Jod - pierwiastek ważny dla zdrowia
Ewa Pakuła

Jod - pierwiastek ważny dla zdrowia

Jod jest jednym z wielu pierwiastków śladowych, niezbędnych dla naszego organizmu. Zapewnienie dostatecznej ilości jodu ma podstawowe znaczenia dla syntezy hormonów tarczycy (trójjodotyroniny i tyroksyny), a także dla zachowania jej prawidłowej czynności i budowy.

Na wybrzeżu możemy oddychać powietrzem z jodem, natomiast w pozostałych częściach naszego kraju wprowadzamy go do organizmu głównie drogą pokarmową. Najwięcej tego pierwiastka jest w wodzie, w rybach i wątrobie. Poza tym od dawna w Polsce dostępna jest sól jodowana, która jest doskonałym źródłem jodu, zwłaszcza na terenach ubogich w jod, a takim terenami są na przykład obszary podgórskie i górskie, zwłaszcza, że jodki doskonale wchłaniają się z przewodu pokarmowego.

Ilość jodu w całym organizmie człowieka wynosi od 20 do 50 mg, z czego około 75 procent zmagazynowane jest w tarczycy. Dobowe zapotrzebowanie na jod dla człowieka dorosłego wynosi 150-300 mikrogramów. Ilość ta zapewnia właściwe funkcjonowanie tarczycy, a tym samym wszystkich czynności organizmu regulowanych przez tarczycę. Tarczyca jest narządem leżącym u podstawy szyi, zbudowanym z dwóch płatów połączonych cieśnią. Hormony tarczycy działają stymulująco na przemianę materii, tj. zwiększają syntezę białka oraz nasilają zużycie tlenu w komórkach. Hormony te decydują o prawidłowym wzroście i rozwoju człowieka.

Długotrwały niedobór jodu, występujący na terenach ubogich w jod w powietrzu i wodzie, prowadzi do powiększania się tarczycy, czyli tzw. wola endemicznego z niedoboru jodu. Wole endemiczne rozrastając się może dawać dolegliwości wynikające z ucisku na tchawicę lub przełyk. Jednocześnie patrząc na człowieka z wolem widać uwypuklający się mniejszy lub większy guz u podstawy szyi, zniekształcający jej zarysy.
Innym stanem, tym razem fizjologicznym, który szczególnie usposabia do niedoboru jodu jest ciąża, kiedy to u kobiety ciężarnej wzrasta zapotrzebowanie na ten pierwiastek. Już w 12. tygodniu ciąży tarczyca płodu uruchamia własną syntezę hormonów, a potrzebny do tego jod pobiera z zapasów matki. Poza tym u kobiety ciężarnej wzrasta ilość estrogenów (hormonów kobiecych), które również wpływają na obniżenie ilości aktywnych hormonów tarczycy. Utrzymujący się niedobór jodu w czasie ciąży odbija się również na płodzie, u którego może także dochodzić do przerostu tarczycy, czyli wola wymagającego natychmiastowego leczenia już po urodzeniu. Duży niedobór jodu u matki może spowodować opóźnienie wzrastania i rozwoju mózgu u płodu.

Również karmienie piersią wzmaga zapotrzebowanie na jod. Matka karmiąca potrzebuje tego pierwiastka zarówno dla siebie, jak i w celu dostarczenia właściwej dawki jodu z pokarmem swojemu dziecku.
Wiadomo też, że niedoczynność tarczycy na podłożu niedoboru jodu może powodować bezpłodność.
Obrzęk śluzowaty występuje w zaawansowanej niedoczynności tarczycy u dorosłych i jest spowodowany bezpośrednio niedoborem tyroksyny. W przestrzeniach międzykomórkowych tkanek dochodzi do gromadzenia się substancji podobnych do śluzu. W efekcie dochodzi do pogrubienia skóry i tkanki podskórnej. Poza tym chory jest osłabiony, ciągle odczuwa zimno oraz senność, wzrasta ciężar ciała, pojawia się zaparcie, trudności w koncentracji i zapamiętywaniu, zmniejsza się zdolność do pracy. U kobiet miesiączki wydłużają się i występują nieregularnie, a u mężczyzn dochodzi do impotencji.

W celu zdiagnozowania zaburzeń czynności tarczycy oznacza się w surowicy krwi poziomy hormonów: TSH, T3 i T4. W pierwotnej niedoczynności tarczycy stężenie TSH jest wysokie, a stężenia T3 i T4 niskie. Innym pomocniczym badaniem jest oznaczanie stężenia cholesterolu całkowitego, które również ulega wzrostowi. Zawsze powinno być również wykonane usg tarczycy. O innych specjalistycznych badaniach decyduje lekarz endokrynolog.

W aptekach dostępne są gotowe preparaty jodowe, zawierające jodek potasowy. Należy zażywać je po posiłku, popijając czystą wodą, zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza. W profilaktyce preparaty te stosuje się przez wiele lat, natomiast w celach leczniczych dopóki jest taka konieczność.
Doustne preparaty jodu wskazane są w:

  • zapobieganiu wola u kobiet ciężarnych,
  • w leczeniu wola z niedoboru jodu u niemowląt, dzieci i młodzieży,
  • w niedoczynności tarczycy, jeśli jest ona wywołana znacznym niedoborem jodu lub zaburzeniami przemiany jodowej.

Przeciwwskazania do stosowania preparatów jodu to: nadczynność tarczycy oraz podejrzenia raka tarczycy.
Niektórzy boją się uczulenia na jod. Ryzyko tego uczulenia przy przyjmowaniu jodu w ilościach fizjologicznych w ramach profilaktyki nie występuje. Odczyny uczuleniowe mogą pojawiać się jedynie przy wysokich dawkach, podawanych dożylnie w postaci preparatów kontrastujących.
Sporadycznie może zdarzyć się przewlekłe zatrucie jodem. Dochodzi do niego wtedy, gdy dzienna podaż jodu przekracza 20-krotnie zapotrzebowanie dzienne, tj. 2 mg/dz. Objawami towarzyszącymi są: metaliczny smak w ustach, zwiększone wydzielanie śliny, podrażnienie żołądka i zmiany trądzikowe na skórze. Ostre zatrucie jodem może wystąpić po doustnym wpiciu jodyny, czyli alkoholowego roztworu jodku potasowego i jodu. Objawami są nudności, wymioty, biegunka, a później rozwija się wstrząs. Zatrucie ma zwykle przebieg ciężki i wymaga intensywnego leczenia szpitalnego.

Zapobieganie powstawaniu wola z niedoboru jodu:

  • Niemowlęta i dzieci 50-100 mikrogramów/dzień
  • Młodzież i dorośli 100-200 mikrogramów/dzień
  • W okresie ciąży i laktacji 150-200 mikrogramów/dzień


Profilaktyka jodowa w okresie ciąży i laktacji

  1. przyjmowanie codziennie 200 mikrogramów jodu w tabletkach
  2. używanie do celów spożywczych wyłącznie soli jodowanej
  3. regularne jedzenie ryb morskich i picie mleka

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Mononukleoza zakaźna - objawy i leczenie

    Mononukleoza nazywana także chorobą pocałunków jest jedną z rzadziej rozpoznawanych chorób zakaźnych. Co za tym idzie, świadomość społeczna w tym zakresie jest niewielka i skutkuje niepotrzebnym niepokojem w momencie rozpoznania choroby przez lekarza. Czynnikiem chorobotwórczym jest wirus Epsteina-Barra (tzw. EBV), który jest wirusem wszechobecnym. Na zakażenie szczególnie narażone są dzieci i nastolatki. Wirus, który raz zaatakował pozostaje w organizmie człowieka na całe życie.

  • Alergiczne zapalenie spojówek

    Wśród różnych dolegliwości coraz powszechniejsze stają choroby alergiczne, czyli uczuleniowe. Ich objawy zaczynają się często od dolegliwości ze strony oczu. Nierzadko skłania to pacjenta do wizyty bezpośrednio u farmaceuty w aptece po doraźną pomoc.

  • Przeziębienie u dzieci

    Pierwsze prawdziwie jesienne dni ze zmienną pogodą zwiastują początek sezonu na przeziębienia u dzieci. Nasze pociechy, szczególnie te młodsze, łapią często infekcje w żłobku czy przedszkolu od innego kichającego lub kaszlącego malucha.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.