Witaminy – rodzaje, niedobór i nadmiar witamin w organizmie

19.12.2007

Organizm człowieka nie może funkcjonować bez witamin. Są one niezbędne w całym procesie przemian metabolicznych, wchodzą w skład enzymów i koenzymów, są katalizatorami wielu reakcji biochemicznych zachodzących w naszym organizmie.

Na każdym etapie procesu metabolicznego potrzebna jest inna witamina. Z tego powodu specjaliści zalecają przyjmowanie środków zawierających jednocześnie jak najwięcej różnych witamin i mikroelementów. Brak odpowiedniej ilości witamin powoduje powstawanie swoistych zespołów chorobowych, zwanych awitaminozami. Niedobór witamin nie dający objawów awitaminozy również jest bardzo niekorzystny dla zdrowia człowieka. Dlatego w okresie, gdy w diecie jest znaczniej mniej świeżych warzyw i owoców, trzeba włączyć do jadłospisu większe niż zwykle ich ilości. Preparaty witaminowe pomagają uzupełnić brakujące mikroelementy i wzmacniają organizm.

Podział na grupy

Witaminy to związki organiczne, których ludzki organizm nie potrafi sam wytwarzać. Wyjątek stanowi witamina D, powstająca w skórze pod wpływem promieni słonecznych i witamina K, która częściowo jest wytwarzana przez bakterie żyjące w jelicie grubym. Witaminy dzielimy na dwie grupy:

rozpuszczalne w wodzie - C, biotyna i kwas pantotenowy oraz zespół witamin B (B1, B2, B6, B12, kwas foliowy), PP,
rozpuszczalne w tłuszczach - A, D, E, K.

Podział ten ma znaczenie praktyczne, gdyż pokazuje, w jakich produktach spożywczych występują. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach pełnią w organizmie specyficzne funkcje regulacyjne i mają skłonność do kumulowania się, przy czym ich podaż zależy od obecności tłuszczu w pożywieniu i prawidłowego jego wchłaniania. Witaminy rozpuszczalne w wodzie są ściśle związane z zachodzącymi w tkankach przemianami metabolicznymi i działają jako koenzymy. Nie są gromadzone w organizmie i ich nadmiar wydalany jest z moczem.

Ze względu na charakter witamin jako substancji regulujących, dzienne zapotrzebowanie na nie jest nieznaczne i waha się od kilku mikrogramów do kilku lub kilkudziesięciu miligramów. Zapotrzebowanie to zależy od wielu czynników wewnątrz- i zewnątrzustrojowych, takich jak: wiek, rodzaj wykonywanej pracy, stan fizjologiczny, sposób żywienia, stan zdrowia, klimat itp.

Niedobór witamin

Niedobór witamin może być spowodowany na przykład wadami genetycznymi, które z kolei wywołują zaburzenia biochemiczne. Ten rodzaj niedoborów (pierwotny) bywa dziedziczny. W tym przypadku dostarczenie odpowiedniej ilości witaminy tylko z pożywieniem jest niemożliwe. Dlatego konieczne jest podawanie witamin w postaci preparatów o dawkach wielokrotnie większych niż wynosi zapotrzebowanie organizmu. Natomiast niedobór wtórny spowodowany jest zbyt małą podażą witamin w diecie lub zaburzeniami trawienia i wchłaniania. Tu decydujące znaczenie ma odpowiednia dieta.

Nadmiar witamin

Pamiętajmy, że tak jak wszystko, również witaminy powinny być spożywane w umiarze. Efekty uboczne ich nadmiaru w organizmie mogą być poważne.

Przedawkowanie witaminy A (powyżej 8 mg dziennie) może spowodować uszkodzenie wątroby, utratę włosów, zaburzenia widzenia oraz migreny.
Znaczny nadmiar witaminy B6 (powyżej 1 g dziennie) wywołuje zanik czucia oraz trudności w poruszaniu się.
Przedawkowanie witaminy C (powyżej 10 g dziennie) powoduje biegunkę, bezsenność, prowadzi do powstania kamieni żółciowych.
Zbyt duże dawki witaminy D (powyżej 0,5 mg - nie dotyczy witaminy powstającej w organizmie pod wpływem słońca) powoduje nadmierne odkładanie się wapnia w organizmie, co zakłóca pracę mięśni, w tym mięśnia sercowego. Zbyt duże dawki kwasu foliowego (powyżej 15 mg dziennie) wywołują bezsenność i drgawki.

Kupując preparaty witaminowe, poradźmy się lekarza lub farmaceuty.

