źródła cynku
Alicja Świątek

Cynk – suplementacja, niedobory i nadmiar. Czy tabletki z cynkiem pomoga odzyskać węch i smak?

Prawidłowy poziom cynku wynosi u osób dorosłych 11–18 µmol/l (70–120 µg/dl), natomiast u dzieci 11–24 µmol/l (70–160 µg/dl). Jego odpowiednia ilość pomaga zachować piękny wygląd skóry, włosów i paznokci. Cynk pełni bardzo istotne funkcje w metabolizmie komórkowym, wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego oraz działanie zmysłów smaku i węchu. Jakie jeszcze właściwości ma cynk, czy utrata powonienia przy COVID-19  to powód, dla którego warto go suplementować oraz czym jest cynk chelat aminokwasowy? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Cynk (Zn) jest zaliczany do kluczowych  mikroelementów. W organizmie ludzkim pełni wiele istotnych funkcji, uczestnicząc w szeregu procesów biochemicznych. Jest elementem enzymów (m.in. polimerazy DNA i RNA), bierze udział w tworzeniu białek, hormonów i krwinek czerwonych, a także warunkuje prawidłową stabilizację błon komórkowych. Cynk to kluczowy pierwiastek dla prawidłowego odczuwania zmysłów smaku i zapachu.

Jakie są właściwości cynku?

Cynk jest pierwiastkiem śladowym – składnikiem występującym w minimalnych, śladowych ilościach w organizmie. Zapotrzebowanie na mikroelementy jest mniejsze w porównaniu z makroelementami. Objawy niedoborów najczęściej rozwijają się stopniowo. Cynk pełni ważne funkcje w metabolizmie komórkowym, syntezie kwasów nukleinowych, enzymów, białek i węglowodanów. Pierwiastek ten hamuje zanik grasicy, wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego i narządu wzroku. Warunkuje zachowanie właściwego poziomu witaminy A, hormonu wzrostu i hormonów płciowych. Jest kluczowy w procesach wzrostu i rozmnażania. Pierwiastek ten jest niezbędny do metabolizmu kolagenu, a tym samym zachowania zdrowej skóry. Wpływa na wzrost i kondycję włosów i paznokci. Ponadto wspomaga proces gojenia i regeneracji uszkodzonych tkanek. Bierze udział w procesie powstawania prostaglandyn, które wpływają na aktywność wydzielniczą skóry, a jego niedobór obniża aktywność układu immunologicznego w obrębie skóry, co może być przyczyną dermatoz i alergii. Cynk obecny jest w komórkach beta trzustki, gdzie odgrywa ważną role w procesie powstawania insuliny. Jony cynku umożliwiają uwalnianie i magazynowanie insuliny oraz przedłużenie czasu jej działania. Znaczne ilości cynku znajdują się w nasieniu oraz prostacie. Ponadto jest on bardzo ważny dla prawidłowego przebiegu procesu spermatogenezy, rozwoju jąder oraz budowy i ilości plemników. Niedobór cynku może prowadzić do obniżenia poziomu testosteronu i ilości nasienia, żywotności plemników, a tym samym zaburzeń płodności. Cynk wykazuje również działanie ochronne przed procesami oksydacyjnymi oraz działaniem wolnych rodników.  Jony cynku wchodzą również w interakcje ze związkami lotnymi odpowiedzialnymi za powstawanie nieprzyjemnych zapachów w jamie ustnej, dlatego są składnikiem tabletek do ssania wspomagających przywrócenie świeżego oddechu, stosowanymi w przypadku halitozy.

Niedobory cynku – przyczyny i objawy

Do niedoboru cynku w organizmie może doprowadzić dieta – nieprawidłowa i uboga w pokarmy będące źródłem tego pierwiastka. Przyczyną obniżonego poziomu cynku mogą być także zaburzenia wchłaniania, związane z chorobami układu pokarmowego, takie jak celiakia, stany zapalne jelit i trzustki. Niski poziom tego pierwiastka zaobserwowano również u osób starszych oraz ze znacznymi oparzeniami.

Bardzo istotne jest pamiętać, że przyswajalność cynku ulega obniżeniu na skutek spożywania zbyt dużej ilości pokarmów bogatych w  kwas foliowy, żelazo, miedź, wapń, fityniany. Z tego powodu należy pamiętac, że suplementując wszystkie te minerały i witaminy, trzeba zachować odstęp czasowy między jednym a kolejnym preparatem. Z zażywania cynku należy też zrezygnować podczas stosowania ibuprofenu bądź aspiryny.

Niedobory cynku objawiają się poprzez rozległe stany zapalne skóry, obniżoną odporność, zaburzenia zmysłów smaku i węchu oraz utrudniony proces gojenia ran. Znaczące obniżenie poziomu cynku w organizmie może przyczynić się do  zaburzeń neurologicznych, karłowatości, niedorozwoju narządów płciowych,  zaburzenia płodności, zahamowania wzrostu oraz wypadania włosów.  

Polecane dla Ciebie

Nadmiar cynku – przyczyny i objawy

Podczas dostarczania cynku wyłącznie w postaci źródeł pokarmowych nie obserwuje się objawów jego nadmiernego poziomu. Nadmiar tego pierwiastka stwierdza się natomiast przy niewłaściwej suplementacji. Skutkiem zbyt dużej podaży cynku mogą być zaburzenia profilu lipidowego, spadek frakcji HDL (tzw. „dobrego” cholesterolu) oraz zbyt wysoki poziom LDL („zły cholesterol”).  Podwyższony poziom cynku może powodować zaburzenia gospodarki miedzią, a w ciężkich przypadkach nawet niedokrwistość.

Dowiedz się więcej o tym, czym jest badanie poziomu HDL we krwi i jakie są jego normy

Suplementacja cynku

Zgodnie z zaleceniami średnie zapotrzebowanie na cynk dla kobiet wynosi 6,8 mg/dzień, a dla mężczyzn 9,4 mg/dzień. Najkorzystniej preparaty z cynkiem przyjmować w trakcie lub po posiłku, zwłaszcza bogatym w białka pochodzenia zwierzęcego. Przyswajalność cynku zwiększa jednoczesne przyjmowanie pokarmu lub suplementów z witaminą A. Z kolei absorpcję tego pierwiastka zmniejszają: wapń, fosfor, błonnik, kwas fitowy i miedź (relacja ta jest dwustronna). Suplementów z cynkiem nie należy łączyć z pokarmami mlecznymi, ponieważ zmniejszają one jego wchłanianie w przewodzie pokarmowym.

Suplementacja cynku po COVID-19 – pomaga szybciej odzyskać węch i smak?

Cynk to pierwiastek, który według hiszpańskich naukowców z Uniwersytetu Pompeu Fabry może mieć ogromne znaczenie dla przebiegu COVID-19. Przeprowadzili oni badanie na prawie 250 pacjentach, które wykazało, że z niskie stężenie cynku we krwi idzie w parze silniejszym stanem zapalny oraz trzykrotnie dłuższym okresem hospitalizacji. Współczynnik zgonów tej grupie był wyższy o 15% w porównaniu do grupy pacjentów z wyższym poziomem tego pierwiastka.  Wśród osób, które przeżyły chorobę, stężenie cynku średnio było wyższe (62 μg/dl) w porównaniu do pacjentów, którzy zmarli (49 μg/dl). Naukowcy podają, że stężenie cynku działa na dwa sposoby – reguluje pracę układu odpornościowego oraz ogranicza namnażanie się wirusa w zainfekowanych komórkach.

Częstym objawem zachorowania na COVID-19 jest utrata węchu i smaku. Najprawdopodobniej przyczyną tego zjawiska jest utrata funkcji węchowych neuronów czuciowych oraz kubków smakowych, a także zaburzenia funkcjonowania nieneuronalnych komórek pomocniczych w śluzówce nosa. Inna hipoteza zakłada, że wirus wpływa na ośrodki w mózgu, które interpretują wrażenia węchowe. Jak wskazują badania, neurony zawierające jony cynku, znajdują się w obszarach mózgu odpowiedzialnych m.in. za odbieranie i przetwarzanie wrażeń zmysłowych, m.in. węchu i smaku.

Istnieją również nieliczne wyniki badań, wskazujące, że cynk może ograniczać rozprzestrzenianie niektórych infekcji wirusowych, w tym spowodowanych przez koronawirusy. Nie są to jednak w pełni potwierdzone tezy. Z tego powodu przypuszcza się, że suplementacja cynku może wspomóc odzyskanie zmysłów po ich utracie w wyniku zachorowania na COVID-19. Nie istnieją jednak badania, które jednoznacznie potwierdziłyby słuszność tej hipotezy. Suplementując cynk, warto zachować ostrożność i nie przekraczać zalecanych dawek.

Cynk – interakcje z innymi suplementami

Cynk może wchodzić w interakcję z innymi związkami. Niewskazane jest jednoczesne podawanie cynku z  ibuprofenem, kwasem acetylosalicylowym (aspiryna), indometacyną, tiazydowymi lekami moczopędnymi, glikokortykosteroidami.

Cynk powoduje obniżenie wchłaniania pochodnych tetracykliny oraz miedzi. Niektóre pierwiastki, jak wapń, żelazo i miedź oraz substancje chelatujące (np. penicylamina), a także pokarmy mleczne powodują obniżenie wchłaniania cynku.

Suplementy z cynkiem – które wybrać?

Na rynku aptecznym dostępne są preparaty z cynkiem w postaci: kapsułek, tabletek i płynów. Bardzo dobrą przyswajalnością charakteryzuje się tzw. cynk chelat aminokwasowy. Równie dobre wchłanianie wykazują suplementy cynku w połączeniu z diglicynianem oraz glukonianem. Cena preparatów z cynkiem waha się od około 8 do 60 zł.

Sprawdź, jakie preparaty z cynkiem, znajdziesz na DOZ.pl
  1. M. Szcześniak, B. Grimling, J. Meler, Cynk – pierwiastek zdrowia, „ptfarm.pl” [online],   https://www.ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2014/01%20%20OG%20%20Cynk.pdf, [dostęp:] 07.02.2022 r.
  2. M.Kuras i in., Żelazo i cynk-główne mikroelementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, „researchgate.net” [online],https://www.researchgate.net/publication/280598065_Zelazo_i_cynk-glowne_mikroelementy_niezbedne_do_prawidlowego_funkcjonowania_organizmu, [dostęp:] 07.02.2022 r.
  3. M. Olbert i in., Mechanizmy działania przeciwzapalnego i antyoksydacyjnego cynku, “resear-chgate.net” [online], https://www.researchgate.net/publication/304572570_Mechanizmy_dzialania_przeciwzapalnego_i_antyoksydacyjnego_cynku [dostęp:] 07.02.2022 r.
  4. M. Zielińska-Pisklak i in., Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego, “researchgate.net”  [online],  https://www.researchgate.net/publication/273832241_Rola_witaminy_C_i_cynku_we_wspomaganiu_ukladu_odpornosciowego [dostęp:] 07.02.2022 r.
  5. B. Gapys i in., Role of zinc in physiological and pathological processes of the body, “re-searchgate.net”  [online],  https://www.researchgate.net/publication/263398422_Role_of_zinc_in_physiological_and_pathological_processes_of_the_body, [dostęp:] 07.02.2022 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń wpływa na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – czym jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

    Sproszkowane ziele wąkrotki azjatyckiej, czyli adaptogenu nazywanego także gotu kola lub brahmi, zaleca się stosować u osób mających problemy z koncentracją i pamięcią. Wąkrotkę można przyjmować zarówno w formie kapsułek, czyli dojelitowo, jak i bezpośrednio na skórę w przypadku wystąpienia problemów dermatologicznych. Gotu kola działa także przeciwlękowo, łagodzi napięcie i niepokój. Jak dawkować gotu kola, ile kosztuje ten adaptogen i czy kobiety w ciąży mogą przyjmować wąkrotkę azjatycką? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Bacopa monnieri – działanie ekstraktu roślinnego eliksiru życia. Czy suplementowanie pomaga szybciej się uczyć?

    Bacopa monnieri, czyli bakopa drobnolistna, jest suplementem diety polecanym przed istotnymi egzaminami, jak matura czy sesja, ponieważ wspomaga pamięć i koncentrację. Korzystnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Suplementowanie Bacopa zalecane jest także w trakcie terapii chorób neurodegradacyjnych, takich jak Alzhaimer lub Parkinson. Przez niektórych roślina nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ poprawia samopoczucie, łagodzi stres i napięcie. Dodatkowo ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jak suplementować Bacopa monnieri? Czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten preparat? Na jaki procent standaryzacji suplementu zwrócić uwagę, kupując brahmi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Zastrzyki antykoncepcyjne – czy są skuteczne? Na jak długo wystarcza i jakie są skutki uboczne?

    Według badań skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi około 99% w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami. Jednakże skuteczność ta może być niższa w przypadku nieregularnego stosowania lub gdy nastąpi opóźnienie w podaniu kolejnej dawki. Ważne jest, aby pamiętać, że zastrzyki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc w przypadku ryzyka infekcji należy stosować dodatkową ochronę, taką jak na przykład prezerwatywy.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

  • Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

    Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij