Test ureazowy na Helicobacter pylori – na czym polega i kiedy się go wykonuje?

Helicobacter pylori to bakteria odpowiedzialna za występowanie choroby wrzodowej czy nowotworów żołądka. Do jej wykrycia stosuje się test ureazowy, który wykonywany jest podczas gastroskopii. Na czym polega to badanie i jak się do niego przygotować? Jakie są wskazania do przeprowadzenia testu ureazowego?

Test ureazowy to metoda wykrywania obecności bakterii Helicobacter pylori w błonie śluzowej żołądka. W badaniu tym wykorzystuje się fragment błony śluzowej żołądka pobrany podczas gastroskopii. Uważa się, że jest to najlepsza metoda diagnostyki zakażenia H. pylori, zwłaszcza u osób z chorobą wrzodową. Wynik testu dostępny jest niemal natychmiast. Bakteria ta jest znanym czynnikiem ryzyka choroby wrzodowej i niektórych nowotworów żołądka. Jej rozpoznanie jest konieczne do wdrożenia odpowiedniego leczenia. 

Ureaza a H. pylori – jaki jest związek pomiędzy nimi? 

Nazwa testu ureazowego pochodzi od enzymu, ureazy. Enzym ten pozwala przeżyć pałeczkom H. pylori w kwaśnym środowisku błony śluzowej żołądka. Dzięki niemu bakteria ma zdolność rozkładania mocznika do cząsteczek amoniaku i dwutlenku węgla. Amoniak w środowisku wodnym tworzy roztwór o odczynie zasadowym. Pozwala to częściowo zneutralizować kwas solny znajdujący się w żołądku, a tym samym stwarza warunki pozwalające bakterii na przeżycie. Ureaza występuje u niektórych bakterii z rodzaju Helicobacter. Nie wytwarzają jej jednak ludzie. 

Co to jest test ureazowy? 

Test ureazowy wykorzystuje zdolność H. pylori do rozkładania mocznika. Jest to badanie inwazyjne, ponieważ wymaga przeprowadzenia gastroskopii. Zasada działania samego testu jest bardzo prosta. Składa się on z plastikowej kasetki, w której umieszczony jest krążek z papierka wskaźnikowego z pewną ilością mocznika. Jeśli badana próbka będzie zawierała bakterie H. pylori, powstanie zasadowy roztwór zawierający amoniak. Wówczas papierek wskaźnikowy zmieni kolor.

Dodatni wynik testu ureazowego oznacza obecność H. pylori w żołądku. Jest wskazaniem do eradykacji bakterii. Zwykle stosuje się w tym celu połączenie kilku antybiotyków, soli bizmutu i leków zmniejszających wydzielanie kwasu solnego z grupy IPP. 

Kiedy należy wykonać test ureazowy na H.pylori? 

Istnieje co najmniej kilkanaście wskazań do wykonania gastroskopii z testem ureazowym. Jest ona zalecana głównie u osób z podejrzeniem choroby wrzodowej lub raka żołądka. Test ureazowy wykonuje się także profilaktycznie u osób, u których planuje się długotrwałe leczenie środkami przeciwbólowymi lub po długotrwałym stosowaniu leków zmniejszających wydzielanie kwasu solnego. Kolejną z chorób, przy której można podejrzewać zakażenie H. pylori jest pierwotna małopłytkowość immunologiczna.

Wskazaniami do przeprowadzenia testu ureazowego są również stany mogące wskazywać na zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka, takie jak niedobór witaminy B₁₂ lub anemia z niedoboru żelaza. W diagnostyce niestrawności również wykorzystywany jest test ureazowy, chociaż w tym wypadku, czasami preferuje się metody nieinwazyjne, np. oddechowy test ureazowy. Badanie przeprowadza się także na prośbę pacjenta. 

Przeciwwskazania do wykonania testu ureazowego są praktycznie takie same jak przeciwwskazania do wykonania gastroskopii. Właściwie jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem jest brak zgody pacjenta na badanie. Z kolei do względnych przeciwwskazań należą stany takie jak zawał mięśnia sercowego, ciężka niewydolność serca lub oddechowa. 

Jak wygląda test ureazowy na H. pylori? 

Badanie jest przeprowadzane podczas gastroskopii. Lekarz za pomocą specjalnego narzędzia pobiera wycinek na test, a następnie wyciąga go. Fragment błony śluzowej umieszcza się w kasetce z testem ureazowym. To, po jakim czasie dostępny jest wynik, zależy od rodzaju użytego testu. Czas oczekiwania na wynik szybkiego testu ureazowego, czyli tzw. mokrego, to ok. 15 minut. W przypadku testu suchego wydłuża się on do ok. 60 minut. Jeśli wynik jest silnie dodatni lub ujemny, nie ma wątpliwości co do jego interpretacji. Czasami jednak może być on słabo dodatni lub niejednoznaczny. Wówczas lekarz może zlecić wykonanie innego badania na obecność bakterii, np. testu oddechowego lub badania kału w kierunku antygenów H. pylori.  

Test ureazowy można wykonać w pracowni endoskopowej. Jest to możliwe zarówno podczas pobytu w szpitalu, jak i w trybie ambulatoryjnym. Tego typu pracownie są dostępne w całej Polsce. Badanie można przeprowadzić w ramach refundacji NFZ, na podstawie skierowania. Wówczas jest ono wykonywane bezpłatnie, a czas oczekiwania, w zależności od ośrodka, wynosi do 3 miesięcy. Jest także możliwość przeprowadzenia odpłatnej gastroskopii z testem ureazowym. Cena takiego badania waha się w granicach 200-300 zł. Niektóre pracownie proponują też gastroskopię w znieczuleniu ogólnym. Wówczas do ceny zabiegu należy doliczyć kolejne 200 zł. 

Test ureazowy a powikłania

Sam test ureazowy nie daje żadnych powikłań. Gastroskopia również jest badaniem bezpiecznym. Powikłania zdarzają się bardzo rzadko i dotyczą głównie zabiegów terapeutycznych, np. podczas tamowania krwawienia z przełyku.