Suche usta kobiety
Barbara Chmielewska

Czym jest kserostomia? Problem z suchością w ustach

Suchość w ustach (kserostomia) to częsta przypadłość jamy ustnej, na którą skarżą się pacjenci. Jej przyczyną może być szereg czynników – może ona towarzyszyć poważnym chorobom, ale bywa również skutkiem ubocznym terapii lekowych. Warto dowiedzieć się, jakie są przyczyny kserostomii, a następnie wdrożyć odpowiednie leczenie.    

Kserostomia to subiektywne odczucie suchości w ustach. Może ono być spowodowane zmniejszonym wydzielaniem śliny i wówczas mówimy o kserostomii prawdziwej. Czasem jednak odczucia pacjenta nie mają związku z poziomem sekrecji. W takiej sytuacji mamy do czynienia z kserostomią rzekomą  pacjent zgłasza brak śliny w ustach pomimo prawidłowej czynności ślinianek.

Suchość w ustach - przyczyny

Kserostomia prawdziwa w większości przypadków towarzyszy chorobom ogólnoustrojowym, w wyniku których dochodzi do upośledzenia czynności gruczołów ślinowych. Do chorób tych zalicza się m.in. nadczynność tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę, chorobę Parkinsona, chorobę Alzheimera oraz AIDS. Kserostomia może też wynikać z działania niektórych leków. Do leków zmniejszających wydzielanie śliny należą m.in. moczopędne, antyarytmiczne, immunosupresyjne, przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne, przeciwzapalne, stymulujące układ immunologiczny czy obniżające ciśnienie krwi. U osób zdrowych uczucie suchości może pojawić się przy małej podaży płynów lub w wyniku działania stresu.

Przyczyną zmniejszonego wydzielania śliny mogą być też choroby gruczołów ślinowych lub zmiany degeneracyjne zachodzące w nich z wiekiem. Kserostomia jest jednym z objawów starzenia się organizmu. To jeden z głównych problemów stomatologicznych seniorów. Zmaga się z nią co czwarta osoba powyżej 65 roku życia.

Szczególną grupą borykająca się z problemem kserostomii są pacjenci po radioterapii w obrębie głowy i szyi. W wyniku działania promieniowania dochodzi do uszkodzenia struktury gruczołów ślinowych, którego konsekwencją jest spadek ich możliwości wydzielniczych. Pierwsze objawy mogą pojawić się już po kilku dniach radioterapii i utrzymywać się do około trzech lat.

Objawy i skutki kserostomii

Oprócz odczucia suchości jamy ustnej, pacjenci z kserostomią prawdziwą borykają się z innymi dolegliwościami. Należą do nich m.in. trudności w jedzeniu, połykaniu, potrzeba popijania pokarmów suchych, zaburzenia czucia i smaku, ból, pieczenie i suchość języka, pękanie warg, problemy z wymową, nieprzyjemny zapach z ust. Pacjenci mają też potrzebę częstego popijania, żucia gumy czy ssania cukierków, aby poprawić komfort w ustach.

Ślina odgrywa ważną rolę w utrzymaniu tkanek miękkich i zębów w zdrowiu. Jej niedostateczna ilość sprzyja kumulacji płytki nazębnej, co będzie skutkować skłonnością do stanów zapalnych jamy ustnej, w tym zakażeń grzybiczych oraz rozwoju próchnicy zębów. Może też pojawić się trudność w użytkowaniu protez ruchomych  pogorszenie ich tolerancji i stabilności. W takich warunkach nietrudno o spadek apetytu, a w konsekwencji o powstanie niedoborów żywieniowych. Dochodzi do ogólnego pogorszenia nastroju i jakości życia.

Powiązane produkty

Diagnostyka kserostomii

Istotne jest rozróżnienie, czy mamy do czynienia z kserostomią prawdziwą czy rzekomą, gdyż zmniejszone wydzielanie śliny niesie za sobą negatywne konsekwencje dla zdrowia tkanek miękkich jamy ustnej oraz zębów. Podstawą jest wnikliwy wywiad i badanie lekarskie, uzupełnione o tzw test Foxa (zestaw 10 kluczowych pytań, na które odpowiada pacjent). Czasami będą one wystarczające do postawienia diagnozy. W razie potrzeby można rozszerzyć diagnostykę o specjalistyczne badania ilości i jakości wydzielanej śliny, a także obrazowanie (tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny) oraz biopsję gruczołów ślinowych.

Jak leczyć suchość w ustach? Leczenie kserostomii

Leczenie kserostomii jest trudne i nie zawsze przynosi zadowalające efekty. Jeżeli suchość w ustach spowodowana jest chorobą ogólnoustrojową czy działaniem leków, należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i omówić możliwości złagodzenia dolegliwości. Leczenie przyczynowe powinno być zawsze podstawowym sposobem postępowania. W leczeniu objawowym stosuje się substytuty śliny, tzw. sztuczną ślinę, która nawilża i powleka błonę śluzową jamy ustnej, zapobiegając na jakiś czas uczuciu suchości w ustach. Sztuczna ślina może występować w postaci sprayu do jamy ustnej, żeli, tabletek do ssania, płynu czy gum do żucia. Jeśli jest dodatkowo wzbogacona związkami fluoru, będzie działać korzystnie na zęby, zmniejszając ryzyko rozwoju próchnicy. U niektórych pacjentów można też stosować tabletki zwiększające wydzielanie własnej śliny.

Ponadto konieczne są regularne wizyty u dentysty leczenie ubytków próchnicowych, stanów zapalnych jamy ustnej, korzystanie z profilaktyki fluorkowej i zabiegów higienizacyjnych. Wskazane jest odbycie instruktażu higieny jamy ustnej z dobrem akcesoriów i środków do pielęgnacji u higienistki stomatologicznej lub lekarza dentysty.

Należy pamiętać o dobrej higienie użytkowanych protez dentystycznych. Bardzo ważne jest unikanie w diecie cukrów, które sprzyjają rozwojowi próchnicy, a także suchych, ostrych i gorących potraw podrażniających błonę śluzową. Zaleca się zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu.

Domowe sposoby na suchość w ustach

Pacjenci z kserostomią mogą wspierać się sposobami domowymi. Pomocne będą płukanki z siemienia lnianego, malwy i prawoślazu, które powlekając błonę śluzową, zmniejszają uczucie suchości w ustach. Stymulująco na wydzielanie śliny podziała kilkuminutowe żucie bezcukrowych gum (dłuższe żucie nie jest wskazane ze względu na ryzyko przeciążenia narządu żucia), ssanie twardych bezcukrowych cukierków i kostek lodu. Również gryzienie twardych warzyw, jak marchew czy seler sprzyja pobudzaniu pracy ślinianek. Uczucie zasychania w ustach złagodzi też częste popijanie wody niegazowanej.

  1. M. Czerżyńska, P. Orłow, M. Choromańska, Skutki uboczne radioterapii nowotworów głowy i szyi. Metody leczenia odczynów popromiennych w jamie ustnej, Pediatr Med Rodz", nr 13(1) 2017.
  2. U. Kaczmarek, Suchość jamy ustnej  etiologia, częstość występowania i rozpoznanie na podstawie piśmiennictwa. Czas. Stomatol.", nr 1 2007.
  3. M. Skiba, M. Kusa-Podkańska, J. Wysokińska-Miszczuk, Wpływ stanu jamy ustnej na jakość życia osób w wieku starszym. Gerontologia Polska", tom 13, nr 4.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zawał serca – objawy, przyczyny, rozpoznanie, zapobieganie

    Zawał serca to jedna z głównych przyczyn zgonów wśród Polaków. Najbardziej charakterystyczny objaw zawału serca – silny, narastający ból w klatce piersiowej, utrzymujący się dłużej niż 20 minut – jest pilnym wskazaniem do wezwania pomocy medycznej.

  • Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, leczenie

    Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą, powodującą znaczne pogorszenie jakości życia. Początek choroby ma charakter skryty i przebiega skąpoobjawowo, utrudniając postawienie prawidłowego rozpoznania. Chorzy w toku trwania choroby często wymagają interwencji chirurgicznej z powodu powikłań jelitowych. Jak wygląda diagnostyka i terapia osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna? Zapraszamy do zapoznania się z treścią artykułu.

  • Ortoreksja – na czym polega? Skutki, objawy i leczenie obsesji na punkcie zdrowego żywienia

    Ortoreksja jest zaburzeniem odżywiania, które polega na obsesji na punkcie zdrowego żywienia. Osoba cierpiąca na ortoreksję stopniowo zmienia nawyki żywieniowe po to, by jej dieta była idealna dla zdrowia. Niestety, ortorektyk nigdy nie osiąga pożądanej poprawy menu, a przez ciągłą eliminację nawet całych grup produktów zaczyna chorować. Jak rozpoznać ortoreksję i w jaki sposób ją leczyć?

  • Reumatyzm – przyczyny, objawy, leczenie chorób reumatycznych. Fizjoterapia przy reumatyzmie

    Reumatyzm to potoczna nazwa grupy schorzeń o podłożu zapalnym, która obejmuje choroby mięśni, stawów i kości. Najczęściej występujące objawy chorób reumatycznych to ból i obrzęk stawów, sztywność, ograniczenie ich ruchomości. Nieleczony reumatyzm może doprowadzić do znacznego ograniczenia sprawności. Jak wygląda rehabilitacja w schorzeniach reumatoidalnych?

  • Osteoporoza – przyczyny, objawy, badania, leczenie, rehabilitacja, zapobieganie zmianom osteoporotycznym

    Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która polega na stopniowym zaniku masy kostnej. Na skutek obniżenia gęstości mineralnej kości dochodzi do osłabienia ich struktury, co objawia się zwiększoną podatnością na złamania. Na zachorowanie narażone są przede wszystkim osoby starsze, szczególnie kobiety w wieku okołomenopauzalnym, choć na osteoporozę mogą cierpieć także mężczyźni, a nawet dzieci. Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia zmian osteoporotycznych?

  • Szpiczak mnogi – przyczyny, objawy, leczenie

    Szpiczak mnogi należy do chorób krwi i szpiku kostnego. Chociaż nie ustalono dotychczas konkretnych przyczyn tej dolegliwości, tak bez wątpienia można powiedzieć, że do jej rozwoju przyczyniają się długotrwałe infekcje bakteryjne lub wirusowe, promieniowanie jonizujące i narażenie na szkodliwe substancje chemiczne. Jak wyglądają nowoczesne sposoby leczenia szpiczaka, jakie są rokowania i czy podczas wizyty u lekarza pierwszego kontaktu można dokonać wstępnej diagnozy tej choroby?

  • Rak trzustki – przyczyny, objawy, diagnostyka, rokowania, leczenie

    Rak trzustki jest jednym z nowotworów, które przez długi czas nie dają żadnych dolegliwości, a pierwsze symptomy są niespecyficzne. Wśród początkowych objawów raka trzustki wymienia się m.in. ogólne osłabienie, nudności, szybkie uczucie sytości czy tłuszczowe stolce. Jak wygląda jego leczenie?

  • Lobotomia – czym jest? Jak wyglądała? Dlaczego już się jej nie praktykuje?

    Lobotomia to jedna z najbardziej kontrowersyjnych technik chirurgicznych w historii medycyny. Chociaż z dzisiejszej perspektywy wydaje się to nie do uwierzenia, ten niezwykle inwazyjny i wiążący się z wielkim ryzykiem zabieg był swego czasu bardzo popularny.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij