TSH – normy, za wysokie, za niskie. Interpretacja wyników
Agnieszka Gierszon

TSH – normy, za wysokie, za niskie. Interpretacja wyników

TSH (hormon tyreotropowy) jest produkowany przez przysadkę mózgową i stymuluje tarczycę do wydzielania hormonów – trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Oznaczenie poziomu TSH we krwi jest podstawowym badaniem, dzięki któremu można sprawdzić, czy tarczyca funkcjonuje prawidłowo. Co oznacza podwyższone TSH lub obniżony poziom tyreotropiny?

  1. Czym jest badanie poziomu TSH i kiedy należy je wykonać?
  2. Jakie są normy TSH dla różnych grup wiekowych?
  3. TSH a diagnostyka zaburzeń tarczycy – nadczynność, niedoczynność a subkliniczna niedoczynność w wynikach
  4. Jak wygląda badanie TSH?
  5. Co oznacza podwyższony poziom TSH? Co mają wspólnego z TSH parametry FT3 i FT4?
  6. Co oznacza niski poziom TSH?
  7. TSH w ciąży – dlaczego warto monitorować poziom hormonów tarczycy?
  8. Jak przygotować się do badania TSH i kiedy je powtórzyć?
  9. Ile kosztuje badanie TSH? Czy jest refundowane przez NFZ?

Czym jest badanie poziomu TSH i kiedy należy je wykonać?

Hormon tyreotropowy (TSH) jest wydzielany przez przysadkę mózgową. Badanie poziomu TSH i hormonów wydzielanych przez gruczoł tarczowy w odpowiedzi na jego działanie – trójjodotyroniny (fT3) i tyroksyny (fT4) – przydatne jest w ocenie czynności tarczycy i monitorowaniu leczenia nadczynności lub niedoczynności tego gruczołu.

Profilaktyczne badania poziomu TSH warto wykonywać raz w roku, natomiast pacjenci ze zdiagnozowanymi chorobami tarczycy i w trakcie terapii, u których zdiagnozowano zaburzenia pracy tarczycy, powinni badać się z częstotliwością zleconą przez lekarza prowadzącego.

Badanie poziomu TSH istotne jest również w przypadku kobiet ciężarnych i dopiero planujących ciążę lub borykających się z niepłodnością, a także pacjentów leczących się z powodu innych chorób autoimmunologicznych lub osób z chorobami tarczycy w wywiadzie rodzinnym. Przesiewowe badanie TSH wykonywane jest u noworodków.

Badanie poziomu TSH powinni wykonać również wszyscy pacjenci, u których występują niespecyficzne objawy, m.in.:

  • zmęczenie,
  • rozdrażnienie,
  • trudności ze snem,
  • zaburzenia rytmu serca (zbyt szybkie lub za wolne bicie serca),
  • niewyjaśnione wahania masy ciała (nagła utrata kilogramów lub przeciwnie – trudności ze schudnięciem),
  • zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunki bądź zaparcia),
  • obrzęki lub zaburzone odczuwanie ciepła albo zimna.

Jakie są normy TSH dla różnych grup wiekowych?

Zakresy referencyjne dla stężeń TSH różnią się nieco w zależności od laboratorium i stosowanej przez nie metody, jednak w przypadku zdrowych dorosłych obu płci mieszczą się mniej więcej w zakresie od 0,5 do 4,1 mIU/L, niezależnie od wieku pacjenta.

Inaczej ma się sprawa z pacjentkami po menopauzie oraz kobietami ciężarnymi. W przypadku pacjentek po okresie menopauzy poziom TSH może być nieco wyższy i waha się w granicach od ok. 0,4 do ok. 5,2 mIU/L.

U kobiet w początkowym okresie ciąży, tj. w pierwszym trymestrze, poziom TSH ulega fizjologicznemu obniżeniu i osiąga wartości z przedziału 0,01–2,32 mIU/L. W drugim trymestrze ciąży dolna granica stężenia TSH wynosi ok. 0,03 mIU/L, a w trzecim trymestrze – około 0,13 mIU/L.

W przypadku noworodków, niemowląt i dzieci po ukończeniu pierwszego roku życia przyjęto jeszcze inne zakresy referencyjne TSH:

  • U noworodka do trzeciej doby życia stężenie TSH może fizjologicznie osiągać wartość nawet do 19 mIU/L.
  • U dzieci do ukończenia 3 miesiąca życia stężenie TSH mieści się w granicach od ok. 0,72 do 11 mIU/L.
  • W okresie od 4 do 12 miesiąca życia – w granicach od ok. 0,73 do 8,20 mIU/L.
  • U dzieci starszych, pomiędzy 1 a 6 rokiem życia, wartości TSH mieszczą się w zakresie od 0,7 do 6,0 mIU/L.
  • U dzieci w okresie od 7 do 11 roku życia poziom TSH waha się w przedziale od 0,6 do 7,0 mIU/L.
  • U nastolatków do osiągnięcia pełnoletności TSH przyjmuje wartości od 0,5 do ok. 5 mIU/L.

Powiązane produkty

TSH a diagnostyka zaburzeń tarczycy – nadczynność, niedoczynność a subkliniczna niedoczynność w wynikach

Oznaczenie poziomu TSH jest pomocne w diagnostyce zaburzeń czynności tarczycy, do których należą niedoczynność i nadczynność gruczołu tarczowego oraz niedoczynność i nadczynność subkliniczna (podkliniczna).

Kiedy poziomy fT3 i fT4 pozostają w normie, a stężenie TSH nieznacznie wzrasta lub się obniża, możemy mówić o subklinicznej niedoczynności lub nadczynności gruczołu tarczowego. Należy pamiętać, że aby potwierdzić subkliniczną niedoczynność lub nadczynność tarczycy, trzeba u pacjenta wykluczyć inne przyczyny mogące wpływać na zmianę poziomu TSH.

Jak wygląda badanie TSH?

Oznaczenie poziomu TSH wykonuje się zwykle w surowicy krwi, uzyskanej po odwirowaniu krwi żylnej pobranej ze zgięcia łokciowego pacjenta lub z pięty noworodka. Materiał należy pobierać w godzinach porannych z uwagi na dobowe wahania poziomu hormonu we krwi.

WITAMINY DLA DOROSŁYCH I DZIECI

MINERAŁY W TABLETKACH

LEKI NA ZAPARCIA

Co oznacza podwyższony poziom TSH? Co mają wspólnego z TSH parametry FT3 i FT4?

Podwyższony poziom TSH obserwuje się najczęściej u pacjentów z niedoczynnością tarczycy i autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy (chorobą Hashimoto). Niekiedy zwiększone ponad normę stężenie TSH może występować również u osób z guzem przysadki mózgowej i u pacjentów, którzy nie przestrzegają zasad leczenia niedoczynności tarczycy lub przyjmują nieodpowiednio dobrane, tj. zbyt niskie, dawki leków.

Istnieją również tzw. pozatarczycowe przyczyny wzrostu TSH, do których należą m.in. ciąża, inne występujące u pacjenta choroby bądź niektóre przyjmowane przez pacjenta leki (np. jod).

U pacjentów ze zdiagnozowaną niedoczynnością tarczycy poziom TSH jest zwykle podwyższony i przekracza górny zakres referencyjny, natomiast poziom hormonów tarczycy (fT3 i fT4) najczęściej pozostaje obniżony. W przypadku nadczynności tarczycy mamy u pacjenta do czynienia z sytuacją odwrotną, czyli z niskim lub nieoznaczalnym poziomem TSH i znacznie podwyższonym poziomem fT3 i/lub fT4.

Co oznacza niski poziom TSH?

Zbyt niski poziom TSH najczęściej występuje u pacjentów z nadczynnością tarczycy, w tym u osób z wolem guzkowym toksycznym lub chorobą Gravesa-Basedowa, u chorych z guzem lub niedoczynnością przysadki mózgowej, a także u pacjentów z niedoczynnością tarczycy, którzy leczą się zbyt wysokimi dawkami leków zawierających hormon tarczycy. Obniżone stężenie TSH może występować również u pacjentek ciężarnych w pierwszych trzech miesiącach ciąży, u osób starszych, przewlekle zestresowanych i przyjmujących niektóre leki.

TSH w ciąży – dlaczego warto monitorować poziom hormonów tarczycy?

Poziom TSH należy monitorować u kobiet ciężarnych ze szczególną starannością. Nie dość, że regularne oznaczanie TSH pozwala wykryć niedoczynność tarczycy, którą w ciąży łatwo przeoczyć i zbagatelizować, to odpowiednie stężenie TSH jest niezmiernie istotne dla właściwego rozwoju układu kostnego i nerwowego płodu.

Jak przygotować się do badania TSH i kiedy je powtórzyć?

Do badania poziomu TSH nie jest wymagane szczególne przygotowanie pacjenta. Na badanie nie trzeba stawiać się na czczo, również miesiączka nie stanowi przeciwwskazania do wykonania badania.

Ile kosztuje badanie TSH? Czy jest refundowane przez NFZ?

Wykonanie badań wszystkich hormonów tarczycy możliwe jest z refundacją Narodowego Funduszu Zdrowia, jednak na badanie skierowanie musi wystawić lekarz prowadzący pacjenta (lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, endokrynolog lub ginekolog).

Pacjenci, którzy wybiorą odpłatne badanie poziomu TSH, w zależności od lokalizacji laboratorium zapłacą za nie około 25-45 zł. Czas oczekiwania na wynik oznaczenia poziomu TSH nie przekracza zwykle 1 dnia roboczego.

  1. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Pod red. A. Dembińskiej-Kieć, J. Naskalskiego i B. Solnicy. Wyd. IV. Wrocław 2018.
  2. Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna. Warszawa 2014.
  3. Jarząb B. i in. Postępowanie w nadczynności tarczycy w przebiegu choroby Gravesa i Basedowa. Omówienie wytycznych European Thyroid Association 2018. Med. Prakt. 2019;3:36-52.
  4. Płaczkiewicz-Jankowska E. i in. Rozpoznawanie i leczenie niedoczynności tarczycy u kobiet planujących ciążę i kobiet w ciąży. Omówienie zaleceń Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego 2021. Med. Prakt. 2022;2:31-44.
  5. Ruchała M. i in. Diagnostyka i leczenie chorób tarczycy u kobiet w ciąży według wytycznych American Thyroid Association 2017. Med. Prakt. 2017;12:48-59.
  6. TSH, [online] https://www.labtestsonline.pl/test/tsh [dostęp:] 07.11.2024.
  7. Nieprawidłowe stężenie hormonu tyreotropowego: kiedy i kogo leczyć?, [online] https://podyplomie.pl/medycyna/26979,nieprawidlowe-stezenie-hormonu-tyreotropowego-kiedy-i-kogo-leczyc [dostęp:] 07.11.2024.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • fT3 – badanie, za wysokie, poniżej normy. Jakie są wskazania do oznaczenia i jak interpretrować wyniki?

    Badanie poziomu FT3 jest jednym z podstawowych oznaczeń hormonalnych krwi, które należy wykonać przy podejrzeniu choroby tarczycy. Nie ma znaczenia, czy objawy wskazują na nadczynność gruczołu czy też na jego niedoczynność, ponieważ w obu przypadkach wskazane jest wykonanie analizy tego stężenia. Badanie najczęściej towarzyszy ocenie innych hormonów oraz obliczeniu stosunku FT3 do FT4 (tzw. konwersji trójjodotryoniny do tyroksyny) i porównaniu tychże do poziomu TSH. Jak należy się przygotować do badania, czy do pobrania krwi trzeba być na czczo oraz na co wskazuje podwyższony i obniżony poziom FT3? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • fT4 – normy, za wysokie, za niskie. Jak interpretować wyniki badania?

    Badanie poziomu FT4 (tyroksyny) jest oznaczeniem hormonalnym, które pozwala ocenić, czy tarczyca działa prawidłowo. Aby właściwie zinterpretować wyniki FT4, należy dokonać porównania jego wartości z FT3 – trójjodotyroniną i TSH – hormon tyreotropowy. Tyroksyna jest jednym z tzw. hormonów aktywności życiowej, ponieważ dociera do każdej komórki ciała, przez co wpływa na szereg procesów fizjologicznych determinujących stan zdrowia. Czy do badania FT4 trzeba być na czczo i które niepokojące objawy wynikające z zaburzeń pracy tarczycy powinny zostać poddane ocenie, poprzez badanie poziomu tyroksyny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Jakie badania należy zrobić, żeby sprawdzić pracę tarczycy?

