lekarz może również zlecić scyntygrafię kości.

Zespół Sudecka – leczenie 

Zdecydowana większość przypadków zespołu algodystroficznego wymaga multidyscyplinarnego podejścia, na które składa się połączenie kilku metod leczenia. Są to fizjoterapia, leki ogólnoustrojowe (leczenie farmakologiczne), sympatektomia lub też stymulacja rdzenia kręgowego. Ze względu na duży defekt kosmetyczny, spadek jakości życia i uporczywy ból, konieczna może okazać się także psychoterapia. 

Procedury medyczne wykorzystywane w leczeniu zespołu Sudecka to również blokada nerwów obwodowych. Transmisja bólu bywa także zmniejszona poprzez podawanie doustnych środków analgetycznych. Z ograniczonym powodzeniem stosuje się leki, takie jak kalcytonina, guenetydyna czy blokery kanału wapniowego. Standardowo w postępowaniu wykorzystuje się też środki przeciwzapalne oraz inhibitory COX-2. 

Zespół Sudecka – fizjoterapia 

Czy zespół Sudecka jest uleczalny? Postępowanie usprawniające ma charakter raczej objawowy. Takie działania są podejmowane ze względu na ryzyko zaostrzenia dolegliwości bólowych. Ulgę przynosi zastosowanie zabiegów fizjoterapeutycznych, takich jak ekspozycja na pole magnetyczne (magnetoterapia), krioterapia, diadynamik, terapia z użyciem prądów TENS czy lasera. W II fazie choroby Sudecka można włączyć już nieco agresywniejszą terapię tkanek, wykorzystując działania z zakresu kinezyterapii. 

Ćwiczenia fizyczne, techniki energizacji mięśni, terapia powięziowa, suche igłowanie, kinesiotaping oraz inne formy metod i technik leczenia manualnego przyczyniają się do poprawy zakresu ruchomości w stawach poprzez zmniejszenie sztywności, zapobiega to przykurczom, zanikom mięśni i pozwala przywrócić sprawność funkcjonalną zajętej kończyny. Z uwagi na przewlekły charakter dolegliwości może zaistnieć konieczność okresowego zwolnienia lekarskiego z pracy. Rehabilitacja zespołu Sudecka w przypadku placówek NFZ podlega refundacji. Działania usprawniające w przypadku objawów algodystrofii mogą być również prowadzone w sanatorium. 

Zespół Sudecka – ćwiczenia 

Jakie ćwiczenia przy zespole Sudecka można wykonywać w domu? Niezmiernie ważne jest, aby zastosowane działania były adekwatne do prezentowanych dolegliwości, ograniczeń oraz fazy algoneurodystrofiii. W przypadku, kiedy mamy do czynienia z zespołem odruchowej dystrofii współczulnej kończyny górnej i doskwiera nam np. ból kości promieniowej, warto zadbać o odpowiednie usprawnianie stosując zestaw ćwiczeń. 

  1. Pozycja: siedzenie przy stole, przedramię zajętej kończyny ułożone na blacie. Ruch: masaż z naciskiem o różnym stopniu na całą kończynę górną, wykorzystując różne przybory, może to być np. ręcznik, szczotka i gąbka. Pozwala to na zmniejszenie objawów hiperpatii w zespole Sudecka. Najlepiej wykonywać taki zabieg codziennie przez 10-15 minut. 
  2. Pozycja: siedzenie przy stole, przedramię zajętej kończyny ułożone na złożonym ręczniku, który leży jest na blacie stołu. Ruch: ćwiczenie polega na próbach wyciągania ręcznika spod zajętej kończyny w różny sposób. Ręka ułożona na ręczniku ma go utrzymywać cały czas w tym samym miejscu. Pozwala to przeciwdziałać zanikom mięśniowym i budować większą siłę. Ćwiczenie wykonujemy 10-15 minut codziennie. 
  3. Pozycja: siedzenie przy stole, przedramię ustawione pionowo, łokieć oparty na stole. Ruch: polega na zaciskaniu w pięść i rozluźnianiu ręki kilkakrotnie, następnie należy wykonać zbliżanie poszczególnych opuszków palców do siebie w różnych konfiguracjach. Ćwiczenie wykonywane w ten sposób przez 10-15 minut codziennie pozwoli utrzymać sprawność funkcjonalną ręki. 

Zespół Sudecka – domowe sposoby

Domowe sposoby na zespół Sudecka to przede wszystkim odpoczynek. Ważne jest także, aby unikać pracy z kończynami umieszczonymi poniżej poziomu ciała, gdyż sprzyja to narastaniu obrzęku. Nie bez znaczenia jest również dieta – aby przyspieszyć procesy regeneracji i leczenia warto wiedzieć, co jeść w zespole Sudecka. Należy zadbać o właściwą suplementację witaminy D, C i wapnia (skuteczne w odwapnieniu kości po złamaniu). W przypadku narastającego obrzęku kończynę warto ułożyć na klinie powyżej poziomu ciała. Ulgę może przynieść także kąpiel w wodzie z solą Epson o działaniu przeciwzapalnym. 

  1. Goebel A., Complex regional pain syndrome in adults, „Rheumatology” 2011, nr 50, s. 1739-1750. 
  2. Perez R. S., Zollinger P. E., Dijkstra P. U. i in., CRPS I task force: evidence-based guidelines for complex regional pain syndrome type 1, „BMC Neurol” 2010, nr 10, s. 20. 
  3. Van Rijn M. A., Marianus J., Putter H. i in., Spreading of complex regional pain syndrome: not a random proces, „J Neural Transm” 2011, nr 118, s. 1301-1309. 
  4. Coderre T. J., Complex regional pain syndrome: what's in a name?, „J Pain” 2011, nr 12, s. 2-12. 
  5. Bruehl S., An update on the pathophysiology of complex regional pain syndrome, „Anesthesiology” 2010, nr 113, s. 713-725. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij