Wysoki poziom „dobrego cholesterolu” groźny dla zdrowia? Szokujące wyniki badań

Najnowsze badania naukowe pokazują, że zbyt wysoki poziom HDL (ang. High-Density Lipoprotein), czyli tzw. dobrego cholesterolu, może zwiększyć ryzyko demencji u osób starszych. Badanie zostało przeprowadzone przez naukowców z Monash University w Melbourne (Australia).

1. „Dobry cholesterol” HDL wpływa na rozwój demencji?
2. Dlaczego wysoki poziom dobrego cholesterolu wpływa na rozwój demencji u osób starszych?
3. Poziom HDL w osoczu nowym markerem demencji?
4. Czym jest HDL?
5. Jak utrzymać cholesterol HDL na odpowiednim poziomie?

„Dobry cholesterol” HDL wpływa na rozwój demencji?

Badanie było częścią dużego projektu ASPREE (ang. Aspirin in Reducing Events in the Elderly, tłum. aspiryna w ograniczaniu zdarzeń (zdrowotnych) u osób starszych), czyli eksperymentu, który miał ocenić, jak stosowanie raz dziennie 100 mg aspiryny wpływa na długość życia. Wzięło w nim udział niemal 19 tysięcy pacjentów. Jeden z wniosków, które dotychczas przedstawiono, dotyczył wysokiego poziomu „dobrego cholesterolu” u osób starszych i wpływu tego czynnika na rozwój demencji starczej.

U badanej grupy pacjentów nie występowały wcześniej problemy z funkcjami poznawczymi. Uczestnikami badania byli Australijczycy i Amerykanie, którym stężenie HDL w osoczu mierzono w dniu włączenia do badania. Kontrole odbywały się raz w roku przez cztery kolejne lata. Uczestnicy, u których zdiagnozowano demencję, to w większości kobiety, osoby mniej aktywne fizycznie, rzadziej obecni lub byli palacze. Badacze podkreślają, że chociaż badanie ASPREE jest randomizowanym, kontrolowanym badaniem dotyczącym wpływu stosowania raz dziennie 100 mg aspiryny, to wyniki te nie są rezultatem wpływu aspiryny na demencję, ponieważ poprzednie analizy wykazały, że aspiryna nie wpływa na częstość występowania demencji.

Stężenie HDL, które uznano za poziom wysoki, wynosiło >80 mg/dl, kiedy norma dla kobiet to co najmniej 50 mg/dl, a dla mężczyzn co najmniej 40 mg/dl.

Dlaczego wysoki poziom dobrego cholesterolu wpływa na rozwój demencji u osób starszych?

Odkrycia Australijczyków są naprawdę zaskakujące, niemniej nie odbiegają od ostatniego trendu związanego z innymi publikacjami dotyczącymi podwyższonego poziomu HDL w osoczu i wpływu tego czynnika na stan zdrowia. Seria ostatnich doniesień podkreśliła związek między wysokim HDL a rozwojem kilku schorzeń. Na przykład ostatnie badania zidentyfikowały powiązania między bardzo wysokim poziomem „dobrego cholesterolu” a zwyrodnieniem plamki żółtej związanej z wiekiem, wyższą podatnością na złamania, a także rozwojem sepsy u osób starszych.

Jak podkreślają naukowcy, nie tylko czynniki genetyczne, ale także styl życia silnie wpływają na poziom HDL, co oznacza, że niekoniecznie oczekuje się tylko genetycznego wyjaśnienia tej sytuacji. To, dlaczego wysoki poziom HDL może być związany ze zwiększonym ryzykiem demencji, nie jest jasne. Wcześniejsze badania łączące HDL z funkcjami poznawczymi sugerowały, że umiarkowanie wysoki poziom HDL był związany z lepszymi funkcjami poznawczymi, a niski poziom HDL ze zwiększonym nasileniem choroby Alzheimera. Naukowcy biorą także pod uwagę fakt, że odpowiedź na pytanie, skąd się bierze powiązanie między wysokim poziomem HDL a rozwojem demencji starczej, tkwi w samej cząsteczce HDL, której budowa u osób z podwyższonym ryzykiem może być dysfunkcyjna, nie zaś w podwyższonym poziomie „dobrego cholesterolu”.

Poziom HDL w osoczu nowym markerem demencji?

Wraz ze starzeniem się społeczeństw w większości krajów rozwiniętych demencja staje się coraz większym problemem społecznym i ekonomicznym. Obecnie brakuje sprawdzonych nieinwazyjnych biomarkerów wczesnego ryzyka tej choroby i nie ma dobrze funkcjonujących metod terapii, które mogłyby spowolnić spadek funkcji poznawczych. Poziomy krążącego HDL są bardzo łatwo mierzalne i potencjalnie modyfikowalne (dieta, suplementacja preparatów na kontrolę poziomu cholesterolu, zmiana stylu życia), a zatem mogą stać się użytecznym biomarkerem demencji, choć nie będą dla każdego seniora tak samo pomocne. Naukowcy przypominają, że badania dotyczyły osób, które w momencie włączenia do eksperymentu były zdrowe i były przedstawicielami rasy białej. Chociaż badacze zakładają, że czynniki genetyczne nie grały tu głównej roli, to jednak mogły się przyczynić do rozwoju tych patologii, a jak wiadomo – każdy z nas ma inne obciążenia genetyczne.

Czym jest HDL?

HDL, nazywana także czasami HDL-C, to jedna z tzw. frakcji lipoprotein osocza krwi o wysokiej gęstości. Każda cząsteczka HDL składa się z lipidów, czyli tłuszczów i białek. W cząsteczce HDL białek jest więcej niż tłuszczów. Sprawia to, że „dobry cholesterol” ma wyższą gęstość, skąd też wzięła się jego nazwa – High-Density Lipoprotein, czyli lipoproteina o wysokiej gęstości. Jej główną funkcją jest transport cholesterolu we krwi, a mówiąc precyzyjniej – cholesterolu z tkanek do wątroby. W wątrobie cząsteczki cholesterolu są metabolizowane i zużywane do produkcji kwasów żółciowych. Badania naukowe potwierdzają, że przy zbyt niskim poziomie HDL w osoczu cząsteczki cholesterolu nie są sprawnie przenoszone do wątroby, przez co odkładają się na ścianach tętnic, tworząc blaszki miażdżycowe, co sprzyja rozwojowi miażdżycy i innych chorób sercowo-naczyniowych. Potwierdzono, że prawidłowy poziom HDL w osoczu krwi zapobiega występowaniu zawałów serca. Ponadto HDL ma także właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

Jak utrzymać cholesterol HDL na odpowiednim poziomie?

Jak wspomniano wcześniej, podwyższony poziom „dobrego cholesterolu” może nie być korzystny dla osób starszych przez wzgląd na wyższe ryzyko rozwoju demencji, niemniej jego zbyt niski poziom także nie jest korzystny, biorąc pod uwagę podwyższenie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia. Jak zatem dbać o prawidłowy poziom HDL? Należy przede wszystkim przyjrzeć się swojej diecie – wykluczyć z niej produkty i dania bogate w cukry proste i tłuszcze nasycone. Dobrze jest włączyć do swojego jadłospisu większą ilość warzyw, szczególnie tych zielonych i fioletowych, które są bogate w antocyjany  – szpinak, bakłażan, brokuły, jeżyny, jagody, maliny, ponadto dobrej jakości tłuszcze, jak np. oliwa z oliwek. Pomocne może okazać się spożywanie tłustych ryb, których mięso jest bogate w kwasy omega-3. Nie bez znaczenia jest włączenie w swój tryb dnia regularnej aktywności fizycznej, zaprzestanie palenia papierosów i nadmiernego spożycia alkoholu. Bardzo ważne jest także monitorowanie poziomu HDL poprzez profilaktyczne robienie badań krwi, np. oznaczenie poziomu HDL, prób wątrobowych czy trzustkowych.