Co to jest HIV i jak się można nim zarazić? Jakie są pierwsze objawy HIV i kiedy warto wykonać test?

Wirus HIV jest przyczyną jednej z najgroźniejszych i najbardziej uporczywych epidemii w dziejach ludzkości. Szacuje się, że na świecie jest nim zakażonych 37 milionów osób. Postęp, jaki dokonał się w leczeniu, sprawił, że ich jakość życia uległa poprawie, jednak nadal statystyki są przygnębiające – w 2022 i 2023 roku padły w Polsce rekordy zakażeń HIV. Jakie są nowoczesne metody leczenia zakażenia tym wirusem?

1. Wirus HIV – co to jest?
2. Jak można zarazić się HIV?
3. Test na HIV. Jak wygląda badanie na HIV?
4. HIV – objawy. Po czym poznać, że ma się HIV?
5. HIV a AIDS – różnice
6. Jak długo można żyć z HIV?
7. Profilaktyka zakażenia wirusem HIV

Wirus HIV – co to jest?

Wirus nabytego niedoboru odporności (ang. human immunodeficiency virus, HIV) powoduje poważne przewlekłe zakażenie, które niemal bezobjawowo rozwija się latami i doprowadza do poważnego upośledzenia układu odpornościowego. Brak interwencji farmakologicznej w ciągu średnio 8 lat może spowodować rozwój AIDS, czyli zespołu nabytego niedoboru odporności. Tym samym z pozoru niegroźna infekcja może zakończyć się nawet zgonem.

Wirus HIV został wyizolowany w 1981 roku w Stanach Zjednoczonych, jednakże uważa się, że na świecie pojawił się po raz pierwszy w 1908 roku w Afryce i stamtąd rozprzestrzenił się na kolejne kontynenty. Pierwszymi przypadkami opisanymi na łamach czasopisma naukowego byli homoseksualni mężczyźni, narkomani i chorzy na hemofilię. W 2008 roku za wyizolowanie wirusa badacze Luc Montagnier i Françoise Barré-Sinoussi zostali uhonorowani Nagrodą Nobla.

Jak można zarazić się HIV?

Chorobotwórczy wirus HIV przenoszony jest głównie przez krew. Transmisja wirusa może odbywać się na drodze m.in.:

• używania wspólnych igieł przez osoby uzależnione od substancji o działaniu psychotycznym,
• kontaktów seksualnych bez zabezpieczenia z osobą zakażoną wirusem (ryzyko jest bardzo wysokie już po jednokrotnym współżyciu),
• ciąży, porodu lub karmienia piersią u kobiet, które są zakażone wirusem (w większości przypadków są one nieświadome infekcji i w związku z tym pozostają nieleczone),
• skaleczenia zanieczyszczonym skalpelem, igłą lub innym niezdezynfekowanym narzędziem u stomatologa, tatuażysty, kosmetyczki itp.,
• transfuzji lub podania preparatów medycznych pochodzenia ludzkiego.

Test na HIV. Jak wygląda badanie na HIV?

Test na HIV wykonuje się z krwi w laboratoriach na terenie całej Polski. Badanie polega na wykryciu antygenu wirusa już w dwa tygodnie od momentu zakażenia. Obecnie w diagnostyce wykorzystuje się testy IV generacji – ich czułość jest znacznie większa niż w przypadku testów III generacji, co pozwala na wykrycie specyficznych przeciwciał znacznie szybciej, zanim pojawią się pierwsze objawy.

Interpretacja wyniku testu na HIV

Wynik testu na HIV może być dodatni lub ujemny. Należy pamiętać, że w przypadku otrzymania pozytywnego wyniku konieczne jest powtórzenie badania. Co ważne, test na HIV można wykonać anonimowo i bezpłatnie w wybranych punktach konsultacyjno-diagnostycznych.

HIV – objawy. Po czym poznać, że ma się HIV?

Początkowe objawy zakażenia wirusem HIV są na ogół mało specyficzne i przypominają przeziębienie lub grypę.

Objawy zakażenia wirusem HIV to m.in.:

• nudności i wymioty,
• bóle brzucha,
• gorączka,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• wysypka grudkowo-plamista na skórze,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• nocne poty,
• zapalenie gardła,
• przewlekłe zmęczenie.

Sygnałem alarmowym powinny być także nieprawidłowe wyniki morfologii, w tym małopłytkowość, niedokrwistość, wzrost poziomu transaminaz, a także leukopenia.

Po jakim czasie od zakażenia HIV występują objawy?

Wirus HIV może nie dawać specyficznych objawów na początkowych etapach zakażenia. Może to trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Obecnie uważa się, że dopiero po upływie ok. 8 lat infekcja wirusem HIV przechodzi w pełnoobjawowe AIDS.

HIV a AIDS – różnice

Nieleczone zakażenie wirusem HIV prowadzi do rozwoju AIDS. Prościej mówiąc, AIDS to końcowy etap infekcji patogenem. Pełnoobjawowa choroba prowadzi do zgonu.

W przebiegu AIDS obserwuje się tzw. choroby wskaźnikowe, czyli takie jednostki chorobowe, które na ogół nie występują u osób, które nie są zakażone wirusem HIV. Zalicza się do nich m.in.:

• mięsak Kaposiego,
• toksoplazmoza ośrodkowego układu nerwowego,
• kryptokokoza pozapłucna,
• kandydoza przełyku, oskrzeli, tchawicy lub płuc,
• nawracająca bakteriemia spowodowana przez pałeczki Salmonella,
• inwazyjny rak szyjki macicy,
• encefalopatia związana z HIV.

Jak długo można żyć z HIV?

Każda osoba, u której zostanie zdiagnozowane zakażenie wirusem HIV, wymaga natychmiastowego leczenia farmakologicznego. Jak długo można żyć z HIV? Osoby zakażone mogą żyć tak samo długo jak zdrowe, pod warunkiem wczesnego wykrycia i szybko wdrożonej terapii.

Leczenie zakażenia polega na podawaniu choremu terapii antyretrowirusowej, co ma na celu zahamowanie procesu namnażania się wirusa HIV. Do najpopularniejszych grup leków zalicza się m.in. inhibitory proteazy, wejścia, integrazy, a także odwrotnej transkryptazy (nukleozydowe i nienukleozydowe).

Statystyki pokazują, że leczenie HIV znacznie zmniejsza śmiertelność, a także wydłuża okres od momentu zakażenia do rozwoju pełnoobjawowego HIV.

Ile można żyć z nieleczonym HIV?

Niepodjęcie leczenia zakażenia wirusem HIV najczęściej okazuje się tragiczne w skutkach. Ponad 90% osób, które nie zostaną poddane żadnej terapii, umiera w ciągu 8-10 lat od momentu zakażenia.

Profilaktyka zakażenia wirusem HIV

Jedynym sposobem na zminimalizowanie ryzyka zakażenia HIV jest unikanie tzw. ryzykownych zachowań. Aby uniknąć zakażenia wirusem HIV, należy:

• zabezpieczać się podczas każdego ryzykownego stosunku seksualnego (prezerwatywa),
• unikać wykonywania tatuażu, zabiegów kosmetycznych, dentystycznych w salonach o nieznanej renomie,
• ograniczyć liczbę partnerów seksualnych,
• zachować ostrożność i najwyższy stopień higieny przy kontakcie z materiałami biologicznymi nieznanego pochodzenia (dotyczy to przede wszystkim osób, które pracują w zawodach medycznych, pracowniach badawczych itp.),
• wykonać badanie przesiewowe (jest ono obowiązkowe w I i III trymestrze ciąży i ma na celu zapobieganie transmisji wertykalnej matka-dziecko).

Jeżeli istnieje ryzyko, że mogło dojść do zakażenia wirusem HIV, należy zgłosić się na badania krwi. Warto to zrobić po upływie ok. 3 miesięcy po ostatnim ryzykownym zachowaniu. Jeżeli doszło do takiego incydentu, warto zgłosić się do lekarza. Pomoże on wdrożyć tzw. profilaktykę poekspozycyjną, która polega na okresowym przyjmowaniu leków przeciwwirusowych.

Jednocześnie należy pamiętać, że osoba zakażona wirusem HIV, która jest świadoma swojego stanu i naraża na infekcję osoby trzecie, jest zagrożona odpowiedzialnością karną.