Refluks – przyczyny, objawy, rodzaje i zapobieganie
Piotr Ziętek

Refluks – przyczyny, objawy, rodzaje i zapobieganie

Refluks żołądkowo-przełykowy oznacza zarzucanie kwaśnej treści z żołądka do przełyku. Gdy objawy takie jak zgaga i ból w przełyku utrzymują się długo, wówczas mówi się o chorobie refluksowej. Jak się objawia refluks i w jaki sposób można go leczyć? Które domowe sposoby na refluks są skuteczne? 

Refluks jest szerokim pojęciem, które oznacza cofanie się treści wewnątrz przewodów ciała. Wyróżnia się np. refluks żółciowy, pęcherzowo-moczowodowy, gardłowo-krtaniowy. Najczęściej jednak używa się tego pojęcia w odniesieniu do refluksu żołądkowo-przełykowego. Jest on przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak zgaga i ból w klatce piersiowej. Na występowanie choroby refluksowej narażone są pewne grupy osób, np. kobiety w ciąży, osoby otyłe. Obecnie, dzięki leczeniu farmakologicznemu, możliwe jest praktycznie całkowite zniesienie objawów. Często ustąpienie dolegliwości można też uzyskać dzięki zmianie diety i stylu życia. 

Refluks – czym jest i jakie są jego rodzaje?

Refluks żołądkowo-przełykowy to zjawisko zarzucania treści pokarmowej z żołądka do przełyku. W miejscu połączenia przełyku z żołądkiem działa zwieracz dolny przełyku, który zapobiega wracaniu treści do przełyku. Treść żołądkowa zawiera pewną ilość soku żołądkowego, którego składnikiem jest kwas solny. Przełyk i żołądek są wyścielone od wewnątrz różnymi rodzajami błony śluzowej. Ta, znajdująca się w żołądku, jest przystosowana do kontaktu z sokiem żołądkowym, natomiast błona śluzowa przełyku jest wrażliwa na kwas solny. Gdy zwieracz dolny przełyku działa nieprawidłowo, następuje zarzucanie kwaśnej treści do przełyku. Prowadzi to do podrażnienia, z czasem powodującego zapalenie i nadżerki nabłonka przełyku.

Refluks może występować sporadycznie u zdrowych osób. Jeśli natomiast utrzymuje się przewlekle, a dodatkowo stwierdza się uszkodzenie przełyku, wówczas mówi się o chorobie refluksowej (ang. gastroesophageal reflux disease, GERD) . 

Refluks u niemowląt 

Refluks u małych dzieci ma nieco inny obraz niż u dorosłych. Narażone są głównie wcześniaki, zwłaszcza urodzone przed 34. tygodniem ciąży. Jest to związane m.in. z zaburzeniami napięcia mięśniowego, które dotyczą także dolnego zwieracza przełyku. Czasami refluks jest też wynikiem wrodzonej przepukliny rozworu przełykowego. U tych dzieci refluks może objawiać się wymiotami, ulewaniem pokarmu, nawracającym zapaleniem płuc. Refluks jest dla noworodków szczególnie niebezpieczny, ponieważ może przyczyniać się do bezdechów i zwolnienia akcji serca. W przypadku refluksu u noworodków i niemowląt stosuje się głównie modyfikację metod karmienia oraz ułożenia dziecka przy jednoczesnym monitorowaniu funkcji życiowych. 

Przyczyny refluksu żołądkowo-przełykowego – co może go powodować? 

Jest wiele możliwych przyczyn refluksu. Udokumentowanymi czynnikami ryzyka rozwoju choroby refluksowej są przepuklina rozworu przełykowego oraz stany przebiegające ze wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej, takie jak ciąża i otyłość brzuszna. W przypadku refluksu u kobiet ciężarnych objawy zwykle ustępują po porodzie. Zarzucaniu treści żołądkowej sprzyjają także zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego. Mają one miejsce np. w polineuropatii alkoholowej i cukrzycowej.

Jedną z chorób układowych, w których często pojawia się refluks żołądkowo-przełykowy i zaburzenia połykania jest twardzina układowa. Refluks jest też objawem niepożądanym stosowania niektórych leków, np. doustnych środków antykoncepcyjnych, niektórych leków stosowanych w kardiologii. 

Polecane dla Ciebie

Objawy refluksu 

Częstymi objawami refluksu są ból w klatce piersiowej, kwaśne odbijanie i cofanie się treści pokarmowej do gardła, a także wrażenie odczuwania przeszkody w gardle. Niektóre objawy mogą sprawiać wrażenie nietypowych. Są to objawy laryngologiczne wynikające z refluksu krtaniowo-gardłowego. Jest to zjawisko, w którym kwaśna treść żołądkowa przedostaje się przez przełyk do gardła i dalej do górnych dróg oddechowych. Przewlekłe podrażnianie strun głosowych przez kwaśną treść żołądkową powoduje m.in. chrypkę. Część chorych skarży się także na przewlekły kaszel i częste infekcje górnych dróg oddechowych. Częstą dolegliwością jest nieprzyjemny zapach z ust.

Refluks żołądkowo-przełykowy niesie za sobą ryzyko poważnych powikłań. Uszkodzenie nabłonka przełyku przez sok żołądkowy powoduje przewlekły stan zapalny, zwężenie przełyku, tzw. przełyk Barretta, a nawet raka przełyku. 

Pewne objawy alarmowe powinny skłonić daną osobę do pilnego zasięgnięcia pomocy lekarskiej. Do objawów tych należą problemy z przełykaniem, krwiste wymioty lub krew w stolcu, nagła i niezamierzona utrata masy ciała. 

Rozpoznanie i leczenie refluksu 

Podstawowym badaniem przy rozpoznawaniu refluksu żołądkowo-przełykowego jest gastroskopia. Zabieg ten pozwala uwidocznić takie nieprawidłowości jak nieszczelność wpustu żołądka, przepuklina rozworu przełykowego czy stan zapalny błony śluzowej przełyku. Możliwe jest także pobranie wycinków do badania histopatologicznego lub testu na obecność H. pylori.

Ze względu na to, że gastroskopia jest stosunkowo bezpiecznym badaniem i dostarcza lekarzowi wiele informacji, jest to preferowana metoda w diagnostyce choroby refluksowej. 

Możliwe jest także wykonanie innych badań. Jednym z nich jest pH-metria. Polega ona na umieszczeniu w przełyku pewnej sondy, której zadaniem jest pomiar odczynu treści, która się tam znajduje. Pojawienie się treści o zbyt kwaśnym odczynie może wskazywać na zarzucanie treści żołądkowej. Kolejnym badaniem jest wykonanie zdjęcia RTG. Nie można z jego pomocą rozpoznać samego refluksu ale raczej przepuklinę rozworu przełykowego. Zdjęcie takie wykonuje się po doustnym podaniu środka kontrastowego. 

Leczenie refluksu polega głównie na stosowaniu leków obniżających wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Stosuje się głównie leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP) takie jak: omeprazol, pantoprazol, esomeprazol. Drugą grupą leków są blokery receptora histaminowego H2, np. ranitydyna.

Choroby refluksowej często nie da się całkowicie wyleczyć. Chorzy muszą stosować leki przewlekle, nierzadko do końca życia. Pozwala to uniknąć niektórych poważnych powikłań. Często stosowanie odpowiedniej diety pozwala na zredukowanie dawki leków.

U osób młodych i w dobrym stanie ogólnym, u których leczenie nie przynosi oczekiwanego efektu lub istnieją przeciwwskazania do stosowania leków farmakologicznych, można rozważyć leczenie chirurgiczne. Polega ono na przeprowadzeniu tzw. fundoplikacji. W przypadku sporadycznych napadów zgagi można stosować pastylki zobojętniające do ssania. Są to preparaty na bazie soli wapnia i magnezu. 

Domowe sposoby na refluks 

W przypadku pojawienia się objawów zgagi można doraźnie zastosować pewne sposoby, które zmniejszą dolegliwości. Krótkotrwałą ulgę może przynieść wypicie szklanki niegazowanej wody. Jeśli refluks pojawia się w nocy, można nieco wyżej ułożyć poduszkę pod głową lub położyć się na lewym boku. Część z wyżej wymienionych leków jest dostępna bez recepty. Można więc stosować je doraźnie w razie pojawienia się objawów. Nie należy jednak przekraczać maksymalnej dawki podanej na ulotce.

Nie powinno się także stosować tych leków przewlekle, bez konsultacji z lekarzem. Pomimo możliwej chwilowej skuteczności nie zaleca się zażywania roztworu sody oczyszczonej przy objawach refluksu.

Jakie zioła na refluks? W aptekach dostępnych jest wiele preparatów ziołowych, które mogą przynieść ulgę w dolegliwościach związanych z refluksem. Są one oparte m.in. na rumianku, zielu glistnika, aloesie, prawoślazie lekarskim i in. Z reguły preparaty ziołowe są bezpieczne w stosowaniu. Nie powinny one jednak zastępować środków farmakologicznych, jeśli istnieją rzeczywiste wskazania do farmakoterapii. 

Zalecenia dla pacjenta: żywienie, styl życia 

Osoby cierpiące z powodu refluksu mogą zastosować się do kilku zaleceń, dzięki którym możliwe będzie stosowanie mniejszych dawek leków. W przypadku osób otyłych zalecana jest redukcja masy ciała. Korzystny wpływ ma także zaprzestanie palenia papierosów, spożywania alkoholi wysokoprocentowych i napojów gazowanych.

Należy również stosować specjalną dietę przy refluksie: przewiduje ona ograniczenie spożywania pewnych produktów, które mogą wyzwalać dolegliwości związane z refluksem. Do produktów, których należy unikać, należą m.in. potrawy tłuste i ciężkostrawne, sosy pomidorowe, cytrusy, cebula, czosnek, słone przekąski i inne. Stosując leczenie odżywianiem pod kontrolą lekarza i dietetyka możliwe jest w pewnych wypadkach nawet całkowite odstawienie leków.

Znaczenie ma także sposób jedzenia. Nie należy jeść szybko i dużo naraz. Wskazane jest rozłożenie posiłków na kilka porcji w ciągu dnia. Przy czym należy pamiętać, że bezpośrednio po jedzeniu nie należy uprawiać aktywności fizycznej ani przyjmować pozycji leżącej. Ostatni posiłek powinien mieć miejsce najpóźniej dwie godziny przed snem. 

  1. W. Kawalec, R. Grenda, H. Ziółkowska (red.), Pediatria, Warszawa 2013, 229. 
  2. P. Gajewski (red.), Interna Szczeklika 2015, Kraków 2015, 927-930.
  3. Dieta w chorobie refluksowej przełyku, „Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej” [online], https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/dieta-w-chorobie-refluksowej-przelyku---zalecenia-do-pobrania, [dostęp:] 24.05.2020.
  4. U. Alecci, F. Bonina, A. Bonina i in., Efficacy and Safety of a Natural Remedy for the Treatment of Gastroesophageal Reflux: A Double-Blinded Randomized-Controlled Study. „Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine”, nr 1-8 (2016) 2016.
  5. J. Fibak (red.), Chirurgia. Podręcznik dla studentów, Warszawa 2005, 735-739. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń wpływa na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – czym jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

    Sproszkowane ziele wąkrotki azjatyckiej, czyli adaptogenu nazywanego także gotu kola lub brahmi, zaleca się stosować u osób mających problemy z koncentracją i pamięcią. Wąkrotkę można przyjmować zarówno w formie kapsułek, czyli dojelitowo, jak i bezpośrednio na skórę w przypadku wystąpienia problemów dermatologicznych. Gotu kola działa także przeciwlękowo, łagodzi napięcie i niepokój. Jak dawkować gotu kola, ile kosztuje ten adaptogen i czy kobiety w ciąży mogą przyjmować wąkrotkę azjatycką? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Bacopa monnieri – działanie ekstraktu roślinnego eliksiru życia. Czy suplementowanie pomaga szybciej się uczyć?

    Bacopa monnieri, czyli bakopa drobnolistna, jest suplementem diety polecanym przed istotnymi egzaminami, jak matura czy sesja, ponieważ wspomaga pamięć i koncentrację. Korzystnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Suplementowanie Bacopa zalecane jest także w trakcie terapii chorób neurodegradacyjnych, takich jak Alzhaimer lub Parkinson. Przez niektórych roślina nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ poprawia samopoczucie, łagodzi stres i napięcie. Dodatkowo ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jak suplementować Bacopa monnieri? Czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten preparat? Na jaki procent standaryzacji suplementu zwrócić uwagę, kupując brahmi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Zastrzyki antykoncepcyjne – czy są skuteczne? Na jak długo wystarcza i jakie są skutki uboczne?

    Według badań skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi około 99% w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami. Jednakże skuteczność ta może być niższa w przypadku nieregularnego stosowania lub gdy nastąpi opóźnienie w podaniu kolejnej dawki. Ważne jest, aby pamiętać, że zastrzyki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc w przypadku ryzyka infekcji należy stosować dodatkową ochronę, taką jak na przykład prezerwatywy.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

  • Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

    Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij