Choroba Hashimoto – przyczyny, objawy, badania, leczenie
Katarzyna Makos

Choroba Hashimoto – przyczyny, objawy, badania, leczenie

Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, w przebiegu którego dochodzi do stopniowego uszkadzania miąższu gruczołu tarczowego. Stan ten może prowadzić do niedoczynności tarczycy, czyli niedoboru hormonów: tyroksyny i trijodotyroniny. Objawy choroby Hashimoto obejmują m.in. wzrost masy ciała, kołatanie serca, obniżenie nastroju, uczucie zimna, nadmierne wypadanie włosów, problemy z suchą, łuszczącą się skórą. Jakie badania należy wykonać przy podejrzeniu choroby Hashimoto? Jak wygląda jej leczenie?

Choroba Hashimoto – charakterystyka

Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, prowadzące do niedoboru hormonów gruczołu tarczowego: tyroksyny i trijodotyroniny. Dotyczy ono głównie kobiet i w krajach bez niedoboru jodu jest główną przyczyną niedoczynności tarczycy

Choroba może wystąpić w każdym wieku, ze szczytem zachorowalności w 4.-5. dekadzie życia. Szacuje się, że rocznie występuje do 1,5 przypadków na 1000 osób. Czynniki ryzyka wystąpienia choroby Hashimoto to: niedobór jodu i selenu, infekcje, leki (amiodaron, sole litu, interferon-γ), inne choroby autoimmunologiczne (celiakia, cukrzyca typu 1, toczeń), choroba Hashimoto w rodzinie.   

Choroba Hashimoto – przyczyny

U podłoża choroby Hashimoto leżą zaburzenia układu immunologicznego – organizm produkuje przeciwciała skierowane przeciwko własnym antygenom, są to: 

  • przeciwciała anty-Tg – są to przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie, jest to białko stanowiące składnik koloidu w komórkach pęcherzykowych tarczycy,
  • przeciwciała anty-TPO – są to przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej, która jest enzymem tarczycowym biorącym udział w przemianie jodu i tworzeniu hormonów tarczycy. 

Przeciwciała aktywują układ immunologiczny do odpowiedzi zapalnej, przewlekle niszcząc tkankę gruczołu.

Polecane dla Ciebie

Choroba Hashimoto – objawy

Choroba Hashimoto w fazie nasilonego niszczenia komórek tarczycy może dawać łagodne lub umiarkowane objawy nadczynności tarczycy – z komórek tarczycy uwalniane są wtedy nadmiernie hormony (hashitoxicosis). Chora osoba może zgłaszać wówczas:

  • kołatanie i przyspieszoną pracę serca, 
  • zwiększoną potliwość, 
  • drażliwość i uczucie niepokoju. 

W okresie niedoczynności występują takie objawy, jak: 

  • przyrost masy ciała, 
  • depresja, 
  • sucha, łuszcząca się skóra,
  • obrzęk podskórny (w obrębie twarzy, powiek, rąk), 
  • uczucie zimna, 
  • wypadanie włosów (w tym brwi), 
  • zaburzenia koncentracji, pogorszenie pamięci, 
  • osłabienie mięśni, parestazje, 
  • bradykardia, 
  • przewlekłe zaparcia, 
  • dyslipidemia. 

Choroba Hashimoto może przebiegać z powiększeniem gruczołu (wole), prawidłową objętością tarczycy lub jako postać zanikowa. Wole jest bezbolesne, jednak przy większych rozmiarach może dawać objawy ucisku na drogi oddechowe. U dzieci może prowadzić do zaburzeń wzrastania i dojrzewania.

Choroba Hashimoto – diagnostyka

Podstawowe badania laboratoryjne wykonywane przy podejrzeniu choroby Hashimoto to:

  • ocena wydzielnicza tarczycy: oznaczenie poziomu TSH (tyreotropina jest to hormon produkowany przez przysadkę mózgową, pobudzający tarczycę do pracy) i hormonów tarczycy: tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3) – TSH jest podwyższone, fT3 i fT4 są obniżone),
  • ocena przeciwciał anty-TPO i anty-Tg,
  • lipidogram i glikemia – lekarz zwróci uwagę na podwyższony cholesterol, LDL i triglicerydy, obniżony HDL, rosnącą insulinooporność,

Badania obrazowe stanowią drugorzędne znaczenie – w USG tarczycy można zaobserwować hipoechogeniczność miąższu gruczołu.

Choroba Hashimoto – leczenie

Leczenie choroby Hashimoto polega na suplementacji hormonalnej w postaci L-tyroksyny – pacjent musi przyjmować syntetyczną tyroksynę codzienne na czczo, ok. 30-60 minut przed śniadaniem, w stopniowo wzrastającej dawce aż do osiągnięcia tej optymalnej.

Na wchłanianie i metabolizm lewotyroksyny mogą wpływać także inne leki – żelazo, preparaty wapnia, sulfonylomocznik, IPP, preparaty glinu, związki wiążące fosforany, a także stany zapalne jelit. Brak jest leczenia przyczynowego choroby Hashimoto.

Dieta w chorobie Hashimoto

Głównym problemem pacjentów z chorobą Hashimoto jest zazwyczaj nadmierne tycie. Jednak wprowadzenie restrykcyjnych diet, często ubogich w wiele wartości odżywczych, może nasilić chorobę.

Głodzenie się obniża aktywność hormonalną tarczycy, dlatego ważne są dobrze zbilansowane posiłki, dobrane indywidualnie pod względem zapotrzebowania energetycznego. Regularne posiłki, minimum 3-4 w ciągu dnia chronią także przed dalszym zmniejszeniem tempa metabolizmu.

Dieta w Hashimoto powinna dostarczyć przede wszystkim odpowiednią podaż jodu i białka (m.in. fenyloalaniny), potrzebnych do produkcji hormonów tarczycy. Nie zaleca się stosowania diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto bez celiakii, ponieważ u tych osób nie występują przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (mogącej nasilać  niszczenie tarczycy). Nie ma także dowodów naukowych na skuteczność diety bezmlecznej (stosowanej często ze względu na kazeinę, działającą prozapalnie). Dyskusyjne jest także białko sojowe – z jednej strony jest dobrym źródłem tyroksyny, a z drugiej zmniejsza wchłanianie L-tyroksyny i ma działanie wolotwórcze. 

Osoby z chorobą Hashimoto powinny spożywać składniki bogate w selen, antyoksydanty (flawonoidy, wit. A, E, C), a unikać nadmiernego spożywania tzw. goitrogennych produktów (brokuły, kalafior, kapusta, brukselka, maniok, groch, fasola, orzeszki ziemne), które hamują produkcję i transport hormonów T3 i T4. 

Choroba Hashimoto a ciąża

Każda kobieta planująca ciążę powinna mieć skontrolowane stężenie TSH. Jeśli poziom TSH wynosi >2,5mIU/ml , należy oznaczyć również przeciwciała anty-TPO. Dotyczy to szczególnie osób z grup ryzyka (wcześniejsze poronienia, porody przedwczesne, inne choroby autoimmunizacyjne, dodatni wywiad rodzinny, obraz USG tarczycy sugerujący zapalenie autoimmunizacyjne, leczenie niepłodności).

Występowanie choroby Hashimoto zwiększa ryzyko poronienia (2-3 x wyższe niż u zdrowych kobiet). Niedoczynność tarczycy predysponuje także do anemii, nadciśnienia tętniczego indukowanego ciążą, odklejenia łożyska i przedwczesnego porodu. 

Hormony tarczycy są dostarczane dziecku w trakcie całej ciąży, płód zaczyna produkować własną tyroksynę w większej ilości ok. 18-20 tygodnia ciąży, jest ona potrzebna do jego prawidłowego rozwoju. Dzieci matek z nieleczoną niedoczynnością tarczycy często rodzą się z mniejszą masą ciała, mają niższy iloraz inteligencji, występują u nich zaburzenia oddychania, gorsze funkcje poznawcze. Dlatego bardzo ważne jest podawanie substytucyjnie L-tyroksyny i wyrównanie TSH. W trakcie ciąży zalecana jest także suplementacja jodu w dawce 150 uq dziennie. 

  1. D. Szostak-Węgierek, T. Bednarczuk i in., Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto: stanowisko Grupy Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN), „Postępy Żywienia Klinicznego” 2018, nr 2, t. 14, s. 33-47.
  2. A. Hubalewska-Dydejczyk, E. Bandurska-Stankiewicz i in., Postępowanie w chorobach tarczycy u kobiet w ciąży, „Endokrynologia Polska”, 2011, t. 62, nr 4.
  3. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2016, MP, Kraków 2016, str. 1294-1295.
  4. C. Dosiou, G. D. Sanders, S. S. Araki, L. M. Crapo, Screening pregnant women for autoimmune thyroid disease: a cost-effectiveness analysis, “European Journal Endocrinology” 2008, t. 158, s. 841–851.
  5. T. F. Davies, Pathogenesis of Hashimoto's thyroiditis (chronic autoimmune thyroiditis), “uptodate.com” [online], www.uptodate.com/contents/pathogenesis-of-hashimotos-thyroiditis 2011, [dostęp:] 21.12.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Krwawienie z odbytu – przyczyny, leczenie, powikłania

    Krwawienie z odbytu jest najczęściej objawem schorzeń, takich jak hemoroidy, szczeliny odbytu, nieswoiste zapalenie jelit, wrzody i rak jelita grubego. Zwykle krwawienie z odbytu można zauważyć na papierze toaletowym, w wodzie w muszli klozetowej lub w stolcu. Ważne jest, aby w momencie zauważenia problemu skontaktować się z lekarzem, ponieważ może to być oznaką poważnej choroby, która rozwija się w organizmie.

  • Czy można od urodzenia nie czuć bólu? Co to jest analgezja?

    Ból jest wpisany w ludzkie istnienie. Wbrew pozorom to zjawisko pozytywne, ponieważ informuje nas o zagrożeniach zdrowia, a nawet życia. Jednakże są ludzie, którzy nie są zdolni do odczuwania bólu, cierpią bowiem na analgezję wrodzoną.

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

    Objawy zatrucia nikotyną zależne są głównie od liczby wypalonych papierosów. Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić się śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest tego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jeast chemioterapia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij