Witaminy – rodzaje, niedobór i nadmiar witamin w organizmie

19.12.2007

Organizm człowieka nie może funkcjonować bez witamin. Są one niezbędne w całym procesie przemian metabolicznych, wchodzą w skład enzymów i koenzymów, są katalizatorami wielu reakcji biochemicznych zachodzących w naszym organizmie.

Na każdym etapie procesu metabolicznego potrzebna jest inna witamina. Z tego powodu specjaliści zalecają przyjmowanie środków zawierających jednocześnie jak najwięcej różnych witamin i mikroelementów. Brak odpowiedniej ilości witamin powoduje powstawanie swoistych zespołów chorobowych, zwanych awitaminozami. Niedobór witamin nie dający objawów awitaminozy również jest bardzo niekorzystny dla zdrowia człowieka. Dlatego w okresie, gdy w diecie jest znaczniej mniej świeżych warzyw i owoców, trzeba włączyć do jadłospisu większe niż zwykle ich ilości. Preparaty witaminowe pomagają uzupełnić brakujące mikroelementy i wzmacniają organizm.

Podział na grupy

Witaminy to związki organiczne, których ludzki organizm nie potrafi sam wytwarzać. Wyjątek stanowi witamina D, powstająca w skórze pod wpływem promieni słonecznych i witamina K, która częściowo jest wytwarzana przez bakterie żyjące w jelicie grubym. Witaminy dzielimy na dwie grupy:

rozpuszczalne w wodzie - C, biotyna i kwas pantotenowy oraz zespół witamin B (B1, B2, B6, B12, kwas foliowy), PP,
rozpuszczalne w tłuszczach - A, D, E, K.

Podział ten ma znaczenie praktyczne, gdyż pokazuje, w jakich produktach spożywczych występują. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach pełnią w organizmie specyficzne funkcje regulacyjne i mają skłonność do kumulowania się, przy czym ich podaż zależy od obecności tłuszczu w pożywieniu i prawidłowego jego wchłaniania. Witaminy rozpuszczalne w wodzie są ściśle związane z zachodzącymi w tkankach przemianami metabolicznymi i działają jako koenzymy. Nie są gromadzone w organizmie i ich nadmiar wydalany jest z moczem.

Ze względu na charakter witamin jako substancji regulujących, dzienne zapotrzebowanie na nie jest nieznaczne i waha się od kilku mikrogramów do kilku lub kilkudziesięciu miligramów. Zapotrzebowanie to zależy od wielu czynników wewnątrz- i zewnątrzustrojowych, takich jak: wiek, rodzaj wykonywanej pracy, stan fizjologiczny, sposób żywienia, stan zdrowia, klimat itp.

Niedobór witamin

Niedobór witamin może być spowodowany na przykład wadami genetycznymi, które z kolei wywołują zaburzenia biochemiczne. Ten rodzaj niedoborów (pierwotny) bywa dziedziczny. W tym przypadku dostarczenie odpowiedniej ilości witaminy tylko z pożywieniem jest niemożliwe. Dlatego konieczne jest podawanie witamin w postaci preparatów o dawkach wielokrotnie większych niż wynosi zapotrzebowanie organizmu. Natomiast niedobór wtórny spowodowany jest zbyt małą podażą witamin w diecie lub zaburzeniami trawienia i wchłaniania. Tu decydujące znaczenie ma odpowiednia dieta.

Nadmiar witamin

Pamiętajmy, że tak jak wszystko, również witaminy powinny być spożywane w umiarze. Efekty uboczne ich nadmiaru w organizmie mogą być poważne.

Przedawkowanie witaminy A (powyżej 8 mg dziennie) może spowodować uszkodzenie wątroby, utratę włosów, zaburzenia widzenia oraz migreny.
Znaczny nadmiar witaminy B6 (powyżej 1 g dziennie) wywołuje zanik czucia oraz trudności w poruszaniu się.
Przedawkowanie witaminy C (powyżej 10 g dziennie) powoduje biegunkę, bezsenność, prowadzi do powstania kamieni żółciowych.
Zbyt duże dawki witaminy D (powyżej 0,5 mg - nie dotyczy witaminy powstającej w organizmie pod wpływem słońca) powoduje nadmierne odkładanie się wapnia w organizmie, co zakłóca pracę mięśni, w tym mięśnia sercowego. Zbyt duże dawki kwasu foliowego (powyżej 15 mg dziennie) wywołują bezsenność i drgawki.

Kupując preparaty witaminowe, poradźmy się lekarza lub farmaceuty.

Leki i używki a witaminy

Warto pamiętać, że:

kwas acetylosalicylowy zabiera szczególnie witaminę A, B, C, kwas foliowy, wapń, potas,
leki moczopędne wypłukują: magnez, cynk, potas, witaminy z grupy B,
leki nasenne obniżają poziom wapnia, zaburzają wchłanianie witamin: A, D, C, kwasu foliowego,
antybiotyki niszczą żelazo, wapń, magnez, witaminy: B6, B3 i K,
środki przeczyszczające i w nadkwasocie powodują utratę witamin: A, D, K, E oraz potasu i fosforu,
tabletki antykoncepcyjne zmniejszają ilość witamin: B6, B12, kwasu foliowego i witaminy C,
alkohol, kofeina, papierosy niszczą witaminy: B, A oraz cynk, wapń, żelazo, magnez, potas.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

Polecane artykuły

Haluksy – przyczyny, objawy, leczenie palucha koślawego. Ćwiczenia na haluksy

Haluksy, inaczej paluch koślawy, to schorzenie, którego objawem jest deformacja stopy polegająca na znacznym odchyleniu palucha na zewnątrz oraz jednoczesnym odchyleniu I kości śródstopia w kierunku wewnętrznej krawędzi stopy. Haluksy to nie tylko defekt kosmetyczny, ale również problem zdrowotny. Haluksy mogą powodować silny ból, ograniczenie ruchomości palców stopy, mogą się również przyczyniać do powstawania zmian zwyrodnieniowych w obrębie innych stawów kończyn dolnych. Jak leczy się haluksy?
Czytaj dalej
Liszajec zakaźny – przyczyny, objawy, leczenie. Jak można zapobiec zarażeniu?

Liszajec zakaźny jest bakteryjną chorobą skóry wywoływaną przez zakażenie paciorkowcami lub gronkowcami. Cechuje się wysoką zakaźnością dla otoczenia. Charakterystycznym objawem liszajca zakaźnego jest obecność pęcherzyków oraz żółtawych, miodowych strupów. Jak się go leczy?
Czytaj dalej
Masaż – rodzaje, wskazania, przeciwwskazania, techniki masażu stosowanego w fizjoterapii

Masaż jest jedną z najstarszych terapii leczniczych. Termin ten jest używany do opisania szerokiej gamy zabiegów fizjoterapeutycznych, które mają odmienne wskazania, przeciwwskazania, różnią się rodzajem stosowanego ucisku i intensywnością zabiegu. Także efekty masażu, w zależności od jego rodzaju, mogą być odmienne. Część terapii służy wyłącznie relaksowi i głębokiemu odprężeniu (masaż relaksacyjny), część stosuje się natomiast w leczeniu schorzeń układu ruchu czy układu nerwowego (masaż leczniczy).
Czytaj dalej
Nowa metoda oceny wieku biologicznego. Skaner oczu odczyta, jak szybko się starzejesz

U każdego człowieka proces starzenia się przebiega w indywidualnym tempie. Do tej pory nie powstała uniwersalna metody śledzenia wieku biologicznego. Naukowcy z Bostonu stworzyli nieinwazyjną technologię skanowania oczu, a dokładniej białek soczewki, która zapewnia szybki i obiektywny pomiar molekularnego starzenia się organizmu, co w przyszłości może mieć istotne znaczenie dla medycyny klinicznej.
Czytaj dalej
Jak działają tabletki na rzucenie palenia? Czy te preparaty pomagają nie przytyć w trakcie kuracji?

Palacze, chcąc rzucić nałóg, próbują wspomóc ten proces, stosując tzw. tabletki na rzucanie palenia, które zawierają w swoim składzie cytyzynę albo żywicę nikotynową. Działanie tych substancji ma na celu pozbycie się uczucia głodu nikotynowego, a tym samym skuteczne rzucenie palenia, niemniej mechanizm ich wpływu na organizm jest odmienny. Przyjmuje się, że cytyzyna zwiększa skuteczność zerwania z nałogiem lepiej niż wykorzystywana w nikotynowej terapii zastępczej żywica nikotynowa, niemniej cechuje się także większą ilością działań niepożądanych. Jakie to skutki uboczne, czy można nie przytyć, rzucając palenie oraz co wspólnego mają antydepresanty z rzucaniem palenia? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Czytaj dalej
Coraz bliżej powstania skutecznej „pigułki na cukrzycę”. Naukowcy opracowali system doustnego dostarczania leków insulinowych

