Krosty na języku – czy są groźne? O czym świadczą? Jak leczyć?

Język (łac. lingua) to silnie umięśniony, unerwiony oraz unaczyniony narząd, który pełni ważne funkcje w organizmie. Odpowiada nie tylko za odbiór bodźców czy formowanie kęsa, ale jest też niezbędny do artykulacji mowy. Pokrywa go wiele wyrostków tkanki łącznej – brodawek. Dzielimy je na mechaniczne i smakowe. Najczęściej występowanie krost na języku jest związane z ich powiększeniem lub zapaleniem.

Krosty na języku – jak mogą wyglądać? U kogo mogą się pojawiać?

Krosty na języku to termin potoczny, a nie medyczny. Krostą nazywamy tylko takie zmiany skórne lub błony śluzowej, które oprócz odczynu zapalnego zawierają w sobie ropną wydzielinę. W przypadku krost na języku jednak nie mamy zwykle do czynienia z krostą samą w sobie, ale  z powiększoną brodawką językową lub grudką powstałą w wyniku infekcji lub na tle innych czynników.  

Białe krosty na języku

Biały nalot na języku i błonie śluzowej jamy ustnej, szczególnie u dzieci, może świadczyć o infekcji grzybiczej, a dokładniej pleśniawkach. Dodatkowo dochodzą do tego pieczenie języka, pękające kąciki ust, a u niemowląt język może przybrać wygląd ściętego mleka. Stosowana miejscowo nystatyna powoduje wycofanie zmian.

Biała, wyniosła plama na języku, dziąsłach i policzku może świadczyć o leukoplakii. To stan przedrakowy, który może rozwinąć się w nowotwór nabłonkowy. Najczęściej spotykany jest u palaczy, po infekcjach wirusowych oraz u osób z osłabioną odpornością czy nadużywających alkoholu.

Pojedyncze nadżerki pokryte białym nalotem to najprawdopodobniej afty, które mogą powstać samoistnie lub jako reakcja na uraz i drażnienie tego miejsca (np. przez aparat ortodontyczny).

Czerwone krosty na języku

Czerwone zmiany na języku zdecydowanie częściej wzbudzą nasz niepokój. Jeśli są na jego końcu i towarzyszą im powiększenie węzłów chłonnych, ból gardła i wysoka gorączka, to wysoce prawdopodobna jest angina (infekcja paciorkowcowa). Jeżeli zaś występują na jego początku, może to świadczyć o popularnej infekcji wirusowej, jaką jest przeziębienie. 

Gdy jednak język jest cały czerwony, a brodawki językowe przypominają nasiona truskawki, to mówimy wówczas o języku truskawkowym (lub malinowym). Powodują go najczęściej:

• ospę, 
• anginę, 
• szkarlatynę, 
• niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego, 
• chorobę Kawasaki (zapalenie drobnych naczyń). 

Żółte krosty na języku

Żółte grudki oraz nalot na języku, szczególnie rano, wraz z nieprzyjemnym zapachem z ust oraz dolegliwościami żołądkowymi mogą świadczyć o przyczynie pokarmowej. Najczęstszą będzie refluks żołądkowo-przełykowy, który powoduje zarzucanie treści żołądkowej do przełyku i jamy ustnej. Szczególnie nasilone objawy mogą się pojawiać po ciężkostrawnych i obfitych posiłkach. Ze względu na kwas solny z żołądka, oprócz nalotu, u osoby chorej pojawią się m.in. odbarwienia zębów czy szybko rozwijająca się próchnica.

Inne zmiany na języku

Wygładzony, płaski i atroficzny język bez brodawek nitkowatych może świadczyć o dużych niedoborach witaminy B12 oraz kwasu foliowego. Język pozbawiony tej warstwy ochronnej staje się bardzo podatny na czynniki zewnętrzne i uszkodzenie. Dlatego najczęściej towarzyszą tej okoliczności pieczenie i nadwrażliwość na kwaśne, ostre oraz gorące pokarmy.

Jeśli zanik brodawek nitkowatych jest tylko miejscowy, mamy wtedy do czynienia z językiem geograficznym. Zwykle to zmiana łagodna, ale bywa związana z niektórymi chorobami skórnymi.

Miejscowy wrzód na języku z wyraźnym brzegiem, który pojawił się po kontakcie seksualnym, może świadczyć o kile pierwszorzędowej (czyli pierwotnym objawie kiły).

Krosty na języku także mogą powstawać w wyniku urazów spowodowanych zbyt małą ilością śliny. Wtedy jama ustna jest bardziej podatna na przygryzanie oraz rozwój bakterii, co powoduje powstanie nadżerek na języku. Taki stan nazywany jest kserostomią i może być spowodowany np. chorobą Sjögrena.

Krosty na języku – co mogą oznaczać?

Stan języka był ważny dla medyków już od czasów Hipokratesa. Na przestrzeni lat powstawały odrębne publikacje opisujące zdrowie i wygląd języka, które miały być odbiciem stanu pacjenta. Mimo rozwoju metod diagnostycznych współcześnie język może wciąż świadczyć o wielu patologicznych stanach toczących się w naszym organizmie. Przyczyn krost na języku może być bardzo wiele. Najczęstszymi z nich jednak są – braki w higienie jamy ustnej oraz infekcje.

Do przyczyn powstawania krost na języku możemy zaliczyć:

• bakterie (najczęściej paciorkowiec Streptococcus pyogenes), 
• wirusy (np. VZV, CMV, EBV), 
• grzyby (najczęstszym zakażeniem jest Candida albicans), 
• niedostateczna higiena jamy ustnej, 
• spożywanie nieumytego pożywienia, 
• niedobory pokarmowe, 
• alergie, 
• cukrzycę, 
• zespół jelita drażliwego, 
• nieswoiste zapalenie jelit, 
• drażnienie błony śluzowej jamy ustnej (np. w wyniku wady zgryzu), 
• przyjmowane leki, 
• częste spożywanie ostrych i gorących potraw, 
• choroby autoimmunologiczne. 

Poza tym, jeśli zmianom na języku i w jamie ustnej towarzyszą bóle brzucha, naprzemienne śluzowe biegunki i zaparcia czy rodzinne występowanie zapaleń jelit, może to świadczyć o bardzo poważnym rozpoznaniu, czyli nieswoistym zapaleniu układu pokarmowego (tj. choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego). Chorobom tym towarzyszą zmiany na całej długości układu pokarmowego oraz linijne owrzodzenia śluzówek i zapalenie błony śluzowej jamy ustnej.

Krosty na języku – jak się pozbyć?

Ze względu na to, że najczęstszą przyczyną krost na języku są niedobory higieniczne, w pierwszej kolejności należy zadbać o higienę jamy ustnej. 

Podstawą jest szczotkowanie zębów minimum dwa razy dziennie (a najlepiej po każdym posiłku, z 20–30-minutowym opóźnieniem). Dodatkowo należy używać irygatora i nici dentystycznej, by wyczyścić przestrzenie międzyzębowe oraz kieszonki dziąsłowe. 

Warto także płukać jamę ustną profesjonalnymi preparatami z substancją łagodzącą oraz antybakteryjną. Oprócz tego ważne, aby nie spożywać nieumytych owoców i warzyw oraz myć ręce przed jedzeniem i nie wkładać brudnych rąk oraz palców do jamy ustnej.

Jeśli u podłoża krost leżą infekcje (grzybicze, wirusowe EBV czy bakteryjne np. angina), należy stosować leczenie przyczynowe, czyli leki przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i antybiotyki. Te ostatnie są szczególnie istotne w ostrych infekcjach, takich jak paciorkowcowe zapalenie gardła. Przypadłość ta, gdy nie będzie nieleczona, może prowadzić do poważnych powikłań.

Jeżeli w wyniku diagnostyki okaże się, że przyczyną krost na języku są niedobory składników pokarmowych, istotna będzie wówczas suplementacja witaminami A, B, C oraz magnezu, cynku czy kwasu foliowego.

Domowe sposoby na krosty na języku

Mimo że ważne są profesjonalne metody zaradcze na walkę z krostami na języku, to jeśli problem jest niewielki i nie budzi niepokoju, warto sięgnąć po sprawdzone, domowe sposoby.

Jednym z nich jest płukanie jamy ustnej. Stosuje się do tego najczęściej wodę z solą lub sodą oczyszczoną, a także ziołowe napary (np. z szałwii lub rumianku, działającego kojąco). Innym sposobem może być odkażanie zmian wodą utlenioną, zwłaszcza gdy przyczyną powstania krost na języku są bakterie beztlenowe.

Ze względu na to, że krosty mogą być wywołane niedoborami pokarmowymi, warto sięgać po zróżnicowane produkty spożywcze oraz ograniczyć w diecie cukry proste.