Czy selen spowalnia procesy starzenia?

Selen to tzw. pierwiastek śladowy, który spełnia w organizmie szereg istotnych funkcji. Niektóre badania sugerują, że selen ma właściwości przeciwstarzeniowe. Mówi się także o selenie w kontekście zapobiegania chorobom, które pojawiają się najczęściej wraz z wiekiem.

Selen – pierwiastek śladowy

Selen to pierwiastek śladowy. Oznacza to, że organizm potrzebuje go jedynie w niewielkich ilościach, aby zachować prawidłowe funkcje metaboliczne. Jest naturalnym elementem wielu produktów spożywczych, ale także suplementem diety, który można kupić najczęściej w formie tabletek.

Większość selenu przyswojona z diety jest magazynowana w tkance mięśniowej, niemniej bez wątpienia należy podkreślić, że gruczołem o największej koncentracji tego pierwiastka jest tarczyca. Selen to istotny składnik enzymów i białek – selenoprotein, które odgrywają istotną rolę w reprodukcji, metabolizmie hormonów tarczycy i syntezie DNA. Selenoproteiny to także silne przeciwutleniacze chroniące organizm przed wolnymi rodnikami, które powodują uszkodzenia błon komórkowych i DNA. Może to prowadzić do indukcji stanów zapalnych, wczesnego starzenia się skóry oraz chorób, które pojawiają się wraz z wiekiem.

Selen a działanie przeciwstarzeniowe

Starzenie to proces biologiczny, który obejmuje uszkodzenia na poziomie molekularnym. Doprowadza do zaburzeń równowagi metabolicznej, indukuje zmiany w układzie odpornościowym oraz zwiększa podatność na stresory środowiskowe i choroby.

Według badań z 2018 roku selen może być wykorzystywany do walki z procesem starzenia, a jednocześnie zapobiegać problemom zdrowotny, które są związane z wiekiem. Do schorzeń geriatrycznych zaliczono nowotwory, choroby kardiologiczne – sercowo-naczyniowe, a także dysfunkcje neurodegradacyjne i neuropsychiatryczne. Wpływ na proces starzenia ma także rozwijający się w organizmie przewlekły proces zapalny. Z kolei artykuł przeglądowy z 2021 opublikowany przez naukowców ze Szwecji wykazał, że selenoproteiny odgrywają kluczową rolę w kontrolowaniu i usuwaniu białka, które gromadzi się wraz z wiekiem i jest związane z rozwojem cukrzycy typu 2 oraz choroby Alzheimera.

Selen a fotostarzenie się skóry

Naukowcy twierdzą, że selen chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego (UV), co jest związane ze stymulacją jednego z enzymów – TDR (reduktaza tioredoksyny), który znajduje się w błonie komórkowej keranocytów naskórka. Przyjmuje się, że może to potencjalnie zwalczać starzenie się skóry wywołane promieniowaniem UV.

Selen receptą na długowieczność?

Wykazano, że suplementacja selenu lub jego zwiększone spożycie jest związane z dłuższymi telomerami (element chromosomu). Telomery to takie „czapki ochronne”, które przez niektórych określane są mianem markerów starzenia, ponieważ wpływają na szybkość starzenia się komórek. Przyjmuje się, że selen wpływa korzystanie na kondycję układu krążenia, być może sprawdza się w profilaktyce chorób nowotworowych, odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu tarczycy i pomaga zachować sprawność układu nerwowego. Ryzyko niedoboru selenu może osłabiać zdolność komórek do wzrostu i podziału, co może przyczyniać się do starzenia, gorszego gojenia się ran lub rozwoju zaćmy.

Suplementacja selenu – potencjalne zagrożenia

Maksymalna dawka dobowa selenu to 400 mikrogramów na dobę. Jeżeli ktoś stale przekracza tę ilość, może dojść do wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych.  

Objawy zbyt wysokiego poziomu selenu:

• zapach czosnku w oddechu,
• metaliczny posmak w ustach,
• wypadanie włosów,
• łamliwość paznokci,
• mdłości, biegunki,
• drażliwość, zmęczenie.

Nie jest wskazana suplementacja selenu bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem, np. endokrynologiem w przypadku osób, u których stwierdzono zaburzenia w pracy tarczycy. Nieodpowiednio suplementowany selen może wywołać szereg efektów niepożądanych w pracy tego gruczołu.