Dieta w niedoczynności tarczycy – założenia i przykładowy jadłospis

Choroby tarczycy to jedne z najczęściej występujących schorzeń w XXI wieku. Nieprawidłowości związane z tym narządem stwierdza się u około 22% społeczeństwa. Wśród nich wymienić można m.in. niedoczynność tarczycy oraz często współistniejące z nią autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, zwane chorobą Hashimoto. Czym jest niedoczynność tarczycy i jakie są jej przyczyny? Czy w jej przebiegu poleca się jakiś specjalny sposób żywienia i czy można nim wspomóc leczenie farmakologiczne?  

Dieta w niedoczynności tarczycy – na czym polega? 

Niedoczynność tarczycy spowodowana jest niedoborem hormonów tarczycy, do których zalicza się trijodotyroninę (T3) oraz tyroksynę (T4). Ich niedostateczna ilość powoduje spowolnienie procesów metabolicznych w organizmie człowieka.  

Do głównych przyczyn powstawania niedoczynności tarczycy zalicza się: 

• chorobę Hashimoto – przewlekłe autoimmunologiczne zapalanie tarczycy; 
• całkowite lub częściowe wycięcie tarczycy; 
• uszkodzenie gruczołu tarczowego – spowodowane leczeniem z powodu chorób nowotworowych zlokalizowanych w obrębie szyi lub głowy; 
• inne zapalenia tarczycy. 

Ospałość, zaparcia, zaburzenia miesiączkowania, obrzęki, depresja czy wypadanie włosów to jedne z najczęściej występujących objawów niedoczynności wspomnianego narządu. Do najbardziej uciążliwych, szczególnie wśród kobiet, należy także spowolnienie przemiany materii, które może prowadzić do wzrostu masy ciała.  

W sytuacji, gdy występuje nadwyżka masy ciała, zaleca się dietę redukcyjną, pozwalającą na stopniowe zmniejszenie wagi (ok. 2-4 kg miesięcznie). Rozkład podstawowych makroskładników (białko, tłuszcze, węglowodany) powinien zostać dobrany indywidualnie, zgodnie z zapotrzebowaniem, jednostkami współtowarzyszącymi, preferencjami i prowadzonym stylem życia. Należy również pamiętać o korzystnym wpływie na organizm błonnika pokarmowego. 

Dieta przy niedoczynności tarczycy: produkty dozwolone i zakazane 

Wśród produktów, które należy w niej ograniczyć bądź całkowicie wyeliminować znajdują się m.in.: 

• pieczywo pszenne, jasne makarony, wafle ryżowe, oczyszczone kasze i kaszki (zawierają niewiele błonnika pokarmowego),
• surowe warzywa kapustne (ze względu na wysoką zawartość w nich substancji wolotwórczych, rekomenduje się spożywanie ich po uprzedniej obróbce termicznej),
• słone przekąski, takie jak chipsy, solone orzeszki, krakersy (zawierają spore ilości soli, której nadmiar w organizmie może sprzyjać powstawaniu obrzęków), 
• ciastka, batony, cukierki, desery (wysoka kaloryczność, wysoka zawartość tłuszczów trans), 
• tłuste mięso, wędliny,
• smalec, boczek oraz margaryny twarde, 
• napoje alkoholowe, gazowane lub energetyczne. 

Produktami polecanymi w diecie osób chorych na niedoczynność tarczycy są m.in.: 

• pełnoziarniste i razowe pieczywo oraz makarony, grube kasze, ryż brązowy, płatki owsiane, 
• warzywa świeże i mrożone, świeże kapustne w ograniczonych ilościach oraz świeże owoce, 
• nasiona roślin strączkowych: soczewica, ciecierzyca, bób, fasola oraz groch, 
• chude mięso i wędliny, 
• jaja, 
• oleje roślinne: olej rzepakowy, oliwa z oliwek, 
• ryby: łosoś, makrela, dorsz, pstrąg,
• chude mleko i jego produkty,
• orzechy brazylijskie, nerkowce, laskowe, migdały, siemię lniane. 

Składniki szczególnie potrzebne oraz suplementy diety w żywieniu przy niedoczynności tarczycy 

U chorych z niedoczynnością tarczycy warto zwrócić uwagę na kilka wybranych składników odżywczych. Pierwszym z nich jest jod, który pełni ważną rolę w produkcji hormonów tarczycy. Jego źródłem w pożywieniu są: sól jodowana, makrela, dorsz, łosoś, otręby oraz ostrygi. Dobrym wyborem będą również wody mineralne fortyfikowane jodem.  

Kolejnym niezbędnym składnikiem mineralnym jest selen. Uczestniczy on w przemianie tyroksyny w hormon trijodotyroninę (T3) oraz zwiększa przyswajalność jodu. Selen można znaleźć w: orzechach brazylijskich, czosnku, grzybach, rybach oraz skorupiakach. W przypadku naszej populacji zapotrzebowanie można pokryć również dzięki spożywaniu produktów zbożowych oraz mlecznych.  

Na prawidłowe funkcjonowanie gruczołu tarczowego ma wpływ także witamina D. Ponieważ zapotrzebowanie na nią trudno pokryć wraz z dietą, zaleca się właściwie dobraną do pacjenta suplementację. O wysokości dawki witaminy D powinien zadecydować lekarz. 

W diecie osoby z niedoczynnością tarczycy, warto pamiętać o żelazie (czerwone mięso, nasiona lnu, otręby pszenne, żółtka jaj czy mak) oraz cynku (zarodki pszenne, pestki dyni czy pełnoziarniste produkty zbożowe).  

Przykładowy jadłospis w diecie na niedoczynność tarczycy

Oto przykładowy jadłospis w diecie przy niedoczynności tarczycy:

Śniadanie: kanapki z chleba żytniego z pastą z awokado, jajka i czosnku z kilkoma plastrami pomidora ze szczypiorkiem.

II śniadanie: koktajl z kefiru, płatków owsianych, orzechów brazylijskich, truskawek i małego banana.

Obiad: kasza jęczmienna pęczak posypana natką pietruszki z łososiem pieczonym w piekarniku z czosnkiem oraz surówką z kiszonej kapusty i marchewki polaną oliwą z oliwek. 

Podwieczorek: serek wiejski połączony z kawałkami pomidora oraz papryki, posypany natką pietruszki i ziarnami słonecznika oraz polany oliwą z oliwek.

Kolacja: sałatka caprese z pomidorkami cherry, kaparami, bazylią, olejem rzepakowym i kromką chleba żytniego.