Mikroelementy – czym są? Jaką odgrywają rolę w organizmie?

Mikroelementy (mikroskładniki) są pierwiastkami śladowymi, niezbędnymi do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Choć zapotrzebowanie na nie jest niewielkie (w porównaniu do zapotrzebowania na makroelementy), to są one niezbędne do właściwego rozwoju i podtrzymywania funkcji życiowych. Ich nadmiar może być dla organizmu toksyczny. Dowiedz się, jakie dokładnie funkcje pełnią.

Mikroelementy – podział

Wśród związków chemicznych budujących organizm znajdują się różne pierwiastki organiczne i nieorganiczne. Te związki, których organizm potrzebuje w śladowych ilościach, noszą nazwę mikroelementów. Wśród nich możemy wyszczególnić mikroelementy, których niedobór lub nadmiar może prowadzić do różnych chorób, są to m.in.: żelazo, cynk, miedź, selen, jod oraz mikroelementy toksyczne (ołów, kadm i rtęć).

Podział mikroelementów może być także dokonany na podstawie innych czynników, takich jak funkcje biologiczne lub interakcje z innymi składnikami odżywczymi. Istotne jest, aby zachować równowagę i dostarczać organizmowi odpowiednie ilości mikroelementów poprzez zrównoważoną dietę i dbanie o jakość spożywanych produktów.

Rodzaje mikroelementów – żelazo

Żelazo pełni wiele istotnych funkcji w organizmie człowieka:

• Transport tlenu – jedną z najistotniejszych ról żelaza jest udział w procesie produkcji hemoglobiny, czyli białka występującego w czerwonych krwinkach. Hemoglobina wiąże tlen w płucach i transportuje go do tkanek w całym organizmie, zapewniając prawidłowe działanie wszystkich narządów i tkanek.
• Transport elektronów – żelazo jest również niezbędne w procesie transportu elektronów wewnątrz komórek. Bierze udział w reakcjach redoks (utleniania-redukcji), które są kluczowe dla produkcji energii w mitochondriach.
• Wspomaganie układu odpornościowego – pierwiastek ten jest ważny dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Bierze udział w procesie wytwarzania przeciwciał odpowiedzialnych za obronę organizmu przed infekcjami.
• Synteza kolagenu – żelazo jest niezbędne do syntezy kolagenu, czyli białka strukturalnego występującego w skórze, tkankach łącznych, kościach i naczyniach krwionośnych. Kolagen zapewnia elastyczność, wytrzymałość i integralność strukturalną tkanek.
• Utrzymanie zdrowego układu nerwowego – żelazo jest istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Bierze udział w przesyłaniu impulsów nerwowych i sygnalizacji komórkowej.
• Procesy metaboliczne – żelazo odgrywa rolę w wielu procesach metabolicznych, w tym w syntezie DNA, metabolizmie hormonów i enzymów oraz w przemianie substancji odżywczych, takich jak węglowodany, tłuszcze i białka.

Niedobór żelaza może prowadzić m.in. do niedokrwistości, osłabienia, zmniejszonej odporności, upośledzenia koncentracji i uwagi, a także do zaburzeń poznawczych. Natomiast nadmiar żelaza może być szkodliwy i prowadzić chociażby do uszkodzenia trzustki i wątroby. Dlatego istotne jest utrzymanie równowagi i dostarczanie żelaza poprzez stosowanie zrównoważonej diety. Bogate w żelazo są przede wszystkim: szpinak, jarmuż, soczewica, fasola, pestki dyni, mięso czerwone, drób, ryby, żółtka jaj, wątróbka.

Cynk jako mikroelement – jakie pełni funkcje?

Cynk pełni wiele istotnych funkcji w organizmie człowieka, m.in.:

• Wspomaga układ odpornościowy – cynk pełni ważną rolę w procesie tworzenia przeciwciał, które biorą udział w zwalczaniu infekcji. Wpływa też na rozwój i funkcjonowanie komórek układu odpornościowego.
• Bierze udział w procesie gojenia ran – pierwiastek bierze udział w produkcji kolagenu, białka strukturalnego potrzebnego do naprawy tkanek oraz do prawidłowego funkcjonowania komórek odpowiedzialnych za gojenie się ran.

