TSH – o czym świadczy podwyższone i obniżone TSH? Wskazania do badania, normy, cena
Anna Posmykiewicz

TSH – o czym świadczy podwyższone i obniżone TSH? Wskazania do badania, normy, cena

TSH (hormon tyreotropowy) jest produkowany przez przysadkę mózgową i stymuluje tarczycę do wydzielania hormonów (trójjodotyroniny – T3 oraz tyroksyny – T4). Oznaczenie poziomu TSH we krwi jest podstawowym badaniem, dzięki któremu można sprawdzić, czy tarczyca funkcjonuje prawidłowo. Co oznacza podwyższone TSH lub obniżony poziom tyreotropiny?

Tarczyca jest nieparzystym narządem wydzielania wewnętrznego, który położony jest w przednio–dolnej części szyi. Odpowiedzialna jest za produkcję hormonów: tyroksyny (fT4) oraz trójjodotyroniny (fT3), jak również kalcytoniny. Praca tarczycy jest regulowana jest przez oś podwzgórze – przysadka poprzez wydzielanie przez te dwa narządy hormonów: tyreoliberyny (TRH) oraz tyreotropiny (TSH). Podstawowym badaniem, od którego zaczyna się diagnostykę zaburzeń czynności tarczycy jest badanie poziomu hormonu TSH.

Co to jest TSH? Kiedy bada się poziom TSH?

TSH to inaczej hormon tyreotropowy. Jest to hormon glikoproteinowy, który produkowany jest przez przysadkę mózgową. Regulacja wydzielania tyreotropiny odbywa się na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego z hormonami tarczycy. W sytuacji, kiedy wolna tyroksyna (fT4) i trijodotyronina (fT3) są niskie, poziom TSH jest wysoki. I odwrotnie – wysokie fT4 i wysokie fT3 powodują, że poziom TSH jest niski. 

Poziom TSH badany jest w sytuacji, kiedy lekarz podejrzewa, że u pacjenta pojawiły się problemy z funkcjonowaniem gruczołu tarczowego oraz z jego pracą. Inaczej mówiąc, stężenie TSH jest oznaczane przy podejrzeniu u pacjenta nadczynności oraz niedoczynności gruczołu tarczowego.

Normy hormonu tyreotropiny we krwi

Trzeba pamiętać o tym, że normy TSH dla wieku są różne. TSH u dorosłego zawiera się w przedziale 0,4–4,0 mIU/l. Wyniki badań TSH wykraczające poza ten przedział (czyli nieprawidłowy poziom TSH) wymagają dalszej diagnostyki, przede wszystkim należy wtedy oznaczyć hormon tarczycy, jakim jest wolna tyroksyna (fT4) oraz trijodotyronia (fT3).

U dzieci bezpośrednio po urodzeniu za prawidłowy wynik TSH przyjmuje się jego poziom sięgający 19 mIU/l, przez pierwsze 10 tygodni życia dziecka poziom TSH waha się pomiędzy 0,6–10 mIU/l, u dzieci kilkuletnich jest to zakres 0,4–6,0 mIU/l, zaś u nastolatków norma TSH to 0,4–5,0 mIU/L. 

Interpretacja wyników tarczycy zawsze powinna odbywać się w czasie osobistej wizyty u lekarza, aby mógł on odnieść je do stanu klinicznego pacjenta, wówczas dopiero będzie mógł postawić stuprocentowo pewna diagnozę. 

Powiązane produkty

Podwyższone TSH – o czym świadczy?

Wysoki poziom TSH może świadczyć o tym, że pacjent cierpi z powodu niedoczynności tarczycy. TSH powyżej normy zwykle w takiej sytuacji współwystępuje z niskim poziomem fT4 oraz fT3, zaś tym zaburzeniom hormonalnym towarzyszą także charakterystyczne objawy:

  • senność,
  • zmęczenie,
  • sucha i szorstka skóra
  • wzmożone wypadanie włosów,
  • słabe, łamiące się paznokcie,
  • nadmierny przyrost masy ciała,
  • zaparcia,
  • ciągłe uczucie zimna,
  • niskie ciśnienie tętnicze krwi, 
  • spowolnione bicie serca (bradykardia). 

W przypadku, kiedy stwierdza się niski poziom fT3 oraz fT4, jak również wysoki poziom hormonu tyreotropowego, zawsze warto oznaczyć poziomy przeciwciał (anty-TG i anty-TPO – przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie oraz przeciwko peroksydazie tarczycowej) po to, aby stwierdzić czy pacjent nie cierpi na autoimmunologiczne, przewlekłe zapalanie tarczycy – chorobę Hashimoto, która jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. 

Mogą też zdarzyć się sytuacje, w których wyniki badań tarczycy będą nietypowe. Jak je wówczas interpretować? Przyjmuje się, że:

  • Prawidłowe stężenie FT4 i prawidłowe stężenie FT3 oraz zwiększone stężenie TSH – świadczy o subklinicznej niedoczynności tarczycy.
  • Zmniejszone stężenie FT4 i prawidłowe lub zmniejszone stężenie TSH – świadczy o wtórnej lub trzeciorzędowej niedoczynności tarczycy.
  • Stężenie FT4 małe, a stężenie TSH znacznie zwiększone – śpiączka hipometaboliczna.

Obniżone TSH – o czym świadczy?

Niski poziom TSH z kolei zwykle miewa związek z nadczynnością tarczycy. TSH poniżej normy związane jest zazwyczaj z wysokim poziomem fT3 oraz z wysokim poziomem fT4. Te zaburzone poziomy hormonów w przypadku nadczynności tarczycy dodatkowo połączone są z objawami typowymi dla „wzmożonej” pracy gruczołu tarczowego. Objawy nadczynności tarczycy to: 

  • nadmierna nerwowość i rozdrażnienie,
  • problemy ze snem,
  • nadmierna utrata masy ciała, 
  • biegunki,
  • wysokie ciśnienie tętnicze krwi w połączeniu z przyspieszoną czynnością serca, czyli z tachykardią,
  • delikatnie wilgotna skóra (mówi się, że skóra jest "aksamitna”),
  • uczucie ciągłego gorąca.

Mogą zdarzyć się również w przypadku nadczynności tarczycy nietypowe wyniki poziomów hormonów:

  • Prawidłowe (często w górnej granicy normy) stężenie FT4 lub FT3 i niski poziom TSH świadczy o subklinicznej nadczynności tarczycy.
  • TSH wysokie oraz wysokie FT4 i FT3 świadczy o wtórnej nadczynności tarczycy.

TSH w ciąży 

Obniżone TSH w ciąży (w pierwszym trymestrze) można zwykle uznawać za stan fizjologiczny, ponieważ w tym czasie na obniżanie się poziomu hormonu tyreotropowego ma wpływ szybko narastający poziom gonadotropiny kosmówkowej beta–HCG Po stwierdzeniu niskiego poziomu TSH lekarz powinien jednak zlecić oznaczenie wolnych hormonów tarczycy, czyli badanie stężenia fT3 oraz badanie poziomu fT4, jak również poziomów przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG) i przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO), aby stwierdzić, czy ciężarna nie cierpi z powodu choroby Hashimoto. Jeśli wyniki wszystkich badań są prawidłowe, należy ciężarną wyłącznie obserwować. Badanie TSH u ciężarnych należy powtórzyć na początku II trymestru, kiedy zmniejsza się stopniowo efekt działania beta–Hcg. Jeśli wtedy poziom TSH oraz poziomy wolnych hormonów nie wrócą do normy, wówczas zajdzie potrzeba leczenia. 

Podwyższone TSH w ciąży także wymaga dodatkowego oznaczenia wolnych hormonów tarczycy i przy ich nieprawidłowych poziomach zajdzie konieczność włączenia leczenia hormonalnego za pomocą odpowiednio dobranych dawek tyroksyny.

Ile kosztuje badanie TSH i czy jest refundowane?

Cena TSH wykonywanego prywatnie nie jest wysoka i mieści się ona zwykle w przedziale 15–20 zł. Badanie TSH można zrobić praktycznie w każdym laboratorium diagnostycznym. Jeśli na oznaczenie poziomu TSH zostało wystawione skierowanie lekarskie, podlega ono refundacji przez NFZ. Trzeba pamiętać, że do badania zaleca się być na czczo, najważniejsze jest jednak, aby na pobranie krwi zgłosić się w godzinach porannych.

  1. A. Szczeklik, P. Gajewski (red.), Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2019, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019.
  2. G. Herold, Medycyna wewnętrzna, tom 1–2, PZWL, Warszawa 2008.
  3. A. Fauci, E. Braunwald, D. Kasper i in., Interna Harrisona 2009, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2009.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij