Kolka wątrobowa – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby na atak kolki żółciowej

Kolka wątrobowa, zwana również kolką żółciową, to symptom zamknięcia odpływu żółci z pęcherzyka żółciowego spowodowany kamicą pęcherzyka. Żółć to substancja niezbędna do trawienia tłuszczu. Jest ona produkowana w wątrobie, a następnie magazynowana w pęcherzyku żółciowym. Stąd, po spożyciu pokarmu, jest uwalniana razem z sokiem trzustkowym do dwunastnicy. Kolka wątrobowa objawia się silnym, napadowym bólem. Zwykle pojawiają się też symptomy towarzyszące. Napady kolki mogą wystąpić u osób z wcześniej bezobjawową kamicą pęcherzyka. Mają też charakter nawrotowy. W przypadku objawów kolki wątrobowej należy zgłosić się do lekarza. Aby ograniczyć częstość nawrotów ważne jest stosowanie się do zaleceń dietetycznych i lekarskich. 

Kolka wątrobowa i jej przyczyny

Przyczyną kolki wątrobowej jest kamica pęcherzyka żółciowego. Po spożyciu tłustego pokarmu pęcherzyk żółciowy obkurcza się w celu uwolnienia żółci do dwunastnicy. U osoby chorej na kamicę może to spowodować zamknięcie odpływu. Wzrost ciśnienia w pęcherzyku powoduje silny ból. Kamienie w pęcherzyku żółciowym mogą być pojedyncze lub mnogie. Mogą też mieć różne rozmiary. Wytrącają się one z powodu nieprawidłowości w składzie chemicznym żółci. To z kolei jest spowodowane zaburzeniami funkcji wątroby lub zastojem żółci.

Na kamicę, a co za tym idzie kolkę żółciową, narażone są głównie kobiety po 40. roku życia, które dodatkowo są otyłe i urodziły jedno dziecko lub więcej. Oczywiście występuje również kolka wątrobowa u mężczyzn i osób w młodym wieku. Duże znaczenie mają też skłonności rodzinne, stosowane leki, cukrzyca i inne zaburzenia metaboliczne.

Kolka wątrobowa –  jak się objawia i gdzie boli?

Objawem kolki wątrobowej jest przede wszystkim ostry i napadowy ból brzucha zlokalizowany pod prawym łukiem żebrowym. Może też promieniować w okolice prawej łopatki. Zwykle pojawia się on po spożyciu tłustego, ciężkostrawnego posiłku. Ból utrzymuje się przez kilka godzin, po czym zwykle ustępuje. Często występują też nudności i wymioty.

Rozpoznanie stawia się zwykle na podstawie obrazu klinicznego oraz wyniku badania USG. Badania krwi mogą wykazać wzrost wskaźników uszkodzenia wątroby, podwyższoną aktywność amylazy i lipazy oraz wysokie stężenie bilirubiny. Problematyczne bywa podejrzenie kolki żółciowej w ciąży. Ze względu na zmiany zachodzące podczas niej proces diagnostyczny jest utrudniony. Objawy kamicy należy różnicować z innymi stanami wymagającymi interwencji chirurgicznej, np. z zapaleniem wyrostka robaczkowego.

Ważne jest to, ile trwa atak kolki wątrobowej. Jeśli ból jest stały, utrzymuje się powyżej sześciu godzin, nie ustępuje po typowym leczeniu przeciwbólowym i towarzyszą mu objawy ogólne takie jak gorączka, może to świadczyć o zapaleniu pęcherzyka żółciowego.

Leczenie kolki wątrobowej (żółciowej)

W leczeniu objawów kolki wątrobowej stosuje się głównie leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol i preparaty zawierające diklofenak lub ketoprofen. Przy braku skuteczności, w leczeniu szpitalnym można zastosować petydynę. Leki rozkurczowe, jakie stosuje się w kolce wątrobowej to drotaweryna i hioscyna.

U chorego, u którego w trakcie kolki występują uporczywe wymioty mogą wystąpić objawy odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych. Wówczas konieczne będzie dożylne podanie płynów w celu wyrównania zaburzeń wodno-elektrolitowych. Jeśli rozwinie się zapalenie pęcherzyka żółciowego na tle kamicy, konieczne jest leczenie chirurgiczne oraz antybiotykoterapia. 

Domowe sposoby na atak kolki wątrobowej

W zapobieganiu nawrotom kolki wątrobowej ważna jest też odpowiednie odżywianie. Wskazana jest dieta lekkostrawna z ograniczeniem tłuszczu. Dozwolone jest spożywanie np. jasnego pieczywa, chudego nabiału, chudego mięsa oraz warzyw z wyłączeniem roślin strączkowych i kapustnych. U osób otyłych zaleca się redukcję masy ciała.

Chociaż nie stwierdzono zwiększonej częstości występowania kolki wątrobowej po alkoholu, ze względu na jego potwierdzony szkodliwy wpływ na wątrobę, zaleca się unikanie alkoholu osobom chorującym na kamicę.

Na rynku dostępne są preparaty ziołowe zawierające terpeny pochodzenia roślinnego, takie jak menton, borneol, czy pinen. Są one pomocne w leczeniu łagodnych objawów kamicy żółciowej. Jednak same zioła w przypadku napadu kolki wątrobowej mogą okazać się niewystarczające.

Jak zapobiec kolce wątrobowej (żółciowej)?

Jednym ze sposobów na zapobieganie atakom kolki wątrobowej jest usunięcie pęcherzyka żółciowego. Jest to podstawowa metoda leczenia w przypadku objawowej kamicy i jej powikłań takich jak zapalenie pęcherzyka. Zabieg wykonuje się laparoskopowo lub klasycznie metodą otwartą. W przypadku bezobjawowej kamicy należy w ramach poradni chirurgicznej rozważyć usunięcie pęcherzyka w trybie planowym. Profilaktyczne usunięcie pęcherzyka jest zalecane np. u osób skrajnie otyłych lub w przypadku ostrego zapalenia trzustki na podłożu kamicy żółciowej. O ile nie ma przeciwwskazań, można podjąć próbę kilkumiesięcznej terapii kwasem ursodeoksycholowym w celu rozpuszczenia złogów. Metoda ta jest najczęściej skuteczna w przypadku małych kamieni.