Produklty leżące na stole bogate w selen
Alicja Świątek

Selen – właściwości, niedobór. Suplementacja selenem a zdrowa tarczyca

Selen jest mikroelementem, którego niewielka dawka jest niezbędna dla zachowania dobrego zdrowia. Zbyt niski poziom selenu może przyczyniać się do niepłodności, wypadania włosów, osłabienia koncentracji oraz nieprawidłowego funkcjonowania mięśni i układu odpornościowego. Specjaliści wskazują, że optymalny poziom selenu jest bardzo niski i łatwo go przekroczyć. Z tego powodu nie zaleca się rozpoczęcia suplementacji selenu bez wcześniejszego badania poziomu tego pierwiastka w organizmie.

Selen stanowi kluczowy pierwiastek dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Jest jednym z elementów budulcowych aminokwasów: selenocysteiny oraz selenometioniny. Naukowcy prowadzą badania nad jego wpływem w profilaktyce i wspomaganiu leczenia chorób tarczycy, Alzheimera, Parkinsona i nowotworów. Jednakże warto pamiętać, że nadmiar tego pierwiastka jest toksyczny.

Selen – właściwości i źródła w pożywieniu

Selen jest mikroelementem, którego niewielka dawka jest niezbędna dla zachowania dobrego zdrowia. Jest składnikiem dwóch ważnych aminokwasów: selenocysteiny oraz selenometioniny, które są niezbędne do syntezy istotnych enzymów o właściwościach antyoksydacyjnych (peroksydazy glutationowej oraz reduktazy tioredoksynowej). Selen wpływa korzystnie na wytwarzanie limfocytów T i B oraz makrofagów, a tym samym na funkcjonowanie układu odpornościowego.

Doniesienia naukowe wskazują, że selen może wspomagać odpowiedź immunologiczną, terapię przeciwnowotworową, a także leczenie chorób neurodegeneracyjnych. Pełni istotną rolę w prawidłowym działaniu tarczycy.

Wpływa na wytwarzanie hormonów FT3 (trijodotyroksyna), na regulację poziomu przeciwciał antytarczycowych (anty-TPO) u chorych na autoimmunologiczną niedoczynność tarczycy. Podstawowym źródłem selenu w pożywieniu są: mięso, ryby oraz produkty zbożowe. Jednak największa zawartość tego pierwiastka występuje w orzechach brazylijskich.

Dowiedz się więcej o tym, jakie są wskazania do badania poziomu FT3 oraz jak interpretować wyniki trijodotyroksyny.

Niedobór selenu – przyczyny i objawy

Niedobór selenu może prowadzić do licznych zaburzeń w organizmie. Niedostateczny poziom tego pierwiastka może przyczyniać się do niepłodności, wypadania włosów, osłabienia koncentracji, czyli tzw. mgły mózgowej, nieprawidłowego funkcjonowania mięśni i układu odpornościowego. Długotrwały obniżony poziom tego pierwiastka może przyczyniać się do nieprawidłowego działania tarczycy i chorób z tym związanych (Hashimoto, niedoczynność tarczycy) oraz zwiększonego ryzyka zachorowania na choroby cywilizacyjne (choroby serca, cukrzyca), nowotwory i choroby autoimmunologiczne (RZS). W bardzo rzadkich przypadkach może dojść do wystąpienia choroby Keshan (kardiomiopatia, endemiczna choroba mięśnia sercowego) lub Kaszina-Beka (choroba kostno-stawowa występująca w Chinach, Tybecie i Syberii).

Dowiedz się więcej i sprawdź, jak wygląda badanie poziomu selenu we krwi.

Powiązane produkty

Nadmiar selenu – przyczyny i objawy

Selen spożywany w nadmiarze jest toksyczny i może prowadzić do rozwoju choroby – selenozy. Schorzenie to objawia się nudnościami, biegunką, zmęczeniem, bólem stawów, zwiększoną łamliwością paznokci oraz wypadaniem włosów. Zbyt duża podaż selenu może także przyczynić się do rozwoju cukrzycy typu II oraz indukować stres oksydacyjny w komórkach. Większość działań niepożądanych wynikających z nadmiernej suplementacji selenu zanika w niedługim czasie po zaprzestaniu przyjmowania syntetycznych postaci.

Selen a tarczyca

Selen pełni istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy, która jest jednym z narządów o największej jego zawartości. To kluczowy element w procesie wytwarzania hormonu tarczycy - trójjodotyroniny (T3), a podczas jego niedoboru dochodzi do upośledzenia metabolizmu jodu. Doniesienia naukowe wskazują na znaczącą korelację pomiędzy niskim poziomem selenu a występowaniem chorób tarczycy. Dowiedziono również, że zapewnienie właściwego poziomu selenu sprzyja obniżeniu ilości przeciwciał skierowanych przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) u osób z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy.

W chorobie Hashimoto selen wspomaga zmniejszenie wydzielania substancji prozapalnych. Pomimo tak obiecujących wyników w stosunku do chorób tarczycy, nie należy rozpoczynać suplementacji selenu bez wcześniejszego badania poziomu tego pierwiastka w organizmie. Optymalny poziom selenu jest bardzo niski i łatwo go przekroczyć. Jeśli stwierdzony jest niedobór tego pierwiastka, należy udać się na konsultację lekarską, na której zostanie dobrane właściwe dawkowanie preparatu z selenem. Zaleca się wówczas przyjmowanie selenu rano i po posiłku. Bardzo istotne jest zachowanie odstępu od leków na tarczycę, które przyjmuje się rano, na czczo.

Sprawdź, jakie suplementy diety z selenem w tabletkach i kapsułkach znajdziesz na DOZ.pl

Selen a nowotwory

Badania naukowe wykazały zależność pomiędzy spożywaniem dużej ilości selenu a mniejszym ryzykiem pojawienia się niektórych typów nowotworów. Dotyczy to zwłaszcza raka prostaty, pęcherza moczowego, płuc i układu pokarmowego. Zauważono również, że na terenach, na których gleba bogata jest w selen, występuje niższa umieralność z powodu chorób nowotworowych (przede wszystkim w wyniku raka płuc, układu pokarmowego, pęcherza moczowego, piersi, jajników, szyjki macicy) niż w regionach, w których gleba jest uboga w ten pierwiastek.

Czy wiesz, że na DOZ.pl znajdziesz leki hormonalne na receptę, które przepisał Ci lekarz?

Selen a choroba Alzheimera i Parkinsona

Korzystne właściwości selenu na układ nerwowy związane są z jego aktywnością antyoksydacyjną. Selen ogranicza odkładanie się pozakomórkowych płytek β-amyloidowych w mózgowiu, które są jednym z czynników odpowiedzialnych za powstawanie demencji oraz choroby Alzheimera. Dowiedziono również, że pierwiastek wykazuje działanie protekcyjne w stosunku do neuronów poprzez ograniczenie niekorzystnego wpływu produktów peroksydacji lipidów. W badaniach na zwierzętach wykazano, że selen przeciwdziała wystąpieniu choroby Parkinsona oraz wspomaga jej leczenie. Następuje to poprzez hamowanie procesu spowolnienia ruchowego oraz zmniejszenie uszkodzenia DNA białych krwinek.

Selen a astma oskrzelowa

Naukowcy zaobserwowali, że częstym zjawiskiem u osób chorujących na astmę oskrzelową jest obniżony poziom selenu. Jednak przeprowadzone w tym kierunku badania nie potwierdziły hipotezy, aby suplementacja selenu zmniejszała objawy astmy.

Suplementacja selenu

W preparatach aptecznych selen występuje w postaci organicznej i nieorganicznej. Formy organiczne wchłaniają się w ok. 85–90% w jelitach, natomiast nieorganiczne w 10%. Najlepiej przyswajalną formą selenu jest selenocysteina. Równie dobrze przyswajalną postacią jest selenometionina, głównie w tej formie selen występuje naturalnie w żywności. Według zaleceń EFSA (Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności) zalecane dzienne spożycie selenu dla osoby dorosłej to 70 ug. Selen warto przyjmować z białkami i ich pochodnymi (jak metionina), witaminami A i E, które zwiększają jego wchłanianie w organizmie. Nie należy łączyć selenu z cynkiem, ponieważ stosowane jednocześnie znoszą swoje działanie. Zaleca się przyjmowanie cynku w porze porannej po jedzeniu bogatym w witaminy A i E.

Warto zachować ostrożność, stosując jednocześnie selen i leki o działaniu przeciwzakrzepowym, jak klopidogrel, warfaryna, heparyna, aspiryna. Pierwiastek w połączeniu z wymienionymi lekami może nasilać ryzyko krwawień.

  1. B. Klecha, B. Bukowska, Selen w organizmie człowieka – charakterystyka pierwiastka i potencjalne zastosowanie terapeutyczne, ptfarm.pl [online] https://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2016/Nr%204/Bromatologia%204_2016%20s%20818-829(1).pdf [dostęp:] 10.02.2022.
  2. M. Ratajczak, M. Gietka-Czernel, Rola selenu w organizmie człowieka, pnmedycznych.pl [online] http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2017/01/pnm_2016_12_929-933.pdf [dostęp:] 10.02.2022.
  3. J. Kryczyk, P. Zagrodzki, Selen w chorobie Gravesa-Basedowa, phmd.pl [online] http://31.186.81.235:8080/api/files/view/29128.pdf [dostęp:] 10.02.2022.
  4. P. Zagrodzki, Selen a układ odpornościowy, phmd.pl [online] https://phmd.pl/resources/html/article/details?id=6394&language=pl [dostęp:] 10.02.2022.
  5. D. Filipowicz, Wpływ zaopatrzenia w selen i jod na przebieg ciąży oraz stan noworodków u pacjentek z przewlekłym autoimmunizacyjnym zapaleniem tarczycy, projekty.ncn.gov.pl [online] https://projekty.ncn.gov.pl/opisy/448345-pl.pdf [dostęp:] 10.02.2022.
  6. K. Socha i in., Nawyki żywieniowe a stężenie selenu w surowicy u pacjentów z chorobą Hashimoto, phie.pl [online] http://www.phie.pl/pdf/phe-2012/phe-2012-4-824.pdf [dostęp:] 10.02.2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Tabletki antykoncepcyjne jedno- i dwuskładnikowe – które wybrać? Jaka jest różnica?

    Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najpopularniejszych metod zapobiegania ciąży. Występują głównie w dwóch rodzajach: tabletki jednoskładnikowe, które zawierają wyłącznie progestagen, oraz tabletki dwuskładnikowe – mają w składzie estrogen i progesteron. Które są skuteczniejsze? Jakie mają zalety i wady?

  • Witamina B6 (pirydoksyna) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Witamina B6 jest związkiem, który wzmaga przyswajalność magnezu w organizmie. Bierze udział w wielu procesach metabolicznych, reguluje pracę układu nerwowego, a jej optymalny poziom wpływa na pozytywny nastrój. Pirydoksyna przyczynia się także do powstawania przeciwciał chroniących organizm przed infekcjami. Witamina B6 jest składnikiem zarówno produktów zwierzęcych, jak i roślinnych. Który suplement z wit. B6 wybrać, jaka jest jej optymalna dawka dobowa i jakie są skutki zaburzeń jej ilości w organizmie? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Omega-3 – właściwości, źródła, zapotrzebowanie na kwasy tłuszczowe omega-3

    Kwasy tłuszczowe omega-3 zaliczane są do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Nie są wytwarzane w organizmie, dlatego muszą być dostarczane wraz z dietą. Do najważniejszych kwasów omega-3 zalicza się: EPA, DHA i ALA. Kwasy omega-3 zwykle są stosowane w celu prewencji chorób sercowo-naczyniowych.

  • Szczepionka na grypę 2024/2025 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    Grypa to bardzo zakaźna choroba wirusowa. Przyjmuje się, że jedna chora osoba zaraża cztery kolejne. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi. WHO szacuje, że każdego roku na grypę choruje 10% dorosłej populacji i nawet 30% dzieci. Czym się szczepić na grypę w sezonie 2024/2025?

  • Przeciwdziałanie samobójstwom – gdzie szukać pomocy?

    Samobójstwa stanowią poważny problem zdrowia publicznego na całym świecie, w tym także w Polsce. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co roku życie odbiera sobie około 700 tysięcy osób, co oznacza, że co 40 sekund ktoś umiera w wyniku samobójstwa.

  • Jaka jest rola żywienia medycznego w chorobie nowotworowej?

    Optymalnie zbilansowana dieta u osób z chorobą nowotworową zmniejsza ryzyko rozwoju niedożywienia, co z kolei może ograniczać dolegliwości związane z chemio- i radioterapią czy występowanie powikłań pooperacyjnych. Wsparciem dla organizmu może być specjalne żywienie medyczne. Czym jest ten rodzaj żywności? Jakie ma zalety? Kiedy zacząć je stosować?

  • Nowe wytyczne w sprawie przyjmowania witaminy B6. Jak teraz ją dawkować?

    Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności wydał opinię naukową dotyczącą nowego schematu dawkowania witaminy B6. Badania EFSA wpłynęły na decyzję Zespołu ds. Suplementów Diety, o czym poinformował Główny Inspektorat Sanitarny. Jaka jest obecnie dopuszczalna maksymalna dawka witaminy B6, która może znaleźć się w suplementach diety?

  • Probiotyki i prebiotyki – kiedy je stosować? Czy trzeba to robić cały czas?

    Zgodnie z definicją Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa oraz Światowej Organizacji Zdrowia probiotyki są żywymi mikroorganizmami, które przyjmowane w zalecanej i właściwej dawce przynoszą pozytywne rezultaty dla zdrowia gospodarza. Stosowanie probiotyków jest uznawane za bezpieczne i dobrze tolerowane.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.