• Wpływa na wzrost i rozwój – jest niezbędny do produkcji białek, które regulują wzrost komórek, do syntezy DNA oraz metabolizmu hormonów wzrostu.
• Wpływa na jakość skóry, włosów i paznokci – cynk pomaga wytwarzać kolagen, który jest niezbędny dla elastyczności skóry, oraz wpływa na metabolizm keratyny, czyli białka odpowiedzialnego za zdrowie włosów i paznokci.

Miedź w organizmie – czy jest ważna?

Na co wpływa miedź?

• Transport żelaza – współdziała z białkiem transportującym żelazo (ceruloplazminą) i pomaga w uwalnianiu żelaza z komórek, aby mogło być ono wykorzystane do produkcji hemoglobiny.
• Metabolizm energetyczny – jest istotna dla aktywności wielu enzymów zaangażowanych w metabolizm składników odżywczych, takich jak węglowodany i tłuszcze.
• Synteza kolagenu – miedź jest niezbędna do syntezy kolagenu, który zapewnia elastyczność, wytrzymałość i integralność strukturalną tkanek.
• Ochrona antyoksydacyjna – omawiany pierwiastek jest składnikiem enzymu, który chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Pomaga neutralizować wolne rodniki.
• Wspomaganie układu nerwowego – miedź bierze udział w procesach syntezy neurotransmiterów takich jak noradrenalina, która jest zaangażowana w przewodzenie impulsów nerwowych.

Rodzaje mikroelementów – jod

Jod pełni wiele istotnych funkcji:

• Jest kluczowym składnikiem niezbędnym do syntezy hormonów tarczycy (tyroksyny, trijodotyroniny oraz kalcytoniny).
• Regulacja metabolizmu – hormony tarczycy, których produkcja zależy od jodu, wpływają na regulację metabolizmu, m.in. zwiększają tempo przemiany materii.
• Wspieranie wzrostu – jod ma istotne znaczenie dla prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu, zwłaszcza w okresie prenatalnym i w dzieciństwie.
• Funkcjonowanie układu nerwowego – hormony tarczycy są istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Wpływają na procesy myślowe, koncentrację i pamięć.
• Regulacja temperatury ciała – tyroksyna, trijodotyronina oraz kalcytonina wpływają na termoregulację organizmu, pomagając utrzymać odpowiednią temperaturę ciała.
• Wspomaganie układu sercowo-naczyniowego – hormony tarczycy wpływają na regulację rytmu serca, siłę skurczu mięśnia sercowego i napięcie naczyń krwionośnych.

Selen – jak wpływa na funkcjonowanie organizmu?

Jakie właściwości ma selen?

• Jest składnikiem enzymów antyoksydacyjnych – pomaga w neutralizacji wolnych rodników i chroni komórki przed uszkodzeniem oksydacyjnym.
• Wspiera układ odpornościowy – wpływa m.in. na aktywność limfocytów T, które są kluczowe dla skutecznej odpowiedzi immunologicznej.
• Reguluje funkcje reprodukcyjne – jest istotny, jeśli chodzi o płodność u mężczyzn (poprawia ruchliwość, morfologię i liczbę plemników). U kobiet selen może odgrywać rolę w ochronie przed niekorzystnymi skutkami stresu oksydacyjnego w trakcie ciąży.

• Wspomaga zdrowie serca – selen pomaga w ochronie komórek mięśnia sercowego przed uszkodzeniem oksydacyjnym, a także wpływa na regulację ciśnienia krwi.
• Wspomaga zdrowie mózgu – wpływa na syntezę i aktywność neuroprzekaźników.
• Likwidując wolne rodniki, selen wspomaga zdrowie skóry i włosów.