Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?
Barbara Sitek

Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Cholesterol HDL, nazywany potocznie „dobrym cholesterolem”, jest cząsteczką o dużej gęstości, produkowaną w wątrobie i służącą do transportu cholesterolu z krwi i otaczających ją tkanek do wątroby. Chroni organizm przed osadzaniem się cholesterolu w naczyniach, zmniejszając tym samym ryzyko rozwoju miażdżycy, a także wystąpienia zawału serca i udaru mózgu. Oznaczenie poziomu HDL we krwi jest cennym parametrem, pozwalającym na ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego i wyłonienie grupy pacjentów wymagających szczególnych działań profilaktycznych.

Co to jest HDL i dlaczego nazywany jest dobrym cholesterolem?

HDL (ang. High Density Lipoprotein, czyli lipoproteina wysokiej gęstości) pod względem chemicznym jest cząsteczką zbudowaną z białek i tłuszczów. Stanowi jedną z frakcji wyodrębnionych z cholesterolu całkowitego. Cholesterol obecny w ludzkim osoczu jest związkiem niejednorodnym, przyjmującym kilka postaci, czyli tak zwanych frakcji. Frakcje cholesterolu różnią się między sobą budową chemiczną, gęstością oraz pełnionymi funkcjami.

Cholesterol jest istotnym metabolicznie związkiem wykorzystywanym m.in. w procesie syntezy hormonów i błon biologicznych, jednak w nadmiernych ilościach traktowany jest jako substancja szkodliwa. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że stale podwyższony poziom cholesterolu (wynikający np. ze złej diety, rozpoczęcia etapu menopauzy, a nawet stresu) prowadzi do uszkodzenia śródbłonka tętnic, osadzania się lipidów zarówno wewnątrz komórek (np. w mięśniówce naczyń krwionośnych), jak i w świetle naczyń krwionośnych (zewnątrzkomórkowo). Konsekwencją tych procesów jest powstawanie blaszki miażdżycowej, a nawet choroby niedokrwiennej serca.

Zadaniem frakcji HDL jest transport cholesterolu obecnego w osoczu i tkankach do wątroby, a dzięki temu obniżenie jego poziomu i zabezpieczenie naczyń przed miażdżycą. Im wyższe jest stężenie cholesterolu HDL we krwi, tym wydajniejszy jest mechanizm usuwania nadmiaru cholesterolu z tkanek.

Najnowsze badania wykazały, że HDL posiada także właściwości antyoksydacyjne i może usuwać z osocza wolne rodniki, które należą do czynników uczestniczących w powstawaniu blaszki miażdżycowej. HDL działa również przeciwzapalnie i przeciwzakrzepowo – hamuje odpowiedź zapalną białych krwinek oraz bierze udział w wytwarzaniu związków rozszerzających naczynia krwionośne i hamujących nadmierną aktywację płytek krwi. Ze względu na swój korzystny wpływ na organizm HDL jest często nazywany „dobrym cholesterolem”, a oznaczenie jego poziomu we krwi (wraz z badaniem poziomu cholesterolu całkowitego, LDL i triglicerydów) stanowi istotny parametr wykorzystywany do całościowej oceny gospodarki lipidowej. Obniżony poziom cholesterolu HDL jest uważany za niezależny od innych parametrów czynnik rokowniczy, wskazujący na zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Kiedy należy wykonać badanie HDL?

Oznaczenie poziomu HDL w ramach badań profilaktycznych należy wykonywać (minimum) raz na 3–5 lat u osób powyżej 25. roku życia lub co 2 lata, jeśli pacjent skończył 50 lat. Warto dodać, że badanie powinno być wykonywane częściej, jeżeli występuje chociaż jeden z czynników zwiększających ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca, na przykład:

  • cukrzyca,
  • przebyty wcześniej zawał serca,
  • wiek powyżej 45 lat u kobiet i 55 lat u mężczyzn,
  • palenie papierosów,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • występowanie choroby niedokrwiennej u członków rodziny,
  • zaburzenia przepływu w naczyniach obwodowych,
  • inne choroby naczyniowe,
  • nadczynność lub niedoczynność tarczycy.
Ponadto kobiety przyjmujące doustną antykoncepcję hormonalną lub osoby będące w trakcie terapii retinoidami również powinny częściej kontrolować poziom „dobrego cholesterolu” HDL.

Ocenę poziomu HDL wykonuje się zazwyczaj razem z oznaczeniem poziomu cholesterolu całkowitego lub w ramach tzw. profilu lipidowego (inna nazwa to próby wątrobowe lub lipidogram), w skład którego wchodzi cholesterol całkowity, HDL, LDL i triglicerydy (trójglicerydy). Bazując na wartościach wszystkich tych parametrów, możliwe jest wyliczenie ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i ewentualne wprowadzenie terapii obniżającej podwyższone stężenie cholesterolu.

Powiązane produkty

Jak się przygotować do oznaczenia poziomu HDL we krwi?

Do badania poziomu HDL należy przystąpić na czczo, czyli zachowując co najmniej 12-godzinną przerwę w przyjmowaniu posiłków. Zaleca się także unikanie sytuacji stresowych w dniu poprzedzającym badanie. Do oznaczenia konieczne jest pobranie próbki krwi, najczęściej z żyły łokciowej. Koszt zbadania poziomu HDL wykonywanego prywatnie zazwyczaj nie przekracza 20 zł. Jeżeli pacjent został skierowany na badanie przez lekarza POZ lub specjalistę, wówczas badanie jest w pełni refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

HDL – normy dla dorosłych i dzieci

Prawidłowy poziom HDL we krwi określa się zazwyczaj na minimum 40 mg/dl u mężczyzn i nie mniej niż 50 mg/dl u kobiet. Ze względu na pełnioną funkcję podwyższony poziom HDL nie jest uważany za niebezpieczny, stąd brak górnej, granicznej normy dla tego parametru.

Przyczyny za niskiego poziomu HDL

Na obniżenie HDL może wpływać wiele czynników, do których zaliczono palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, nieprawidłową, obfitującą w węglowodany i tłuszcze zwierzęce (tzw. tłuszcze trans) dietę, nadwagę oraz niską aktywność fizyczną. Wszystkie te przykłady związane zarówno z ogólną kondycją zdrowia, jak i stylem życia skutkują nie tylko podwyższeniem poziomu LDL, czyli „złego cholesterolu”, ale także zbyt niskim stężeniem HDL. Ponadto niektóre leki (doustne preparaty antykoncepcyjne i hormonalne, beta-blokery, retinoidy i tiazydy), a także schorzenia, takie jak otyłość, cukrzyca, zespół nerczycowy, przewlekła niewydolność nerek lub wątroby, mogą powodować spadek poziomu HDL we krwi.

Stosunek LDL do HDL – czyli co należy zrobić, aby zwiększyć zbyt niski poziom HDL i zmniejszyć podwyższone LDL?

Obniżony poziom HDL jest zawsze stanem niekorzystnym dla zdrowia, nawet jeśli stężenie cholesterolu całkowitego mieści się w normie. Jeżeli natomiast niskiemu HDL towarzyszy podwyższony poziom cholesterolu całkowitego, LDL lub trójglicerydów, ryzyko zapadnięcia na choroby sercowo-naczyniowe u danego pacjenta znacząco wzrasta. Aby doprowadzić do prawidłowych proporcji frakcji LDL do frakcji HDL, warto zadbać przede wszystkim o prawidłową masę ciała i zmianę diety (zastąpienie tłuszczów zwierzęcych tłuszczami roślinnymi oraz wprowadzenie do diety błonnika, węglowodanów złożonych, kwasów omega-3, zielonych warzyw i ryb). Ponadto rzucenie palenia, ograniczenie spożycia alkoholu, regularne uprawianie aktywności fizycznej, a także prawidłowe leczenie chorób współistniejących odgrywa bardzo istotną rolę. Farmakoterapia powinna być wdrażana jedynie na wyraźne wskazanie lekarza lub w momencie, gdy modyfikacja stylu życia nie przynosi wystarczających efektów. Dużą popularnością wśród pacjentów cieszą się suplementy wspomagające pracę wątroby. Najczęściej są to preparaty ziołowe, których działanie opiera się na usprawnieniu procesów metabolicznych i przeciwdziałaniu uszkodzeniom komórek wątroby (hepatocytów) przez wolne rodniki.

  1. R. Caquet, 250 badań laboratoryjnych, Warszawa 2007, s. 88–89.
  2. M. Kuliszkiewicz-Janus i in., Biologia lipoproteiny HDL i jej przeciwmiażdżycowe działanie, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, tom 60, 2006.
  3. P. Kosiński i in., Współczesne farmakologiczne możliwości zwiększania stężeń cholesterolu frakcji HD, Postępy Farmakoterapii Kardiologicznej, nr 2 (5), 2008.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Próby wątrobowe (ALAT i ASPAT) — co oznaczają podwyższone wyniki?

    Próby wątrobowe to enzymy, po oznaczeniu których można stwierdzić, w jakim stanie jest wątroba i czy pracuje w prawidłowy sposób. Zalicza się do nich aminotransferazy ASPAT i ALAT oraz gamma-glutamylotranspeptydazę (GGTP). ALAT i ASPAT to najczęściej oznaczane próby wątrobowe. Ich pełne nazwy to aminotransferaza alaninowa, czyli ALAT oraz aminotransferaza asparaginowa — ASPAT.

  • Prawidłowe ciśnienie i puls. Jaka jest norma?

    Serce to najważniejszy narząd w organizmie. To dzięki jego pracy można żyć. Razem z nim współpracuje cały układ krążenia — on także powinien funkcjonować prawidłowo. W innym przypadku zaczynają pojawiać się problemy zdrowotne. Z sercem i układem krążenia są bez wątpienia ściśle związane dwa pojęcia — ciśnienie tętnicze oraz puls.

  • CRP – co oznacza CRP wysokie, a co CRP niskie? O jakich chorobach może świadczyć podwyższone CRP?

    Białko C-reaktywne (CRP) to białko ostrej fazy, stanowiące czuły i szybki marker stanu zapalnego i uszkodzenia tkanek wskutek martwicy, urazu lub infekcji. Oznaczenie poziomu CRP jest wskazane w diagnostyce i monitorowaniu terapii stanów zapalnych i infekcji bakteryjnych, chorób o podłożu autoimmunologicznym i nowotworowym oraz zawału serca. Badanie stężenia CRP pozwala również na ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów z grupy ryzyka.

  • Rezonans magnetyczny głowy – co wykrywa, ile kosztuje, jak wygląda badanie?

    Rezonans magnetyczny (MRI) głowy to badanie, w którym wykorzystywane są właściwości pola magnetycznego. Najczęściej MRI głowy zleca się po wypadkach samochodowych i urazach głowy, a także w sytuacji pogłębienia diagnostyki neurologicznej. Główną wadą rezonansu, będącego badaniem refundowanym, jest czas oczekiwania na to prześwietlenie, liczony nawet w miesiącach. 

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • IgE całkowite – wskazania do badania poziomu immunoglobuliny typu E (IgE), normy, wyniki

    Przeciwciała klasy IgE, obok przeciwciał klasy IgG, IgM, IgA i IgD, należą do jednej z pięciu podklas immunoglobulin wytwarzanych przez komórki układu odpornościowego. Cząsteczki immunoglobulin klasy IgE wytwarzane są w odpowiedzi na alergeny i obecność pasożytów. Badanie poziomu IgE całkowitego wykonywane jest w przebiegu diagnostyki alergii, atopii i parazytoz (obecność pasożytów w organizmie). Poziom IgE całkowitego zależy od wieku pacjenta, najniższy jest u noworodków i niemowląt, a maksimum osiąga pomiędzy 10. a 15. rokiem życia pacjenta.

  • Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

    Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij