Dieta w niedoczynności tarczycy – założenia i przykładowy jadłospis
Choroby tarczycy to jedne z najczęściej występujących schorzeń w XXI wieku. Nieprawidłowości związane z tym narządem stwierdza się u około 22% społeczeństwa. Wśród nich wymienić można m.in. niedoczynność tarczycy oraz często współistniejące z nią autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, zwane chorobą Hashimoto. Czym jest niedoczynność tarczycy i jakie są jej przyczyny? Czy w jej przebiegu poleca się jakiś specjalny sposób żywienia i czy można nim wspomóc leczenie farmakologiczne?
Dieta w niedoczynności tarczycy – na czym polega?
Niedoczynność tarczycy spowodowana jest niedoborem hormonów tarczycy, do których zalicza się trijodotyroninę (T3) oraz tyroksynę (T4). Ich niedostateczna ilość powoduje spowolnienie procesów metabolicznych w organizmie człowieka.
Do głównych przyczyn powstawania niedoczynności tarczycy zalicza się:
- chorobę Hashimoto – przewlekłe autoimmunologiczne zapalanie tarczycy;
- całkowite lub częściowe wycięcie tarczycy;
- uszkodzenie gruczołu tarczowego – spowodowane leczeniem z powodu chorób nowotworowych zlokalizowanych w obrębie szyi lub głowy;
- inne zapalenia tarczycy.
Ospałość, zaparcia, zaburzenia miesiączkowania, obrzęki, depresja czy wypadanie włosów to jedne z najczęściej występujących objawów niedoczynności wspomnianego narządu. Do najbardziej uciążliwych, szczególnie wśród kobiet, należy także spowolnienie przemiany materii, które może prowadzić do wzrostu masy ciała.
W sytuacji, gdy występuje nadwyżka masy ciała, zaleca się dietę redukcyjną, pozwalającą na stopniowe zmniejszenie wagi (ok. 2-4 kg miesięcznie). Rozkład podstawowych makroskładników (białko, tłuszcze, węglowodany) powinien zostać dobrany indywidualnie, zgodnie z zapotrzebowaniem, jednostkami współtowarzyszącymi, preferencjami i prowadzonym stylem życia. Należy również pamiętać o korzystnym wpływie na organizm błonnika pokarmowego.
Dieta przy niedoczynności tarczycy: produkty dozwolone i zakazane
Wśród produktów, które należy w niej ograniczyć bądź całkowicie wyeliminować znajdują się m.in.:
- pieczywo pszenne, jasne makarony, wafle ryżowe, oczyszczone kasze i kaszki (zawierają niewiele błonnika pokarmowego),
- surowe warzywa kapustne (ze względu na wysoką zawartość w nich substancji wolotwórczych, rekomenduje się spożywanie ich po uprzedniej obróbce termicznej),
- słone przekąski, takie jak chipsy, solone orzeszki, krakersy (zawierają spore ilości soli, której nadmiar w organizmie może sprzyjać powstawaniu obrzęków),
- ciastka, batony, cukierki, desery (wysoka kaloryczność, wysoka zawartość tłuszczów trans),
- tłuste mięso, wędliny,
- smalec, boczek oraz margaryny twarde,
- napoje alkoholowe, gazowane lub energetyczne.
Produktami polecanymi w diecie osób chorych na niedoczynność tarczycy są m.in.:
- pełnoziarniste i razowe pieczywo oraz makarony, grube kasze, ryż brązowy, płatki owsiane,
- warzywa świeże i mrożone, świeże kapustne w ograniczonych ilościach oraz świeże owoce,
- nasiona roślin strączkowych: soczewica, ciecierzyca, bób, fasola oraz groch,
- chude mięso i wędliny,
- jaja,
- oleje roślinne: olej rzepakowy, oliwa z oliwek,
- ryby: łosoś, makrela, dorsz, pstrąg,
- chude mleko i jego produkty,
- orzechy brazylijskie, nerkowce, laskowe, migdały, siemię lniane.
Składniki szczególnie potrzebne oraz suplementy diety w żywieniu przy niedoczynności tarczycy
U chorych z niedoczynnością tarczycy warto zwrócić uwagę na kilka wybranych składników odżywczych. Pierwszym z nich jest jod, który pełni ważną rolę w produkcji hormonów tarczycy. Jego źródłem w pożywieniu są: sól jodowana, makrela, dorsz, łosoś, otręby oraz ostrygi. Dobrym wyborem będą również wody mineralne fortyfikowane jodem.
Kolejnym niezbędnym składnikiem mineralnym jest selen. Uczestniczy on w przemianie tyroksyny w hormon trijodotyroninę (T3) oraz zwiększa przyswajalność jodu. Selen można znaleźć w: orzechach brazylijskich, czosnku, grzybach, rybach oraz skorupiakach. W przypadku naszej populacji zapotrzebowanie można pokryć również dzięki spożywaniu produktów zbożowych oraz mlecznych.
Na prawidłowe funkcjonowanie gruczołu tarczowego ma wpływ także witamina D. Ponieważ zapotrzebowanie na nią trudno pokryć wraz z dietą, zaleca się właściwie dobraną do pacjenta suplementację. O wysokości dawki witaminy D powinien zadecydować lekarz.
W diecie osoby z niedoczynnością tarczycy, warto pamiętać o żelazie (czerwone mięso, nasiona lnu, otręby pszenne, żółtka jaj czy mak) oraz cynku (zarodki pszenne, pestki dyni czy pełnoziarniste produkty zbożowe).
Przykładowy jadłospis w diecie na niedoczynność tarczycy
Oto przykładowy jadłospis w diecie przy niedoczynności tarczycy:
Śniadanie: kanapki z chleba żytniego z pastą z awokado, jajka i czosnku z kilkoma plastrami pomidora ze szczypiorkiem.
II śniadanie: koktajl z kefiru, płatków owsianych, orzechów brazylijskich, truskawek i małego banana.
Obiad: kasza jęczmienna pęczak posypana natką pietruszki z łososiem pieczonym w piekarniku z czosnkiem oraz surówką z kiszonej kapusty i marchewki polaną oliwą z oliwek.
Podwieczorek: serek wiejski połączony z kawałkami pomidora oraz papryki, posypany natką pietruszki i ziarnami słonecznika oraz polany oliwą z oliwek.
Kolacja: sałatka caprese z pomidorkami cherry, kaparami, bazylią, olejem rzepakowym i kromką chleba żytniego.
