Monakolina K – co to jest? Właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

Najczęściej zalecanymi obecnie lekami w terapii zaburzeń lipidowych i profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych o podłożu miażdżycowym są statyny, które jednak nie przez wszystkich pacjentów są dobrze tolerowane. Jedną z alternatywnych opcji dla statyn wydaje się monakolina K zawarta w ekstrakcie ze sfermentowanego czerwonego ryżu.

Czym jest monakolina K?

Monakolina K jest bioaktywnym składnikiem naturalnie znajdującym się w sfermentowanym czerwonym ryżu z użyciem czerwonych drożdży (Monascus purpureus). Jest ona uznawana za naturalną statynę, czyli środek obniżający wysoki poziom cholesterolu całkowitego i frakcji LDL (tzw. złego cholesterolu), który można nabyć w aptece bez recepty. Monakolina K jest związkiem chemicznym nazwanym lowastatyną, który powstaje w warunkach naturalnych w procesie fermentacji drożdży Monascus purpureus na ziarnach ryżu białego (polerowanego).

Mechanizm działania monakoliny K jest podobny do statyn i obejmuje hamowanie aktywności reduktazy HMG-CoA, czyli głównego enzymu wątrobowego regulującego wytwarzanie cholesterolu oraz kontrolującego jego stężenie we krwi. W rezultacie przyjmowania monakoliny K dochodzi do obniżenia o około 20% poziomu cholesterolu całkowitego, jak również cholesterolu LDL w surowicy krwi. Warto podkreślić, iż monakolina K jest uważana obecnie za jeden z najskuteczniejszych suplementów diety zmniejszających stężenie cholesterolu całkowitego oraz złego cholesterolu we krwi u osób z łagodną i umiarkowaną hipercholesterolemią.

Czy monakolina K jest szkodliwa? Działania niepożądane

Zgodnie z najnowszymi wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczącymi prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej, suplementy diety pozyskiwane z czerwonego ryżu drożdżowego nie są aktualnie rekomendowane ze względu na fakt, iż mogą powodować u niektórych osób działania niepożądane.

Warto podkreślić, że 22 czerwca 2022 roku weszło w życie Rozporządzenie Komisji Europejskiej 2022/860, z którego wynika, iż dopuszczone do obrotu są obecnie tylko i wyłącznie suplementy diety zawierające do 3 mg monakoliny K. Oznacza to, że wszystkie preparaty zawierające dotychczas powyżej 3 mg monakoliny K w pojedynczej dawce zostały wycofane ze sprzedaży przez wzgląd na bezpieczeństwo konsumentów.

Producenci suplementów diety zawierających ekstrakt z czerwonego sfermentowanego ryżu są również zobligowani do umieszczania na etykiecie swoich produktów informacji o tym, że nie należy przekraczać 3 mg monakoliny K dziennie oraz że nie powinny przyjmować tej bioaktywnej substancji kobiety ciężarne i karmiące piersią, dzieci i młodzież w wieku do 18 roku życia, osoby starsze w wieku powyżej 70 lat, a także pacjenci, którzy stosują już leki obniżające poziom cholesterolu we krwi (np. statyny).

Na co działa - na co pomaga monakolina K?

Skuteczność monakoliny K zawartej w czerwonym ryżu drożdżowym w zakresie obniżania stężenia cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji LDL potwierdzono w wielu randomizowanych badaniach klinicznych. Dotychczasowe wyniki badań wykazały, że fermentowany czerwony ryż zawierający monakolinę K może obniżyć poziom cholesterolu całkowitego, frakcji LDL i nie-HDL o 15 do 25% już po 6 tygodniach stosowania u pacjentów z umiarkowaną hipercholesterolemią.

W niektórych badaniach stwierdzono również zmniejszenie stężenia triglicerydów o 5-10% oraz apolipoproteiny B o 10-15%, jak również zwiększenie o 5-10% poziomu cholesterolu frakcji HDL potocznie nazywanego dobrym cholesterolem. Monakolina K może także obniżać poziom wysokoczułego białka C-reaktywnego (hs-CRP), zmniejszać sztywność tętnic oraz polepszać funkcje śródbłonka naczyniowego, co może prowadzić do spadku ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych o podłożu miażdżycowym.

Warto mieć na uwadze, iż suplementacja diety monakoliną K stanowi jedynie uzupełnienie modyfikacji stylu życia uwzględniającej zmniejszenie nadmiernej masy ciała, wzrost poziomu tygodniowej aktywności fizycznej, ograniczenie spożycia cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych, zwiększenie konsumpcji błonnika pokarmowego oraz całkowitą rezygnację ze spożycia produktów bogatych w tłuszcze trans, która odgrywa absolutnie kluczową rolę w terapii umiarkowanej hipercholesterolemii.