Niedoczynność tarczycy u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie
Katarzyna Makos

Niedoczynność tarczycy u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Niedoczynność tarczycy u dzieci to stan, w którym gruczoł tarczowy nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów: trijodotyroniny i tyroksyny. Choroba może być wrodzona lub nabyta. Objawy niedoczynności tarczycy u dzieci to najczęściej: nadmierne zmęczenie, przyrost masy ciała, zaparcia, zahamowanie wzrostu. Jak wygląda diagnostyka i leczenie niedoczynności tarczycy u noworodków, niemowląt i starszych dzieci?

 

Niedoczynność tarczycy u dzieci – charakterystyka schorzenia

Niedoczynność tarczycy objawia się obniżonym stężeniem hormonów trijodotyroniny i tyroksyny, których produkcja i wydzielanie regulowane są przez oś podwzgórze-przysadka-tarczyca. Hormony tarczycy odgrywają istotną rolę już w życiu płodowym, biorąc udział w prawidłowym rozwoju i wzroście płodu oraz regulując metabolizm i dojrzewanie komórek na wczesnym etapie życia. Płód zaczyna produkować hormony tarczycowe między 10-12 tygodniem życia, a między 27-28 tygodniem ich stężenie jest ustabilizowane. Wcześniej (w kluczowym okresie rozwoju mózgu dziecka) są one w głównej mierze dostarczane przez łożysko od matki. Z tego powodu bardzo ważne jest odpowiednio wczesne leczenie i kontrola zaburzeń hormonalnych u kobiet ciężarnych z niedoczynnością tarczycy. 

Hormony tarczycy biorą udział w procesach wzrastania – działają korzystnie na wydzielanie hormonu wzrostu, proliferację komórek kości, zwiększają działanie czynników prowzrostowych na chrząstkę. Regulują także metabolizm oraz termogenezę, czyli utrzymanie odpowiedniej ciepłoty ciała, a także wpływają na procesy dojrzewania płciowego. 

Niedoczynność tarczycy u dzieci – przyczyny

Przyczyny niedoczynności tarczycy u dzieci to:

  • zaburzenia rozwojowe – aplazja (brak) tarczycy, hipoplazja, ektopia; 
  • zaburzenia genetyczne w produkcji, transporcie i metabolizmie tyroksyny; 
  • niedoczynność spowodowana przeciwciałami matki; 
  • obwodowa oporność na hormony tarczycy; 
  • niedobór jodu; nadmiar jodu (środki kontrastowe, amiodaron, tyreostatyki przyjmowane przez matkę w ciąży);
  • niedoczynność przysadki (uszkodzenie, niedorozwój przysadki, genetycznie uwarunkowana niedoczynność);
  • zaburzenia funkcji podwzgórza – uraz, zakażenie, zaburzenia rozwoju, wady ośrodkowego układu nerwowego;
  • choroby autoimmunologiczne (choroba Hashimoto), zapalenia tarczycy wirusowe, bakteryjne;
  • uraz tarczycy.

Powiązane produkty

Niedoczynność tarczycy u dzieci – objawy

Niedoczynność tarczycy u noworodka

Wrodzona niedoczynność tarczycy występuje u nowonarodzonych dzieci z częstością 1:3000-4000 tysiące urodzeń rocznie. W Polsce, dzięki przesiewowym badaniom noworodków, większość chorych dzieci jest diagnozowana we wczesnym okresie choroby i szybkie wdrożenie leczenia zapobiega znacznemu opóźnieniu i upośledzeniu psychorozwojowemu (tzw. kretynizm). We wczesnym etapie życia objawy mogą być znikome i ujawniać się dopiero po pewnym czasie, ze względu na działanie odmatczynej tyroksyny transportowanej przez łożysko (25-50% zapotrzebowania płodu). 

W wywiadzie okołoporodowym na zaburzenia tarczycy może wskazywać: ciąża przenoszona, słabe ruchy płodu w trakcie ciąży, wolna akcja porodowa. Noworodek z niedoczynnością tarczycy charakteryzuje się ospałością, obniżonym napięciem mięśniowym, ma problemy z ssaniem i zaparcia (co przejawiać się może opóźnionym oddaniem smółki), innym objawem może być przedłużająca się żółtaczka, przesuszona skóra, obniżona ciepłota ciała. Czasami może występować hipoglikemia, cechy dysmorfii (hiperteloryzm, obrzęk powiek, krótka szyja z niską linią owłosienia głowy, szerokie dłonie z krótkimi palcami, mikropenis). 

Niedoczynność tarczycy u niemowlaka

Niemowlę z niedoczynnością tarczycy, tak jak w przypadku noworodka, jest senne, mniej reaktywne, niechętnie ssie pokarm, ma obniżone łaknienie. Może występować opóźnione zarastanie tylnego ciemiączka (standardowo zarasta między 6-16 tygodniem życia), opóźnione ząbkowanie, przepuklina pępkowa, przerośnięty język, ochrypły głos, zmniejszona siła mięśniowa, bradykardia, pogorszenie słuchu, gorszy rozwój psychoruchowy i zaburzenia wzrastania (późniejsze osiąganie tzw. kamieni milowych). 

Niedoczynność tarczycy u starszych dzieci

Typowe objawy niedoczynności tarczycy u dzieci to:

  • uczucie zimna, 
  • bradykardia, 
  • nadwaga, 
  • pogorszenie pamięci i koncentracji, 
  • senność, 
  • zmęczenie, 
  • osłabienie siły mięśniowej, 
  • zaparcia, 
  • łamliwe, suche włosy, 
  • łuszcząca się skóra, 
  • obrzęk śluzakowaty w obrębie twarzy. 

Często w przebiegu choroby Hashimoto pierwszym objawem u dzieci jest niedobór wzrostu. U nastolatków hipotyreoza może objawiać się opóźnieniem dojrzewania, a w przypadku ciężkiej niedoczynności pierwotnej – przedwczesnym wystąpieniem pokwitania (TSH w swojej budowie podobne jest do FSH i może wpływać na jego receptory, wywołując wzrost hormonów płciowych).

Niedoczynność tarczycy u dzieci – diagnostyka. Jaki powinien być poziom TSH u dzieci?

W niedoczynności pierwotnej tarczycy TSH będzie podwyższone, a hormony fT3 i fT4 obniżone (w przypadku subklinicznej niedoczynności fT4 będzie blisko dolnej granicy normy). We wtórnej niedoczynności tarczycy TSH i hormony będą obniżone. 

Zakres norm TSH oraz wolnej tyroksyny i trijodotyroniny różni się w zależności od wieku dziecka. Tuż po narodzinach ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na energię następuje wyrzut TSH do krwi, które osiąga w 30-60 minucie życia poziom 60-80 mIU/l, spadając w ciągu 24 godzin do poziomu ok 20 mIU/l. Podwyższone stężenie TSH (6-10 mIU/l) utrzymuje się do ok. 1 tygodnia życia noworodka, a między 1-4 tygodniem życia osiąga wartość 0,9-7,7 mIU/l. Poziom fT4 w tym okresie wynosi 7-16ug/ml. W wieku 5 lat TSH powinno mieścić się między 0,4-6,0 mIU/l, a w 14 r.ż. 0,4-5,0 mIU/l. 

Przesiewowe badanie noworodków w kierunku wrodzonej niedoczynności tarczycy wykonuje się optymalnie między 4-5 dniem życia, najwcześniej po 48 h od narodzin. Z pięty pobrana jest krew na bibułę i oznaczany jest poziom TSH. Wynik prawidłowy to <12 mIU/l. 

Niedoczynność tarczycy u dzieci – leczenie

Leczenie niedoczynności tarczycy pacjentów pediatrycznych polega na suplementacji syntetyczną tyroksyną (T4). U dzieci do 3 roku życia należy włączyć terapię jak najszybciej. Lek podaje się na czczo (u młodszych dzieci między posiłkami), w jednej dawce rano, 30-60 minut przed posiłkiem. 

Wchłanianie tyroksyny obniżają: żelazo, wapń, leki zobojętniające pH żołądka. Dawka jest dobierana pod względem masy ciała i wieku dziecka, nasilenia objawów, wyjściowego poziomu fT4 i TSH. Leczenie przebiega pod kontrolą TSH, fT4, lekarz powinien też pamiętać o regularnej ocenie tempa wzrastania, rozwoju psychoruchowego i ocenie słuchu.

  1. Léger J., Olivieri A., Donaldson M. i in., Congenital hypothyroidism consensus conference group. European Society for Paediatric Endocrinology consensus guidelines on screening, diagnosis, and management of congenital hypothyroidism, “Horm Res. Paediatr.” 2014, t.81, nr 2, s. 80–103.
  2. Kumorowicz-Czoch M., Niedoczynność tarczycy – specyfika okresu noworodkowego, niemowlęcego i wczesnodziecięcego, „Pediatria po Dyplomie”, 2018, nr 5.
  3. Beń-Skowronek I., Noworodek i wcześniak z niedoczynnością i nadczynnością tarczycy. Obraz kliniczny, diagnostyka i leczenie, [w:] Bossowki A. (red.), Tyreologia wieku rozwojowego, Medical Tribune Polska, Warszawa 2013, s. 153-78.
  4. Kucharska A. M., Beń-Skowronek I., Walczak M. i in., Leczenie i monitorowanie terapii wrodzonej niedoczynności tarczycy – rekomendacje Polskiego Towarzystwa Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej, „Endokrynologia Pediatryczna” 2016, t. 15, nr 2, s. 53–58.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zespół Aspergera – objawy, diagnoza u dzieci i dorosłych. Zaburzenie ze spektrum autyzmu

    Zespół Aspergera to zaburzenie neurorozwojowe nazywane potocznie łagodniejszą formą autyzmu. Zgodnie ze statystykami dotyczy nawet 4% osób na świecie, a jego objawy mogą różnić się w zależności od indywidualnego przypadku. Jak objawia się zespół Aspergera u dzieci i dorosłych? Jakiego wsparcia potrzebują osoby z tym zaburzeniem?

  • Paracetamol czy ibuprofen — który lek na gorączkę wybrać dla dziecka i jak go prawidłowo dawkować?

    Gorączka u dzieci bardzo często przysparza ogromnego problemu rodzicom. Część z nich boi się dawać dzieciom leki przeciwgorączkowe, ponieważ nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób należy je dawkować i jakie odstępy czasu należy zachować pomiędzy poszczególnymi dawkami leków. Który lek w walce z infekcją podawać dzieciom? Jaka jest bezpieczna dawka ibuprofenu lub paracetamolu, którą można podać maluchowi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Szczepionka przeciw ospie wietrznej – charakterystyka, cena, skutki uboczne szczepionki

    Szczepionka na ospę wietrzną jest zalecana w Programie Szczepień Ochronnych. Chroni przed zachorowaniem i powikłaniami po przejściu choroby. Szczepionka na polskim rynku występuje w formie jednego preparatu i można ją podawać dzieciom, które skończyły 9 miesięcy. Kilkudziesięcioletnią oporność na ospę zapewnia podanie dwóch dawek leku, w określonych odstępach czasu. Ile kosztuje szczepionka, jak się przygotować do szczepienia przeciwko ospie wietrznej i czy jest ono bezpieczne? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Biegunka u niemowlaka i dziecka – co robić? Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

    Biegunka to jedna z najczęstszych dolegliwości u dzieci oraz przyczyna wizyt lekarskich. Wbrew pozorom postępowanie jest bardzo proste i w części przypadków dziecko może być z powodzeniem leczone w domu. Jak radzić sobie z biegunką u noworodka, niemowlęcia lub starszego dziecka? Jak zapobiegać rozwolnieniu i kiedy zgłosić się do lekarza?

  • Sposoby na wzmocnienie odporności dziecka – szczepienia, hartowanie, suplementacja

    Wzmocnienie odporności dziecka jest często wyzwaniem dla rodziców. Muszą oni zadbać nie tylko o dietę, ale także o odpowiednią ilość snu czy dopilnowanie kalendarza szczepień. Wszystkie działania, które podejmują powinny być z pewnością okraszone zdrowym rozsądkiem. Jak go zachować i nie zaszkodzić dziecku, chcąc uodpornić je na wszelkie choroby? Czy jest to w ogóle możliwe?

  • Jak uniknąć wad zgryzu u dzieci? Dobre nawyki

    Chociaż blisko 90 procent dzieci w wieku szkolnym ma mniejsze lub większe wady zgryzu, to tylko 10–15 procent z nich boryka się z zaawansowanymi problemami w tej sferze, które wymagają leczenia. Większość pacjentów poddaje się działaniom korekcyjnym ze względu na defekt kosmetyczny, a nie z powodu dolegliwości zdrowotnych.

  • Wyprawka dla noworodka z apteki – co kupić? O czym pamiętać?

    Zbliżający się poród niesie sporo emocji dla obojga rodziców. Przygotowując się na przyjście nowego członka rodziny, warto wcześniej zaopatrzyć się w niezbędne produkty, które będą potrzebne od pierwszych dni życia dziecka. Wcześniej przygotowana lista, a następnie zakupienie wyprawki dla noworodka przed jego narodzinami ograniczy zbędny stres po narodzinach dziecka oraz doda rodzicom pewności, że są w pełni przygotowani na przyjście dziecka.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.