    Badanie poziomów hormonów, które wpływają na pracę tarczycy, powinno się wykonywać regularnie, a nie tylko wówczas, kiedy u pacjenta występują charakterystyczne objawy zaburzeń pracy tego gruczołu. Które badania wchodzą w skład trójki tarczycowej, jak obliczyć konwersje i ile to kosztuje?

  • Niedoczynność tarczycy u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

    Niedoczynność tarczycy u dzieci to stan, w którym gruczoł tarczowy nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów: trijodotyroniny i tyroksyny. Choroba może być wrodzona lub nabyta. Objawy niedoczynności tarczycy u dzieci to najczęściej: nadmierne zmęczenie, przyrost masy ciała, zaparcia, zahamowanie wzrostu. Jak wygląda diagnostyka i leczenie niedoczynności tarczycy u noworodków, niemowląt i starszych dzieci?  

  • Anty-TG – badanie, normy, za wysokie, za niskie. Jak interpretować wyniki?

    Badanie anty-TG, czyli oznaczenie przeciwciał przeciwtarczycowych, zleca się najczęściej pacjentom z chorobą Hashimoto i rakiem tarczycy. Ponadto oznaczenie poziomu przeciwciał anty-TG umożliwia weryfikację badania oceniającego stężenie endogennej tyreoglobuliny. Oznaczenie anty-TG jest badaniem refundowanym przez NFZ, jeśli pacjent zostanie na nie skierowany przez lekarza. Jak wygląda badanie miana przeciwciał anty-TG, czy do pobrania krwi należy przystąpić na czczo oraz ile kosztuje oznaczenie tego parametru? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Jakie są objawy niedoczynności tarczycy w ciąży? Czy można ją leczyć? Normy badań

    Niedoczynność tarczycy w ciąży może zwiększyć ryzyko związane z poronieniem, odklejeniem łożyska, niedokrwistością, nadciśnieniem ciążowym czy krwawieniem poporodowym. Wyjątkowo newralgiczny moment to ten, kiedy niedoczynność wystąpi w pierwszym trymestrze ciąży. Jak diagnozować i leczyć niedoczynność tarczycy u kobiety w ciąży, tak aby terapia była skuteczna i nie zaszkodziła dziecku?

  • anty-TPO – norma, wysokie, niskie. Kiedy należy wykonać oznaczenie aTPO? Cena i skierowanie na badanie

    Badanie poziomu anty-TPO, czyli autoprzeciwciał skierowanych przeciwko peroksydazie tarczycowej, najczęściej zleca się pacjentkom, u których podejrzewa się chorobę autoimmunologiczną tarczycy, jaką jest np. Hashimoto. W celu sprawdzenia tego parametru należy oddać krew w laboratoryjnym punkcie pobrań o dowolnej porze dnia, bez konieczności bycia na czczo. Najczęściej anty-TPO oznacza się wraz z określeniem poziomu innych parametrów hormonalnych należących do tzw. panelu tarczycowego, czyli TSH, FT3 i FT4, anty-TG i TG. Ile kosztuje badanie anty-TPO i jakie są jego normy? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Badanie przeciwciał przeciwtarczycowych (TRAb) – wskazania, normy, interpretacja wyników

    TRAb, czyli przeciwciała przeciwko receptorom hormonu stymulującego tarczycę (TSH). Mogą być stymulujące (naśladują działanie TSH, wywołując nadczynność tarczycy), zakłócające (utrudniają wiązanie się TSH z receptorem, wywołując chorobę Gravesa-Basedowa) lub blokujące (uniemożliwiają aktywność receptorów TSH, wywołując niedoczynność tarczycy). Badanie poziomu przeciwciał TRAb zleca się najczęściej w przypadku podejrzenia wystąpienia chorób autoimmunologicznych związanych z tarczycą. Zbyt wysokie miano TRAb jest wyjątkowo niebezpieczna w przypadku kobiet w ciąży, szczególnie w ostatnim trymestrze. Wówczas płód jest narażony na rozwój nadczynności gruczołu tarczowego, a tym samym istnieje ryzyko wystąpienia u niego m.in. wad wrodzonych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.