Test oddechowy na Helicobacter pylori – czym jest i jak przebiega? Wady i zalety testu oddechowego na H.pylori

Bakteria Helicobacter pylori jest udowodnionym czynnikiem ryzyka występowania choroby wrzodowej i nowotworów żołądka. Test oddechowy jest jedną z metod diagnostycznych pozwalających potwierdzić obecność zakażenia oraz eradykację bakterii. Test ten ma stosunkowo wysoką wartość diagnostyczną i jest badaniem nieinwazyjnym. 

Czym jest test oddechowy na H. pylori? 

Test oddechowy wykorzystuje jedną z właściwości bakterii H. pylori, jaką jest posiadanie enzymu rozkładającego mocznik. Stąd pochodzenie nazwy – ureazowy lub mocznikowy test oddechowy. Dzięki ureazie bakteria ma zdolność rozkładu mocznika do amoniaku. Amoniak w środowisku wodnym tworzy odczyn zasadowy, co neutralizuje kwas solny obecny w żołądku. Dzięki tej właściwości bakteria jest w stanie przetrwać w kwaśnym środowisku. Oprócz amoniaku produktem wspomnianej reakcji jest dwutlenek węgla, którego to obecność jest wykrywana w teście oddechowym. 

Kiedy należy wykonać test oddechowy? 

Istnieje kilkanaście wskazań do przeprowadzenia diagnostyki i ewentualnego leczenia zakażenia bakterią H. pylori. Zalecenia dotyczą głównie osób z chorobą wrzodową lub stanami zapalnymi błony śluzowej żołądka, a także osób dotkniętych chorobą nowotworową żołądka w postaci chłoniaka typu MALT. Badanie jest także zalecane osobom, których rodzice, rodzeństwo lub dzieci chorowały na raka żołądka. Do pozostałych wskazań należą: 

• dyspepsja, czyli niestrawność czynnościowa lub wcześniej niediagnozowana, 
• długotrwałe leczenie lekami z grupy IPP, zmniejszającymi wydzielanie kwasu solnego w żołądku, 
• planowane długotrwałe lekami przeciwbólowymi, 
• pierwotna małopłytkowość immunologiczna, 
• anemia z niedoboru żelaza przy braku innej przyczyny, 
• niedobór witaminy B₁₂, 
• prośba pacjenta o wykonanie testu. 

Ureazowy test oddechowy jest wykorzystywany zarówno przy rozpoznawaniu zakażenia, jak i przy ocenie skuteczności leczenia zakażenia H. pylori. W przypadku podejrzenia choroby wrzodowej lub choroby nowotworowej preferowaną metodą diagnostyki w kierunku zakażenia H. pylori jest test ureazowy wykonany podczas gastroskopii. Badanie endoskopowe pozwala dokładnie obejrzeć światło przewodu pokarmowego, a także pobrać wycinki do badań histopatologicznych. Jeśli jednak nie ma możliwości wykonania gastroskopii lub pacjent nie wyraża na nią zgody, test oddechowy jest jedną z alternatyw.

W ureazowym teście oddechowym wykorzystuje się izotop węgla 14C. Jest on promieniotwórczy, jednak dawka promieniowania pochłoniętego podczas jednego testu jest mniej więcej równa dawce promieniowania tła, na jaką jesteśmy narażeni w ciągu jednej doby. Jest także znacznie niższa niż podczas standardowego zdjęcia RTG. Jednak z powodu możliwości narażenia na dodatkowe promieniowanie z reguły nie wykonuje się tego badania u dzieci oraz u kobiet w ciąży. Niektóre laboratoria oferują także przeprowadzenie badania z użyciem izotopu 13C, który nie jest już radioaktywny i może być stosowany nawet u dzieci i kobiet w ciąży. 

Jak przebiega oddechowy test ureazowy? 

Test zaczyna się od wypicia środka diagnostycznego. Czasem, dla poprawy smaku dodaje się do niego sok owocowy. Po około 30 minutach pobiera się od pacjenta próbkę wydychanego powietrza. Osoba badania wydmuchuje powietrze przez rurkę. Gaz jest zbierany w specjalnym balonie. Następnie, za pomocą specjalnej aparatury sprawdza się ilość wydychanego dwutlenku węgla zawierającego znakowany węgiel. Wynik badania dostępny jest od razu. Całość trwa kilkadziesiąt minut.  

Przed przystąpieniem do badania należy odpowiednio się przygotować. Należy przyjść na czczo, min. 6 godzin po ostatnim posiłku. Niektóre leki mogą wpływać na fałszywie ujemny wynik testu. Z tego też powodu należy zgłosić się minimum miesiąc po zakończeniu antybiotykoterapii lub zakończeniu leczenia solami bizmutu. Przyjmowanie leków zmniejszających wydzielanie kwasu solnego z grupy IPP należy odstawić ok. tydzień, a blokery receptora H₂ (np. ranitydyna) 2-3 dni przed badaniem. 

Zalety i wady testu oddechowego 

Każdy test służący do wykrywania zakażenia H. pylori ma swoje wady i zalety. Niewątpliwie dobrą stroną testu oddechowego na Helicobacter jest fakt, że jest on nieinwazyjny, a co za tym idzie, bezpieczny. Praktycznie nie ma ryzyka żadnych powikłań. Badanie to cechuje również najwyższa czułość i swoistość spośród nieinwazyjnych testów. Test oddechowy jest też wygodniejszy dla pacjentów w porównaniu do testu wykrywającego antygeny bakterii w kale. 

Słabą stroną testu oddechowego jest to, że u osób z zanikowym zapaleniem błony śluzowej żołądka, u których wydzielaniu kwasu solnego w żołądku jest obniżone, wyniki testu będą fałszywie ujemne. Wynik badania może być również zafałszowany u osób z niedawno przebytym lub aktywnym krwawieniem z żołądka lub przełyku. Z kolei obecność innych bakterii z rodzaju Helicobacter może dawać wyniki fałszywie dodatnie.