Choroba Hashimoto – przyczyny, objawy, badania, leczenie
Katarzyna Makos

Choroba Hashimoto – przyczyny, objawy, badania, leczenie

Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, w przebiegu którego dochodzi do stopniowego uszkadzania miąższu gruczołu tarczowego. Stan ten może prowadzić do niedoczynności tarczycy, czyli niedoboru hormonów: tyroksyny i trijodotyroniny. Objawy choroby Hashimoto obejmują m.in. wzrost masy ciała, kołatanie serca, obniżenie nastroju, uczucie zimna, nadmierne wypadanie włosów, problemy z suchą, łuszczącą się skórą. Jakie badania należy wykonać przy podejrzeniu choroby Hashimoto? Jak wygląda jej leczenie?

Choroba Hashimoto – charakterystyka

Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, prowadzące do niedoboru hormonów gruczołu tarczowego: tyroksyny i trijodotyroniny. Dotyczy ono głównie kobiet i w krajach bez niedoboru jodu jest główną przyczyną niedoczynności tarczycy

Choroba może wystąpić w każdym wieku, ze szczytem zachorowalności w 4.-5. dekadzie życia. Szacuje się, że rocznie występuje do 1,5 przypadków na 1000 osób. Czynniki ryzyka wystąpienia choroby Hashimoto to: niedobór jodu i selenu, infekcje, leki (amiodaron, sole litu, interferon-γ), inne choroby autoimmunologiczne (celiakia, cukrzyca typu 1, toczeń), choroba Hashimoto w rodzinie.   

Choroba Hashimoto – przyczyny

U podłoża choroby Hashimoto leżą zaburzenia układu immunologicznego – organizm produkuje przeciwciała skierowane przeciwko własnym antygenom, są to: 

  • przeciwciała anty-Tg – są to przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie, jest to białko stanowiące składnik koloidu w komórkach pęcherzykowych tarczycy,
  • przeciwciała anty-TPO – są to przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej, która jest enzymem tarczycowym biorącym udział w przemianie jodu i tworzeniu hormonów tarczycy. 

Przeciwciała aktywują układ immunologiczny do odpowiedzi zapalnej, przewlekle niszcząc tkankę gruczołu.

Powiązane produkty

Choroba Hashimoto – objawy

Choroba Hashimoto w fazie nasilonego niszczenia komórek tarczycy może dawać łagodne lub umiarkowane objawy nadczynności tarczycy – z komórek tarczycy uwalniane są wtedy nadmiernie hormony (hashitoxicosis). Chora osoba może zgłaszać wówczas:

  • kołatanie i przyspieszoną pracę serca, 
  • zwiększoną potliwość, 
  • drażliwość i uczucie niepokoju. 

W okresie niedoczynności występują takie objawy, jak: 

  • przyrost masy ciała, 
  • depresja, 
  • sucha, łuszcząca się skóra,
  • obrzęk podskórny (w obrębie twarzy, powiek, rąk), 
  • uczucie zimna, 
  • wypadanie włosów (w tym brwi), 
  • zaburzenia koncentracji, pogorszenie pamięci, 
  • osłabienie mięśni, parestazje, 
  • bradykardia, 
  • przewlekłe zaparcia, 
  • dyslipidemia. 

Choroba Hashimoto może przebiegać z powiększeniem gruczołu (wole), prawidłową objętością tarczycy lub jako postać zanikowa. Wole jest bezbolesne, jednak przy większych rozmiarach może dawać objawy ucisku na drogi oddechowe. U dzieci może prowadzić do zaburzeń wzrastania i dojrzewania.

Choroba Hashimoto – diagnostyka

Podstawowe badania laboratoryjne wykonywane przy podejrzeniu choroby Hashimoto to:

  • ocena wydzielnicza tarczycy: oznaczenie poziomu TSH (tyreotropina jest to hormon produkowany przez przysadkę mózgową, pobudzający tarczycę do pracy) i hormonów tarczycy: tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3) – TSH jest podwyższone, fT3 i fT4 są obniżone),
  • ocena przeciwciał anty-TPO i anty-Tg,
  • lipidogram i glikemia – lekarz zwróci uwagę na podwyższony cholesterol, LDL i triglicerydy, obniżony HDL, rosnącą insulinooporność,

Badania obrazowe stanowią drugorzędne znaczenie – w USG tarczycy można zaobserwować hipoechogeniczność miąższu gruczołu.

Choroba Hashimoto – leczenie

Leczenie choroby Hashimoto polega na suplementacji hormonalnej w postaci L-tyroksyny – pacjent musi przyjmować syntetyczną tyroksynę codzienne na czczo, ok. 30-60 minut przed śniadaniem, w stopniowo wzrastającej dawce aż do osiągnięcia tej optymalnej.

Na wchłanianie i metabolizm lewotyroksyny mogą wpływać także inne leki – żelazo, preparaty wapnia, sulfonylomocznik, IPP, preparaty glinu, związki wiążące fosforany, a także stany zapalne jelit. Brak jest leczenia przyczynowego choroby Hashimoto.

Dieta w chorobie Hashimoto

Głównym problemem pacjentów z chorobą Hashimoto jest zazwyczaj nadmierne tycie. Jednak wprowadzenie restrykcyjnych diet, często ubogich w wiele wartości odżywczych, może nasilić chorobę.

Głodzenie się obniża aktywność hormonalną tarczycy, dlatego ważne są dobrze zbilansowane posiłki, dobrane indywidualnie pod względem zapotrzebowania energetycznego. Regularne posiłki, minimum 3-4 w ciągu dnia chronią także przed dalszym zmniejszeniem tempa metabolizmu.

Dieta w Hashimoto powinna dostarczyć przede wszystkim odpowiednią podaż jodu i białka (m.in. fenyloalaniny), potrzebnych do produkcji hormonów tarczycy. Nie zaleca się stosowania diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto bez celiakii, ponieważ u tych osób nie występują przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (mogącej nasilać  niszczenie tarczycy). Nie ma także dowodów naukowych na skuteczność diety bezmlecznej (stosowanej często ze względu na kazeinę, działającą prozapalnie). Dyskusyjne jest także białko sojowe – z jednej strony jest dobrym źródłem tyroksyny, a z drugiej zmniejsza wchłanianie L-tyroksyny i ma działanie wolotwórcze. 

Osoby z chorobą Hashimoto powinny spożywać składniki bogate w selen, antyoksydanty (flawonoidy, wit. A, E, C), a unikać nadmiernego spożywania tzw. goitrogennych produktów (brokuły, kalafior, kapusta, brukselka, maniok, groch, fasola, orzeszki ziemne), które hamują produkcję i transport hormonów T3 i T4. 

Choroba Hashimoto a ciąża

Każda kobieta planująca ciążę powinna mieć skontrolowane stężenie TSH. Jeśli poziom TSH wynosi >2,5mIU/ml , należy oznaczyć również przeciwciała anty-TPO. Dotyczy to szczególnie osób z grup ryzyka (wcześniejsze poronienia, porody przedwczesne, inne choroby autoimmunizacyjne, dodatni wywiad rodzinny, obraz USG tarczycy sugerujący zapalenie autoimmunizacyjne, leczenie niepłodności).

Występowanie choroby Hashimoto zwiększa ryzyko poronienia (2-3 x wyższe niż u zdrowych kobiet). Niedoczynność tarczycy predysponuje także do anemii, nadciśnienia tętniczego indukowanego ciążą, odklejenia łożyska i przedwczesnego porodu. 

Hormony tarczycy są dostarczane dziecku w trakcie całej ciąży, płód zaczyna produkować własną tyroksynę w większej ilości ok. 18-20 tygodnia ciąży, jest ona potrzebna do jego prawidłowego rozwoju. Dzieci matek z nieleczoną niedoczynnością tarczycy często rodzą się z mniejszą masą ciała, mają niższy iloraz inteligencji, występują u nich zaburzenia oddychania, gorsze funkcje poznawcze. Dlatego bardzo ważne jest podawanie substytucyjnie L-tyroksyny i wyrównanie TSH. W trakcie ciąży zalecana jest także suplementacja jodu w dawce 150 uq dziennie. 

  1. D. Szostak-Węgierek, T. Bednarczuk i in., Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto: stanowisko Grupy Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN), „Postępy Żywienia Klinicznego” 2018, nr 2, t. 14, s. 33-47.
  2. A. Hubalewska-Dydejczyk, E. Bandurska-Stankiewicz i in., Postępowanie w chorobach tarczycy u kobiet w ciąży, „Endokrynologia Polska”, 2011, t. 62, nr 4.
  3. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2016, MP, Kraków 2016, str. 1294-1295.
  4. C. Dosiou, G. D. Sanders, S. S. Araki, L. M. Crapo, Screening pregnant women for autoimmune thyroid disease: a cost-effectiveness analysis, “European Journal Endocrinology” 2008, t. 158, s. 841–851.
  5. T. F. Davies, Pathogenesis of Hashimoto's thyroiditis (chronic autoimmune thyroiditis), “uptodate.com” [online], www.uptodate.com/contents/pathogenesis-of-hashimotos-thyroiditis 2011, [dostęp:] 21.12.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zawał serca – objawy, przyczyny, rozpoznanie, zapobieganie

    Zawał serca to jedna z głównych przyczyn zgonów wśród Polaków. Najbardziej charakterystyczny objaw zawału serca – silny, narastający ból w klatce piersiowej, utrzymujący się dłużej niż 20 minut – jest pilnym wskazaniem do wezwania pomocy medycznej.

  • Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, leczenie

    Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą, powodującą znaczne pogorszenie jakości życia. Początek choroby ma charakter skryty i przebiega skąpoobjawowo, utrudniając postawienie prawidłowego rozpoznania. Chorzy w toku trwania choroby często wymagają interwencji chirurgicznej z powodu powikłań jelitowych. Jak wygląda diagnostyka i terapia osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna? Zapraszamy do zapoznania się z treścią artykułu.

  • Ortoreksja – na czym polega? Skutki, objawy i leczenie obsesji na punkcie zdrowego żywienia

    Ortoreksja jest zaburzeniem odżywiania, które polega na obsesji na punkcie zdrowego żywienia. Osoba cierpiąca na ortoreksję stopniowo zmienia nawyki żywieniowe po to, by jej dieta była idealna dla zdrowia. Niestety, ortorektyk nigdy nie osiąga pożądanej poprawy menu, a przez ciągłą eliminację nawet całych grup produktów zaczyna chorować. Jak rozpoznać ortoreksję i w jaki sposób ją leczyć?

  • Reumatyzm – przyczyny, objawy, leczenie chorób reumatycznych. Fizjoterapia przy reumatyzmie

    Reumatyzm to potoczna nazwa grupy schorzeń o podłożu zapalnym, która obejmuje choroby mięśni, stawów i kości. Najczęściej występujące objawy chorób reumatycznych to ból i obrzęk stawów, sztywność, ograniczenie ich ruchomości. Nieleczony reumatyzm może doprowadzić do znacznego ograniczenia sprawności. Jak wygląda rehabilitacja w schorzeniach reumatoidalnych?

  • Osteoporoza – przyczyny, objawy, badania, leczenie, rehabilitacja, zapobieganie zmianom osteoporotycznym

    Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która polega na stopniowym zaniku masy kostnej. Na skutek obniżenia gęstości mineralnej kości dochodzi do osłabienia ich struktury, co objawia się zwiększoną podatnością na złamania. Na zachorowanie narażone są przede wszystkim osoby starsze, szczególnie kobiety w wieku okołomenopauzalnym, choć na osteoporozę mogą cierpieć także mężczyźni, a nawet dzieci. Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia zmian osteoporotycznych?

  • Szpiczak mnogi – przyczyny, objawy, leczenie

    Szpiczak mnogi należy do chorób krwi i szpiku kostnego. Chociaż nie ustalono dotychczas konkretnych przyczyn tej dolegliwości, tak bez wątpienia można powiedzieć, że do jej rozwoju przyczyniają się długotrwałe infekcje bakteryjne lub wirusowe, promieniowanie jonizujące i narażenie na szkodliwe substancje chemiczne. Jak wyglądają nowoczesne sposoby leczenia szpiczaka, jakie są rokowania i czy podczas wizyty u lekarza pierwszego kontaktu można dokonać wstępnej diagnozy tej choroby?

  • Rak trzustki – przyczyny, objawy, diagnostyka, rokowania, leczenie

    Rak trzustki jest jednym z nowotworów, które przez długi czas nie dają żadnych dolegliwości, a pierwsze symptomy są niespecyficzne. Wśród początkowych objawów raka trzustki wymienia się m.in. ogólne osłabienie, nudności, szybkie uczucie sytości czy tłuszczowe stolce. Jak wygląda jego leczenie?

  • Lobotomia – czym jest? Jak wyglądała? Dlaczego już się jej nie praktykuje?

    Lobotomia to jedna z najbardziej kontrowersyjnych technik chirurgicznych w historii medycyny. Chociaż z dzisiejszej perspektywy wydaje się to nie do uwierzenia, ten niezwykle inwazyjny i wiążący się z wielkim ryzykiem zabieg był swego czasu bardzo popularny.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij