Grzybica jamy ustnej – przyczyny, leczenie i objawy

Kandydoza, powszechnie nazywana grzybicą jamy ustnej, jest jedną z najczęściej występujących chorób błon śluzowych jamy ustnej. Jest to powierzchowne zapalenie błon śluzowych wywołane przez drożdżaki z rodzaju Candida.

Przyczyny grzybicy jamy ustnej

Występowaniu kandydozy sprzyja wiele stanów zwłaszcza:

• zmiany w mikroflorze jamy ustnej po leczeniu antybiotykami, szczególnie tymi o szerokim spektrum działania,
• intensywne stosowanie przeciwbakteryjnych roztworów do płukania jamy ustnej,
• suchość w jamie ustnej (kserostomia),
• przewlekłe drażnienie błony śluzowej jamy ustnej – protezami lub aparatami ortodontycznymi,
• przyjmowanie leków sterydowych – zwłaszcza wziewnych i stosowanych miejscowo na błonę śluzową jamy ustnej (np. w astmie),
• zła higiena jamy ustnej,
• obniżona odporność organizmu – szczególnie narażone są osoby chore na cukrzycę, na białaczkę, chłoniaki, AIDS, chorzy po chemio- i radioterapii oraz pacjenci po przeszczepie szpiku,
• osoby z niedoborami żywieniowymi,
• chorzy z upośledzonym wchłanianiem.

Objawy grzybicy jamy ustnej

Lekarz stawia rozpoznanie zarówno na podstawie badania klinicznego, jak i zebranego wywiadu. U osób przyjmujących antybiotyki, sterydy lub z zaburzeniami odporności, w badaniu można zaobserwować między innymi charakterystyczne białe, przypominające kożuch mleka, naloty, mocno połączone z błoną śluzową. W odróżnieniu od tego stanu u osób użytkujących protezy, cierpiących na postać grzybicy nazywaną protetycznym zapaleniem jamy ustnej, nie stwierdza się zmian o kolorze białym.

W zależności od stopnia zaawansowania choroby na błonie śluzowej występują zmiany rumieniowate (intensywnie czerwone), które z czasem stają się zmianami przerostowymi (błona śluzowa staje się nierówna, z widocznymi brodawkami). Również utrzymujący się stan zapalny kątów warg może być objawem grzybicy. Występuje on szczególnie u osób z obniżoną wysokością zwarcia (skróconą długością zębów). 

Leczenie grzybicy jamy ustnej

Ustalenie planu leczenia powinno opierać się zarówno na badaniu klinicznym i zebranym wywiadzie, jak i wynikach wykonanego badania mikologicznego wraz z antymykogramem – badania, które mówi lekarzowi, jaki rodzaj grzyba jest przyczyną stanu zapalnego oraz na jakie antybiotyki ten grzyb jest wrażliwy. Najczęściej stosuje się leki miejscowe, jednak w niektórych sytuacjach konieczne jest także leczenie ogólne.

U pacjentów, u których występuje protetyczne zapalenie jamy ustnej zazwyczaj konieczne jest wykonanie nowych protez. Prowadzi się wtedy leczenie równoczesne polegające na wyleczeniu obecnej grzybicy oraz wymianie protez na nowe. Ważnym w przeciwdziałaniu rozwojowi kandydozy jest prawidłowe postępowanie z protezami – wyjmowanie ich z jamy ustnej na czas snu, oczyszczanie i przechowywanie w nocy na sucho, a nie jak wiele osób wciąż czyni w szklance z wodą.

Jeśli kandydoza jest spowodowana np. antybiotykoterapią konieczna jest odbudowa prawidłowej mikroflory jamy ustnej. Dlatego bardzo ważnym jest przyjmowania równocześnie z antybiotykami leków osłonowych. W celu odtworzenia prawidłowej mikroflory ważnym jest spożywanie między innymi jogurtów i innych produktów z żywymi kulturami bakterii.