Leki i używki a witaminy

Warto pamiętać, że:

kwas acetylosalicylowy zabiera szczególnie witaminę A, B, C, kwas foliowy, wapń, potas,
leki moczopędne wypłukują: magnez, cynk, potas, witaminy z grupy B,
leki nasenne obniżają poziom wapnia, zaburzają wchłanianie witamin: A, D, C, kwasu foliowego,
antybiotyki niszczą żelazo, wapń, magnez, witaminy: B6, B3 i K,
środki przeczyszczające i w nadkwasocie powodują utratę witamin: A, D, K, E oraz potasu i fosforu,
tabletki antykoncepcyjne zmniejszają ilość witamin: B6, B12, kwasu foliowego i witaminy C,
alkohol, kofeina, papierosy niszczą witaminy: B, A oraz cynk, wapń, żelazo, magnez, potas.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

Polecane artykuły

Przewiane ucho – przyczyny, objawy, leczenie, domowe sposoby

Czy po wieczornym spacerze odczuwasz ból lub słyszysz szum w uszach? To może być przyczyna przewianego ucha. Przypadłość ta dotyczy wszystkich osób, zarówno młodszych, jak i starszych. Najczęściej jednak pojawia się u dzieci do 6. roku życia. Jakie są przyczyny przewianego ucha? Jak leczyć przewiane ucho domowymi sposobami? Kiedy udać się do laryngologa? Podpowiadamy.
Czytaj dalej
Jak działa acyklowir? Czy jest bezpieczny dla kobiet w ciąży i dzieci?

Acyklowir to pochodna guanozyny, którą z powodzeniem stosuje się podczas leczenia opryszczki, półpaśca, ospy wietrznej, cytomegalii i wirusa EBV. Występuje w formie tabletek i kremów i roztworów do infuzji. Kto może stosować acyklowir, a jakie są przeciwwskazania i czy kobiety w ciąży oraz matki karmiące mogą bezpiecznie sięgać po acyklowir w preparatach bez recepty? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Czytaj dalej
Omicron – zidentyfikowano kolejną odmianę koronawirusa SARS-CoV-2

Liczba zakażeń SARS-CoV-2 w Republice Południowej Afryki gwałtownie wzrosła w ostatnich tygodniach, co zbiegło się z wykryciem kolejnego wariantu wirusa. Omikron cechuje nagromadzenie mutacji, które mogą budzić niepokój, jednak na tym etapie nie wiadomo, jak te zmiany rzeczywiście wpłyną na właściwości tego wariantu koronawirusa. Pierwszych informacji o obrazie klinicznym zakażenia, jakie wywołuje, możemy spodziewać się już w najbliższych dniach.
Czytaj dalej
Kwas foliowy metylowany – czy kobiety bez mutacji MTHFR także powinny go suplementować?

Istnieje grupa kobiet, która ze względu na to, że posiada mutację genu MTHF nie może właściwie metabolizować kwasu foliowego do jego aktywnej postaci, która jest niezbędna m.in do prawidłowego rozwoju płodu. Te pacjentki, w trakcie przygotowywania się do zajścia w ciążę, jak i będąc w ciąży, powinny suplementować około 0,4 mg kwasu foliowego i metafoliny, czyli zmetylowanej formy kwasu foliowego. Dowiedz się więcej o kwasie foliowym w zmetylowanej formie, czytając niniejszy artykuł.
Czytaj dalej
Zespół stresu popandemicznego – czym jest? W jaki sposób się objawia?

Aktualnie „zespół stresu popandemicznego” nie jest ujęty w międzynarodowej klasyfikacji zaburzeń psychicznych, jednak niewykluczone, że wkrótce tam trafi, gdyż coraz więcej osób potrzebuje pomocy psychologa lub psychiatry w wyniku sytuacji związanej z pandemią. Trwa na ten temat globalna dyskusja ekspertów zajmujących się zdrowiem psychicznym.
Czytaj dalej
Molnupiravir – przełomowy lek na COVID-19 dostępny w Polsce już w grudniu

Molnupiravir to lek, który powstrzymuje namnażanie się koronawirusa SARS-CoV-2 w organizmie, według producenta koncernu – Merck i Ridgeback Biotherapeutics. Tabletka ma znaczny potencjał kliniczny i obniża prawdopodobieństwo hospitalizacji oraz śmierci z powodu COVID-19, nawet o 50%. Już niebawem farmaceutyk będzie dostępny w naszym kraju.
Czytaj dalej
Nowe antybiotyki – powstaną poprzez edycję genów

Naukowcy z Uniwersytetu w Manchesterze odkryli nową drogę do produkcji złożonych antybiotyków wykorzystujących edycję genów do manipulacji kluczowymi enzymami bakteryjnymi, a tym samym ścieżek prowadzących do powstawania leków. Odkrycie może utorować drogę nowej generacji antybiotyków, które będą skuteczne w walce z lekoopornymi patogenami.
Czytaj dalej
Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

Termin „nadżerka szyjki macicy" oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego fizjologicznie pokrywającego tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki" szyjki macicy stosuje się najczęściej?
Czytaj dalej