Kandydoza – objawy, diagnostyka i leczenie zakażenia drożdżakami Candida

Kandydoza, czyli drożdżyca, to stan chorobowy wywołany przez drożdżaki (grzyby) z rodzaju Candidia i stanowi obecnie coraz częstszy problem. Kandydoza może rozwijać się w obrębie skóry, paznokci i błon śluzowych. Objawy drożdżycy zależą od miejsca, w którym doszło do kolonizacji grzyba. W zapobieganiu i leczeniu kandydozy dużą rolę odgrywa właściwa dieta i rozsądne stosowanie leków.

1. Co to jest Candidia? 
2. Kandydoza – przyczyny 
3. Kandydoza – objawy 
4. Kandydoza – jak wykryć? Badania na candidę 
5. Kandydoza – leczenie 
6. Dieta przy kandydozie 
7. Kandydoza – zapobieganie 

Co to jest Candidia? 

Candidia to grzyb drożdżopodobny. Najlepiej poznanym i mającym największe znaczenie dla zdrowia człowieka jest grzyb Candida albicans. Uważa się, że stanowi on część fizjologicznej flory przewodu pokarmowego nawet u 80% osób. Grzyby z rodzaju Candidia można też znaleźć na skórze, w kobiecych drogach rodnych oraz w dolnych odcinkach układu moczowego. 

Kandydoza – przyczyny 

Nadmierny rozrost kolonii grzybów z rodzaju Candidia może być spowodowany różnymi przyczynami, najczęstsze z nich to: 

1. Antybiotykoterapia prowadzona przez długi czas – antybiotyki powodują niszczenie korzystnej flory bakteryjnej, która hamuje rozwój grzybów.   
2. Antykoncepcja hormonalna – może przyczynić się do powstawania kandydozy pochwy. Hormony stanowiące główny składnik tabletek antykoncepcyjnych wpływają na ograniczenie populacji bakterii z rodzaju Lactobacillus, które odpowiadają za utrzymanie niskiego pH w pochwie. Spadek ilości bakterii wpływa na wzrost pH, co umożliwia grzybom nadmierne namnażanie się. 
3. Chemioterapia – w wyniku stosowania chemioterapii dochodzi do niszczenia komórek nowotworowych, jak i zdrowych komórek organizmu, w tym komórek nabłonka stanowiących barierę chroniącą przed nadmierną kolonizacją organizmu grzybami. Chemioterapia negatywnie wpływa także na mechanizmy immunologiczne. 
4. Osłabiona odporność – może być spowodowana licznymi stanami chorobowymi, w tym przez: pierwotne i wtórne zaburzenia odporności, zabiegi operacyjne, rozległe oparzenia i urazy.

Ponadto możliwe przyczyny kandydozy obejmują:

• zaburzenia hormonalne występujące w trakcie trwania ciąży,  
• żywienie pozajelitowe, 
• niewyrównaną cukrzycę,
• choroby nowotworowe,
• radioterapię,
• nadużywanie alkoholu i narkotyków, 
• nieodpowiednią higienę. 

Kandydoza – objawy 

Objawy kandydozy będą różniły się w zależności od miejsca, w którym doszło do nadmiernego rozrostu populacji grzyba Candidia lub jego obecności w narządach, które w normalnych warunkach pozbawione są flory fizjologicznej.  

Drożdżyca jamy ustnej – objawy obecności Candida albicans i innych grzybów z rodzaju Candida w jamie ustnej obejmują: naloty barwy białej na podniebieniu, wewnętrznej stronie policzków, języku oraz na dziąsłach. 

Grzybica gardła i przełyku – przy grzybicy przełyku mogą występować problemy z przełykaniem kęsów pokarmu, ból w trakcie przełykania, uczucie pieczenia za mostkiem. Problemy z przyswajaniem pokarmu mogą skutkować utratą masy ciała. 

Grzybica układu pokarmowego (żołądka i jelit) – ból żołądka, utrata masy ciała, odbijanie treścią pokarmową, zgaga, biegunki lub zaparcia, podwyższona temperatura ciała. Grzybica żołądka i jelit występuje znacznie rzadziej niż grzybica dotycząca jamy ustnej czy gardła.

Grzybica dróg rodnych – pieczenie i świąd w okolicy pochwy lub sromu, ból podczas oddawania moczu, obrzęk miejsc intymnych, serowata wydzielina z pochwy.

Grzybica męskich narządów rozrodczych – świąd żołędzi, białe grudki pod napletkiem, zmiany dotyczące żołędzi pod postacią plam lub grudek.

Kandydoza dróg moczowych – ból podczas mikcji, częste oddawanie niewielkich ilości moczu, kandyduria – jest to obecność grzybów w moczu, nie zawsze świadczy o zakażeniu, gdyż Candidia często stanowi florę fizjologiczną dolnych dróg moczowych.

Kandydoza skóry – najczęstszym miejscem nadmiernego namnażania się grzybów na skórze są okolice fałdów skórnych. Zmiany grzybicze przyjmują w tym przypadku charakter rumieniowy przekształcający się w grudkowe wykwity na obrzeżach zmiany. Objawy grzybicy skóry często obejmują świąd, zaczerwienienie i łuszczenie się skóry w obrębie zmiany. 

Grzybica paznokci i wałów okołopaznokciowych – objawami obecności kolonii grzyba w obrębie paznokcia najczęściej są: zaczerwienienie wału okołopaznokciowego, erozja płytki paznokcia, jej matowienie i przerastanie 

Grzyby Candidia powodują w organizmie szczególnie negatywne efekty, jeśli rozwijają się w narządach wewnętrznych, które w normalnych warunkach całkowicie pozbawione są flory fizjologicznej. 

Zapalenie płuc wywołane grzybami z rodzaju Candidia – objawia się silnym kaszlem, gorączką, postępującą dusznością oraz charakterystycznymi zmianami w obrazie RTG. 

Infekcyjne zapalenie wsierdzia – do zakażenia grzybami w obrębie worka osierdziowego predysponują: niedawno przebyty zabieg kardiochirurgiczny, obecność sztucznej zastawki oraz współwystępowanie innych schorzeń.
Grzybicze zapalenie stawów – zapalenie stawów na tle grzybiczym występuje stosunkowo rzadko, lecz może mieć groźne powikłania, niekiedy wymagające wykonania endoprotezy w miejscu zniszczonych tkanek. 

Grzybicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – charakteryzuje się złymi rokowaniami i występowaniem objawów oponowych. 

Candida albicans może rozwijać się także w innych narządach, czasem zakażenie tym grzybem przyjmuje szczególnie niebezpieczną postać, w której komórki patogenu przedostają się do krwioobiegu pacjenta. Taki stan wiąże się z bardzo niekorzystnymi rokowaniami. 

Kandydoza – jak wykryć? Badania na candidę 

Ze względu na różnorodny obraz kandydozy, diagnostyka w jej kierunku uzależniona jest od miejsca, w którym doszło do nadmiernego rozrostu kolonii.  

Próbkę do badania laboratoryjnego powinno się pobrać przed włączeniem leczenia przeciwgrzybiczego. Powinna być ona pobrana do sterylnego pojemnika i dostarczona do laboratorium w ciągu dwóch godzin od pobrania. 

Jakie badania służą wykrywaniu grzybów? 

Istnieją liczne metody diagnostyczne pozwalające wykryć obecność grzybów w organizmie. Badanie na kandydozę może polegać na mikroskopowej ocenie preparatu, badaniach mikrobiologicznych, serologicznych oraz genetycznych. To, jakie badania na grzybicę powinny zostać przeprowadzone, zależy od rodzaju infekcji. 

W przypadku grzybic układowych, dotyczących narządów wewnętrznych, najczęściej stosuje się test z krwi. Badanie krwi na grzyby z rodzaju Candidia polega na serologicznej metodzie, która wykrywa w surowicy antygen krążący mannozy, enolazy i innych charakterystycznych dla tego rodzaju drobnoustrojów cząsteczek. 

Test na kandydozę układu pokarmowego obejmuje pobranie i badanie próbki kału. Po odpowiednim przygotowaniu, próbkę umieszcza się na specjalnym podłożu umożliwiającym wzrost grzyba. Należy jednak pamiętać, że wynik pozytywny tego badania nie musi świadczyć o chorobie, gdyż grzyby drożdżopodobne w kale mogą być spowodowane obecnością fizjologicznej flory w jelicie. 
W przypadku zakażeń grzybiczych innych części ciała znaczenie diagnostyczne mają badania mikroskopowe i genetyczne. 

Badanie na Candidię – cena 

Cena badania w kierunku grzybów z rodzaju Candidia zależy od typu badania, cena badania krwi czy kału na grzyby to około 300 zł. Tańsze testy apteczne również mogą być przydatne w diagnostyce zakażeń grzybiczych, jednak ich czułość i swoistość jest niższa w porównaniu do badań laboratoryjnych. 

Candida albicans – interpretacja wyników 

Interpretacja wyników badań laboratoryjnych zawsze musi być powiązana z oceną stanu pacjenta i zgłaszanych przez niego dolegliwości, gdyż wyniki dodatnie testów nie muszą oznaczać stanu chorobowego. 

Kandydoza – leczenie 

Leczenie Candida albicans polega na stosowaniu preparatów dobranych pod kątem miejsca, w którym rozwija się grzyb, a także nasilenia problemu. W przypadku grzybicy paznokci stosuje się lakiery, w grzybicy jamy ustnej środki do płukania ust, w zakażeniach skóry kremy, a jeśli problem dotyczy pochwy używa się globulek. 

Dieta przy kandydozie 

Dla zwalczania zakażeń grzybiczych znaczenie ma odpowiednia dieta. Oto kilka wskazówek: 

• należy ograniczyć przyjmowanie cukrów prostych, 
• powinno się zaprzestać picia alkoholu, 
• do diety należy włączyć jogurty zawierające bakterie z rodzaju Lactobacillus, 
• należy przyjmować probiotyki,
• z diety należy wyeliminować produkty o wysokim indeksie glikemicznym.

Kandydoza – zapobieganie 

W zapobieganiu rozwojowi kandydozy znaczenie może mieć wiele czynników. Odpowiednia dieta bogata w warzywa, wystrzeganie się alkoholu i nikotyny w znacznym stopniu pomogą zmniejszyć ryzyko zachorowania na kandydozę przewodu pokarmowego. W profilaktyce kandydozy skóry i błon śluzowych duże znaczenie ma odpowiednia higiena.