Dla osób zmagających się z cukrzycą podstawowym mechanizmem aplikacji insuliny jest jej wstrzyknięcie podskórne. Wiele osób w obawie przed bólem opóźnia rozpoczęcie terapii, średnio o dwa lata. Technologia opracowana w ramach Trabolsi Research Group w NYU Abu Dhabi (NYUAD) może poprawić sytuację pacjentów z cukrzycą, uwolnić ich od dyskomfortu i skutków ubocznych częstych iniekcji. Na czym polega innowacja? Czym są nCOF? Dlaczego doustna metoda podawania leku może być skuteczniejsza?
Czytaj dalej
Kariotyp – czym jest badanie? Czy analiza chromosomów pomaga znaleźć przyczynę poronień i wykryć wadę genetyczną?

Badanie kariotypu wykonuje się w wielu przypadkach zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Do najczęstszych powodów należą podejrzenia związane z chorobą genetyczną lub niepowodzenia rozrodu, np. kolejnym poronieniem ciąży. Cennik badań kariotypu jest zmienny i zależy od metody, jaka została wykorzystana do przeprowadzenia analizy. Na uzyskanie wyniku badania także należy poczekać nawet kilka tygodni. Do badania kariotypu najczęściej wykorzystuje się krew z żyły obwodowej (konkretnie limfocyty) lub szpik kostny, ślinę, płyn owodniowy lub kosmówkę. Na czym polega badanie kariotypu, dlaczego wykonuje się je tylko raz w życiu i co na wyniku analizy oznaczają skróty „t, del, inv, +"? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Czytaj dalej
Kariotyp – czym jest badanie? Czy analiza chromosomów pomaga znaleźć przyczynę poronień i wykryć wadę genetyczną?

Badanie kariotypu wykonuje się w wielu przypadkach zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Do najczęstszych powodów należą podejrzenia związane z chorobą genetyczną lub niepowodzenia rozrodu, np. kolejnym poronieniem ciąży. Cennik badań kariotypu jest zmienny i zależy od metody, jaka została wykorzystana do przeprowadzenia analizy. Na uzyskanie wyniku badania także należy poczekać nawet kilka tygodni. Do badania kariotypu najczęściej wykorzystuje się krew z żyły obwodowej (konkretnie limfocyty) lub szpik kostny, ślinę, płyn owodniowy lub kosmówkę. Na czym polega badanie kariotypu, dlaczego wykonuje się je tylko raz w życiu i co na wyniku analizy oznaczają skróty „t, del, inv, +"? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Czytaj dalej
Kariotyp – czym jest badanie? Czy analiza chromosomów pomaga znaleźć przyczynę poronień i wykryć wadę genetyczną?

Badanie kariotypu wykonuje się w wielu przypadkach zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Do najczęstszych powodów należą podejrzenia związane z chorobą genetyczną lub niepowodzenia rozrodu, np. kolejnym poronieniem ciąży. Cennik badań kariotypu jest zmienny i zależy od metody, jaka została wykorzystana do przeprowadzenia analizy. Na uzyskanie wyniku badania także należy poczekać nawet kilka tygodni. Do badania kariotypu najczęściej wykorzystuje się krew z żyły obwodowej (konkretnie limfocyty) lub szpik kostny, ślinę, płyn owodniowy lub kosmówkę. Na czym polega badanie kariotypu, dlaczego wykonuje się je tylko raz w życiu i co na wyniku analizy oznaczają skróty „t, del, inv, +"? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Czytaj dalej
Kariotyp – czym jest badanie? Czy analiza chromosomów pomaga znaleźć przyczynę poronień i wykryć wadę genetyczną?

Badanie kariotypu wykonuje się w wielu przypadkach zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Do najczęstszych powodów należą podejrzenia związane z chorobą genetyczną lub niepowodzenia rozrodu, np. kolejnym poronieniem ciąży. Cennik badań kariotypu jest zmienny i zależy od metody, jaka została wykorzystana do przeprowadzenia analizy. Na uzyskanie wyniku badania także należy poczekać nawet kilka tygodni. Do badania kariotypu najczęściej wykorzystuje się krew z żyły obwodowej (konkretnie limfocyty) lub szpik kostny, ślinę, płyn owodniowy lub kosmówkę. Na czym polega badanie kariotypu, dlaczego wykonuje się je tylko raz w życiu i co na wyniku analizy oznaczają skróty „t, del, inv, +"? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Czytaj dalej