Czyrak – co to takiego? Przyczyny, rodzaje, leczenie i profilaktyka
Katarzyna Gmachowska

Czyrak – co to takiego? Przyczyny, rodzaje, leczenie i profilaktyka

Czyrak  jest ropnym zapaleniem mieszka włosowego, wywołanym przez gronkowca złocistego. Zmiany czyraczne mogą być pojedyncze lub gromadne. Zwykle występują na karku, twarzy lub pośladkach. W jaki sposób można je leczyć? Czy domowe sposoby na czyraki są skuteczne? 

Czyrak jest to bakteryjne zapalenie mieszka włosowego, najczęściej wywoływane przez gronkowca złocistego. Zwykle jest to zmiana skórna w postaci bolesnego, twardego, czerwono-fioletowego guzka z czopem ropnym, lokalizująca się na twarzy, karku, pachach lub pośladkach. Szczególnie niebezpiecznym miejscem rozwoju czyraka jest okolica ust i nosa ze względu na bezpośrednie połączenie (poprzez naczynia żylne) z mózgowiem, co może powodować przeniesienie infekcji i rozwój zagrażającego życiu zapalenia zatoki jamistej lub opon mózgowych. Należy pamiętać, aby nigdy samodzielnie nie wyciskać ani nie nacinać czyraka, gdyż grozi to dalszym rozsiewem bakterii.

Czyrak – czym jest i w jaki sposób powstaje? 

Czyrak (dawniej nazywany furunkułem, łac. furunculus) to bolesna zmiana skórna powstająca na skutek bakteryjnego zapalenia mieszka włosowego i tkanek go otaczających. Najczęściej jest wywoływany przez gronkowca złocistego (Staphuloccocus aureus), który często bezobjawowo bytuje na skórze, w gardle i nosie zdrowych osób (tzw. nosiciele).  

Czyrak pojawia się zwykle w okresach spadku odporności, a także w chorobach przewlekłych takich jak cukrzyca, choroby nerek i wątroby, AIDS, otyłość, alkoholizm i choroby nowotworowe. Częściej występuje także u osób z atopowym zapaleniem skóry lub świerzbem. Gronkowiec złocisty wnika ze skóry do mieszków włosowych, gruczołów łojowych lub do miejsc uszkodzonego naskórka, gdzie się namnaża i powoduje powstanie stanu zapalnego w postaci obrzęku i zaczerwienienia otaczającego czop ropny. Zazwyczaj przebieg czyraka jest łagodny, po kilku dniach dochodzi do samoistnego opróżnienia się ropnia i ewakuowania się treści ropnej, co powoduje złagodzenie objawów bólowych. Należy pamiętać, że czyrak nie jest chorobą dziedziczną.  

Jak wyglądają czyraki i gdzie występują? 

Czyrak początkowo ma postać rumieniowo-naciekowej zmiany w okolicy mieszka włosowego. Następnie rozwija się twardy, bolesny czerwono-fioletowy guzek, który po około 5 dniach przekształca się w krostę z tzw. czopem martwiczym na jej powierzchni. Czyraki najczęściej samoistnie się opróżniają, pozostawiając kraterowaty ubytek skóry. Po zagojeniu się zmiany może pozostać niewielka blizna. Zazwyczaj czyrakowi towarzyszy ból okolicy zmiany, który ustępuje w chwili pęknięcia i wydostania się ropy na zewnątrz. W przypadku czyraków mnogich lub gromadnych może wystąpić powiększenie pobliskich węzłów chłonnych i gorączka.  

Czyraki mogą pojawić się w każdym miejscu skóry, gdzie występują mieszki włosowe, jednak najczęstszą lokalizacją tych zmian jest twarz, kark, pachy, pośladki, nos lub ucho zewnętrzne.

Niebezpieczne jest występowanie czyraków w obrębie twarzy, głównie okolicy wargi, nosa, ze względu na bezpośrednie połączenie tego regionu z żyłami mózgowia i możliwość rozwoju zapalenia zatoki jamistej mózgu lub opon mózgowych.  

Rodzaje czyraków: pojedyncze, gromadne, czyraczność 

Czyrak może występować jako pojedyncza zmiana skórna lub jako czyraczność (łac. furunculosis), czyli mnogie, nawracające zmiany będące na różnym etapie rozwoju. Natomiast czyrakiem gromadnym (nazywany także karbunkułem, łac. carbunculus) nazywamy liczne, zlokalizowane blisko siebie i zlewające się czyraki, występujące najczęściej na karku. 

W przypadku czyraka zlokalizowanego na twarzy, czyraczności lub czyraka gromadnego, a także jeśli zmianom towarzyszą gorączka, bóle głowy, zaburzenia widzenia i ogólne złe samopoczucie, należy pilnie udać się do lekarza.  

Czyraki – leczenie 

Rozpoznanie czyraka stawia się na podstawie obecności typowych zmian skórnych. Leczenie  zależy od rodzaju czyraka, jego wielkości i lokalizacji. Jeśli występuje pojedyncza zmiana, bez gorączki, można zastosować miejscowo maści z antybiotykiem lub antybiotyki doustnie. W przypadku nawracających czyraków, czyraków gromadnych lub lokalizacji czyraka na twarzy zalecane jest zastosowanie antybiotykoterapii doustnej. Leczenie czyraka gromadnego lub mnogiego może trwać nawet kilka miesięcy.  

Nacinanie chirurgiczne zmiany stosuje się głównie w przypadku niegojących się zmian lub czyraka gromadnego w trakcie stosowania antybiotykoterapii doustnej.  

We wczesnej fazie rozwoju czyraka można zastosować okłady z maści ichtiolowej, która przyspiesza uformowanie się ropnego czopu i wydostanie się na zewnątrz wydzieliny ropnej. Należy pamiętać, aby samodzielnie nie wyciskać lub nie nakłuwać czyraków, gdyż może to doprowadzić do rozsiewu bakterii lub przedostania się ich do krwi i rozwoju uogólnionego zakażenia.  

Czyrak pojedynczy ma zazwyczaj przebieg łagodny, po opróżnieniu zmiany dochodzi do całkowitego wyleczenia. Jednakże w przypadku obecności czynników predysponujących, np. cukrzycy lub zaburzeń odporności, czyraki mogą nawracać.  W przypadku czyraka mnogiego lub nawracających zmian lekarz może zalecić wykonanie wymazu ze zmiany i badania mikrobiologicznego z oceną wrażliwości bakterii na stosowane antybiotyki lub wymazu z nosa w kierunku nosicielstwa gronkowca złocistego.  

Domowe sposoby na czyraki  

W przypadku wystąpienia czyraka w postaci pojedynczej zmiany zazwyczaj jego przebieg jest łagodny i po kilku dniach dochodzi do jego samoistnego pęknięcia i opróżnienia. Celem przyspieszenia pęknięcia czyraka można stosować okłady z maści ichtiolowej kupionej bez recepty. Po ewakuacji treści ropnej, należy zdezynfekować zmienione miejsce i założyć jałowy opatrunek. Lekarz może zalecić stosowanie maści z antybiotykiem lub branie antybiotyku w formie doustnej.  

W przyspieszeniu samoistnego pęknięcia i ewakuacji treści ropnej z czyraka mogą być pomocne ciepłe okłady. 

Należy pamiętać, aby nigdy nie wyciskać lub samodzielnie nie nacinać zmiany, zwłaszcza występującej na twarzy, gdyż istnieje ryzyko przeniesienia infekcji do mózgu.

Zapobieganie rozprzestrzenianiu się czyraków   

Aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się i nawracaniu czyraków, należy przestrzegać następujących zasad:  

  1. Nie należy samodzielnie zdrapywać lub wyciskać czopa martwiczego czyraka, gdyż może to spowodować rozsiew bakterii. 
  2. Nie przebijać powstałego guzka na skórze. 
  3. Podczas zmiany opatrunku i pielęgnacji należy używać rękawiczek jednorazowych
  4. Dbać o higienę osobistą, często myć ręce. 
  5. Do golenia lub depilacji używać własnych i zdezynfekowanych maszynek bądź depilatorów, myć skórę przed i po depilacji.  
  6. Dbać o zdrowy tryb życia: regularny ruch, pić odpowiednią ilość wody, ograniczyć słodycze, unikać stresu. 
  7. Utrzymywać prawidłową masę ciała. 
  8. Dbać o dobrą odporność organizmu. 
  9. Dezynfekować nawet małe rany na skórze. 
  10. Osoby chorujące na cukrzycę, powinny dbać o prawidłowy poziom glikemii.  
  1. K. Gołąbek, J. Lasek, W. Marks, Zakażenia skóry i tkanek miękkich - złożony i aktualny problem diagnostyczny i terapeutyczny lekarza każdej specjalności medycznej, Via Medica, 2012. 
  2. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL, 2008. 
  3. J. Bolognia, J. Jorizzo, J. Schaffer,  Dermatology, Third Edition 2012. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Ospa wietrzna u dorosłych i dzieci – objawy ospy wietrznej, przebieg choroby, powikłania, szczepionka

    Ospa wietrzna, nazywana potocznie wiatrówką, jest wysoce zakaźną chorobą o etiologii wirusowej. Wywoływana jest przez wirusa Varicella-zoster virus (VZV), który jest identyczny z wirusem półpaśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Jak rozpoznać chorobę, ile trwa, jak ją leczyć i jakie mogą być powikłania ospy?

  • Marihuana medyczna – na czym polega leczenie konopiami?

    U schyłku okresu PRL, w 1985 roku, wprowadzono przepisy karne, które zakazały używania w Polsce marihuany. Kontrowersje wywoływał pogląd, że wykorzystanie tej substancji do celów medycznych stało się również niedostępne, a wręcz karalne. Dopiero po 32 latach (w 2017 roku) stworzono przepisy, które formalnie zezwoliły na legalne wprowadzanie marihuany do obrotu jako surowca farmaceutycznego, a także na zastosowanie jej w leczeniu i łagodzeniu objawów towarzyszących określonym chorobom. Co warto wiedzieć o marihuanie medycznej?

  • Najlepszy krem na oparzenia – alantoina? Jakie ma właściwości?

    Alantoina ze względu na silne działanie regeneracyjne, nawilżające oraz łagodzące wykorzystywana jest w licznych produktach kosmetycznych. Obecnie w przemyśle kosmetycznym stosuje się głównie alantoinę pochodzenia syntetycznego. Jest częstym składnikiem produktów do pielęgnacji skóry bardzo wrażliwej, w tym skóry niemowląt i dzieci. Występuje w balsamach, kremach do ciała oraz emulsjach do kąpieli. Preparaty z jej dodatkiem wykazują działanie regenerujące i łagodzące podrażnienia.

  • Szczepionka na grypę – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

  • Kolagen w proszku – czym jest i jak stosować?

    https://www.doz.pl/czytelnia/a17707-Najmocniejszy_kolagen_do_picia__jaki_jest_najlepiej_przyswajalnyKolagen w proszku jest jedną z postaci suplementów diety zawierających hydrolizowany kolagen. Peptydy kolagenowe naturalnie występują w organizmie człowieka – w skórze, kościach, ścięgnach i tkankach łącznych. Kolagen pozyskiwany jest najczęściej ze źródeł zwierzęcych: skóry, kości, tkanek krów, świń, ryb. W procesie hydrolizy kolagen jest rozkładany do mniejszych peptydów, które są łatwiej wchłaniane i przyswajane przez organizm. Kolagen w proszku stanowi suplement diety rekomendowany zazwyczaj w celu poprawy stanu skóry, włosów, paznokci, stawów i kości.

  • Nadmiar antyoksydantów wywołuje raka?

    Nowe badanie wykazało, że przeciwutleniacze, takie jak witaminy C i E, aktywują mechanizm stymulujący wzrost nowych naczyń krwionośnych w guzach nowotworowych, pomagając im rosnąć i dawać przerzuty. Naukowcy twierdzą, że ich odkrycia podkreślają potencjalne ryzyko przyjmowania suplementów przeciwutleniających wtedy, gdy nie są one potrzebne.

  • Jeden zastrzyk zamiast chemioterapii – nowa metoda leczenia raka

    Pierwszymi pacjentami na świecie, którzy skorzystają z terapii onkologicznej w formie zastrzyku, będą Anglicy. Jest to alternatywa dla klasycznego wlewu wykorzystywanego w leczeniu nowotworów. Na czym polega ten rodzaj leczenia? Czy pacjenci w Polsce także będą mogli uczestniczyć w takiej terapii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij