Choroba Hashimoto – przyczyny, objawy, badania, leczenie
Katarzyna Makos

Choroba Hashimoto – przyczyny, objawy, badania, leczenie

Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, w przebiegu którego dochodzi do stopniowego uszkadzania miąższu gruczołu tarczowego. Stan ten może prowadzić do niedoczynności tarczycy, czyli niedoboru hormonów: tyroksyny i trijodotyroniny. Objawy choroby Hashimoto obejmują m.in. wzrost masy ciała, kołatanie serca, obniżenie nastroju, uczucie zimna, nadmierne wypadanie włosów, problemy z suchą, łuszczącą się skórą. Jakie badania należy wykonać przy podejrzeniu choroby Hashimoto? Jak wygląda jej leczenie?

  1. Choroba Hashimoto - co to jest?
  2. Choroba Hashimoto – przyczyny
  3. Choroba Hashimoto – objawy
  4. Choroba Hashimoto – diagnostyka
  5. Choroba Hashimoto – leczenie
  6. Dieta w chorobie Hashimoto
  7. Choroba Hashimoto a ciąża

Choroba Hashimoto - co to jest?

Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, prowadzące do niedoboru hormonów gruczołu tarczowego: tyroksyny i trijodotyroniny. Dotyczy ono głównie kobiet i w krajach bez niedoboru jodu jest główną przyczyną niedoczynności tarczycy

Choroba może wystąpić w każdym wieku, ze szczytem zachorowalności w 4.-5. dekadzie życia. Szacuje się, że rocznie występuje do 1,5 przypadków na 1000 osób. Czynniki ryzyka wystąpienia choroby Hashimoto to: niedobór jodu i selenu, infekcje, leki (amiodaron, sole litu, interferon-γ), inne choroby autoimmunologiczne (celiakia, cukrzyca typu 1, toczeń), choroba Hashimoto w rodzinie.   

Choroba Hashimoto – przyczyny

U podłoża choroby Hashimoto leżą zaburzenia układu immunologicznego – organizm produkuje przeciwciała skierowane przeciwko własnym antygenom, są to: 

  • przeciwciała anty-TG – są to przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie, jest to białko stanowiące składnik koloidu w komórkach pęcherzykowych tarczycy,
  • przeciwciała anty-TPO – są to przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej, która jest enzymem tarczycowym biorącym udział w przemianie jodu i tworzeniu hormonów tarczycy. 

Przeciwciała aktywują układ immunologiczny do odpowiedzi zapalnej, przewlekle niszcząc tkankę gruczołu.

Powiązane produkty

Choroba Hashimoto – objawy

Choroba Hashimoto w fazie nasilonego niszczenia komórek tarczycy może dawać łagodne lub umiarkowane objawy nadczynności tarczycy – z komórek tarczycy uwalniane są wtedy nadmiernie hormony (hashitoxicosis). Chora osoba może zgłaszać wówczas:

  • kołatanie i przyspieszoną pracę serca, 
  • zwiększoną potliwość, 
  • drażliwość i uczucie niepokoju. 

W okresie niedoczynności występują takie objawy, jak: 

  • przyrost masy ciała, 
  • depresja, 
  • sucha, łuszcząca się skóra,
  • obrzęk podskórny (w obrębie twarzy, powiek, rąk), 
  • uczucie zimna, 
  • wypadanie włosów (w tym brwi), 
  • zaburzenia koncentracji, pogorszenie pamięci, 
  • osłabienie mięśni, parestazje, 
  • bradykardia, 
  • przewlekłe zaparcia, 
  • dyslipidemia. 

Choroba Hashimoto może przebiegać z powiększeniem gruczołu (wole), prawidłową objętością tarczycy lub jako postać zanikowa. Wole jest bezbolesne, jednak przy większych rozmiarach może dawać objawy ucisku na drogi oddechowe. U dzieci może prowadzić do zaburzeń wzrastania i dojrzewania.

Objawy choroby Hashimoto
Częste objawy wskazujące na chorobę Hashimoto.

Choroba Hashimoto – diagnostyka

Podstawowe badania laboratoryjne wykonywane przy podejrzeniu choroby Hashimoto to:

  • ocena wydzielnicza tarczycy: oznaczenie poziomu TSH (tyreotropina jest to hormon produkowany przez przysadkę mózgową, pobudzający tarczycę do pracy) i hormonów tarczycy: tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3) – TSH jest podwyższone, fT3 i fT4 są obniżone),
  • ocena przeciwciał anty-TPO i anty-TG,
  • lipidogram i glikemia – lekarz zwróci uwagę na podwyższony cholesterol, LDL i triglicerydy, obniżony HDL, rosnącą insulinooporność,

Badania obrazowe stanowią drugorzędne znaczenie – w USG tarczycy można zaobserwować hipoechogeniczność miąższu gruczołu.

Choroba Hashimoto – leczenie

Leczenie choroby Hashimoto polega na suplementacji hormonalnej w postaci L-tyroksyny – pacjent musi przyjmować syntetyczną tyroksynę codzienne na czczo, ok. 30-60 minut przed śniadaniem, w stopniowo wzrastającej dawce aż do osiągnięcia tej optymalnej.

Na wchłanianie i metabolizm lewotyroksyny mogą wpływać także inne leki – żelazo, preparaty wapnia, sulfonylomocznik, IPP, preparaty glinu, związki wiążące fosforany, a także stany zapalne jelit. Brak jest leczenia przyczynowego choroby Hashimoto.

Dieta w chorobie Hashimoto

Głównym problemem pacjentów z chorobą Hashimoto jest zazwyczaj nadmierne tycie. Jednak wprowadzenie restrykcyjnych diet, często ubogich w wiele wartości odżywczych, może nasilić chorobę.

Głodzenie się obniża aktywność hormonalną tarczycy, dlatego ważne są dobrze zbilansowane posiłki, dobrane indywidualnie pod względem zapotrzebowania energetycznego. Regularne posiłki, minimum 3-4 w ciągu dnia chronią także przed dalszym zmniejszeniem tempa metabolizmu.

Dieta w Hashimoto powinna dostarczyć przede wszystkim odpowiednią podaż jodu i białka (m.in. fenyloalaniny), potrzebnych do produkcji hormonów tarczycy. Nie zaleca się stosowania diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto bez celiakii, ponieważ u tych osób nie występują przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (mogącej nasilać  niszczenie tarczycy). Nie ma także dowodów naukowych na skuteczność diety bezmlecznej (stosowanej często ze względu na kazeinę, działającą prozapalnie). Dyskusyjne jest także białko sojowe – z jednej strony jest dobrym źródłem tyroksyny, a z drugiej zmniejsza wchłanianie L-tyroksyny i ma działanie wolotwórcze. 

Osoby z chorobą Hashimoto powinny spożywać składniki bogate w selen, antyoksydanty (flawonoidy, wit. A, E, C), a unikać nadmiernego spożywania tzw. goitrogennych produktów (brokuły, kalafior, kapusta, brukselka, maniok, groch, fasola, orzeszki ziemne), które hamują produkcję i transport hormonów T3 i T4. 

Choroba Hashimoto a ciąża

Każda kobieta planująca ciążę powinna mieć skontrolowane stężenie TSH. Jeśli poziom TSH wynosi >2,5mIU/ml , należy oznaczyć również przeciwciała anty-TPO. Dotyczy to szczególnie osób z grup ryzyka (wcześniejsze poronienia, porody przedwczesne, inne choroby autoimmunizacyjne, dodatni wywiad rodzinny, obraz USG tarczycy sugerujący zapalenie autoimmunizacyjne, leczenie niepłodności).

Występowanie choroby Hashimoto zwiększa ryzyko poronienia (2-3 x wyższe niż u zdrowych kobiet). Niedoczynność tarczycy predysponuje także do anemii, nadciśnienia tętniczego indukowanego ciążą, odklejenia łożyska i przedwczesnego porodu. 

Hormony tarczycy są dostarczane dziecku w trakcie całej ciąży, płód zaczyna produkować własną tyroksynę w większej ilości ok. 18-20 tygodnia ciąży, jest ona potrzebna do jego prawidłowego rozwoju. Dzieci matek z nieleczoną niedoczynnością tarczycy często rodzą się z mniejszą masą ciała, mają niższy iloraz inteligencji, występują u nich zaburzenia oddychania, gorsze funkcje poznawcze. Dlatego bardzo ważne jest podawanie substytucyjnie L-tyroksyny i wyrównanie TSH. W trakcie ciąży zalecana jest także suplementacja jodu w dawce 150 uq dziennie. 

  1. D. Szostak-Węgierek, T. Bednarczuk i in., Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto: stanowisko Grupy Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN), „Postępy Żywienia Klinicznego” 2018, nr 2, t. 14, s. 33-47.
  2. A. Hubalewska-Dydejczyk, E. Bandurska-Stankiewicz i in., Postępowanie w chorobach tarczycy u kobiet w ciąży, „Endokrynologia Polska”, 2011, t. 62, nr 4.
  3. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2016, MP, Kraków 2016, str. 1294-1295.
  4. C. Dosiou, G. D. Sanders, S. S. Araki, L. M. Crapo, Screening pregnant women for autoimmune thyroid disease: a cost-effectiveness analysis, “European Journal Endocrinology” 2008, t. 158, s. 841–851.
  5. T. F. Davies, Pathogenesis of Hashimoto's thyroiditis (chronic autoimmune thyroiditis), “uptodate.com” [online], www.uptodate.com/contents/pathogenesis-of-hashimotos-thyroiditis 2011, [dostęp:] 21.12.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jakie badania należy zrobić, żeby sprawdzić pracę tarczycy?

    Badanie poziomów hormonów, które wpływają na pracę tarczycy, powinno się wykonywać regularnie, a nie tylko wówczas, kiedy u pacjenta występują charakterystyczne objawy zaburzeń pracy tego gruczołu. Które badania wchodzą w skład trójki tarczycowej, jak obliczyć konwersje i ile to kosztuje?

  • Niedoczynność tarczycy – objawy, przyczyny, badania i leczenie

    Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza) to stan, w którym jeden z gruczołów dokrewnych – gruczoł tarczowy – nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów: trójjodotyroniny (fT3) i tyroksyny (fT4). Jedną z najczęściej występujących przyczyn niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Inne przyczyny to m.in. ostre i podostre zapalenie tarczycy, a także chirurgiczne usunięcie gruczołu. Jakie są objawy niedoczynności tarczycy i jak wygląda leczenie?

  • Tarczyca – anatomia, choroby, hormony tarczycy

    Tarczyca to jeden z gruczołów wydzielania wewnętrznego. Jego zadaniem jest wytwarzanie hormonów: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3), które są wydzielane do krwi, a następnie przenoszone do wszystkich tkanek ciała. Odpowiadają one za pomoc w regulacji wielu procesów, takich jak metabolizm, wzrost kości czy dojrzewanie struktur układu nerwowego. W chorobach tarczycy, gdy dochodzi do wzmożonej aktywności wydzielniczej gruczołu bądź niedoboru hormonów, pojawia się szereg objawów. Jak zdiagnozować niedoczynność, nadczynność bądź stan zapalenie tarczycy? Jak objawia się rak tarczycy?

  • Jakie są objawy niedoczynności tarczycy w ciąży? Czy można ją leczyć? Normy badań

    Niedoczynność tarczycy w ciąży może zwiększyć ryzyko związane z poronieniem, odklejeniem łożyska, niedokrwistością, nadciśnieniem ciążowym czy krwawieniem poporodowym. Wyjątkowo newralgiczny moment to ten, kiedy niedoczynność wystąpi w pierwszym trymestrze ciąży. Jak diagnozować i leczyć niedoczynność tarczycy u kobiety w ciąży, tak aby terapia była skuteczna i nie zaszkodziła dziecku?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij