Rak tarczycy - objawy, rokowania, leczenie

Tarczyca odpowiedzialna jest za produkcję hormonów: tyroksyny (fT4) oraz trójjodotyroniny (fT3), jak również kalcytoniny. Kalcytonina odpowiedzialna jest za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie. Istotnym składnikiem pozostałych dwóch hormonów jest jod. Hormony te odgrywają dużą rolę w regulacji metabolizmu w organizmie, stymulują wzrost i rozwój, wywierają istotny wpływ na układ nerwowy. Praca tarczycy jest regulowana na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego przez oś podwzgórze-przysadka przez wydzielanie przez te dwa narządy hormonów: tyreoliberyny TRH oraz tyreotropiny TSH. 

Jakie rodzaje nowotworu tarczycy można rozpoznać?

Zdarzają się sytuacje, że tarczyca zostania zaatakowana przez nowotwór. Nowotwór tarczycy może wywodzić się z jej komórek pęcherzykowych lub też z komórek okołopęcherzykowych, czyli z komórek C. Do nowotworów tarczycy wywodzących się z komórek pęcherzykowych zalicza się raki zróżnicowane oraz raka tarczycy niezróżnicowanego, czyli anaplastycznego. Rak zróżnicowany tarczycy stanowi około 90% przypadków wszystkich rodzajów raka tarczycy, dzieli się go na raka brodawkowatego (zdecydowana większość przypadków) oraz raka pęcherzykowego. Natomiast rak tarczycy wywodzący się z komórek okołopęcherzykowych, czyli z komórek C wytwarzających kalcytoninę, to rak rdzeniasty. 

Jakie są czynniki ryzyka rozwoju raka tarczycy?

Jednym z czynników ryzyka rozwoju raka tarczycy jest narażenie na promieniowanie jonizujące, szczególnie, jeśli to narażenie miało miejsce w dzieciństwie (np. radioterapia u dziecka z powodu chłoniaka). Ponadto, kolejny czynnik ryzyka rozwoju raka tarczycy to mała dostępność jodu w środowisku. Nie bez znaczenia pozostają również czynniki genetyczne -około 25% przypadków raka rdzeniastego tarczycy to nowotwory dziedziczne, spowodowane mutacją genu RET. 

Jakie objawy daje rak tarczycy?

Objawy raka tarczycy zwykle nie są charakterystyczne. W pierwszej kolejności w tarczycy rozwija się guzek, który nie różni się niczym od guzków łagodnych, dlatego do wczesnego rozpoznania raka tarczycy niezbędne jest wykonanie biopsji guzka. Jeśli chodzi o raki zróżnicowane tarczycy, to ich wzrost jest zazwyczaj powolny. Rzadko kiedy stwierdza się szybki wzrost guzka, jego wzmożoną konsystencję, nieprzesuwalność względem podłoża lub też chrypkę, będącą objawem naciekania nerwu krtaniowego wstecznego. W przypadku raka anaplastycznego, czyli niezróżnicowanego, jego wzrost jest bardzo gwałtowny, guzek rośnie bardzo szybko, zaczyna naciekać na otaczające go struktury. Niestety często w przypadku raka niezróżnicowanego pierwszym jego objawem mogą być przerzuty raka tarczycy do węzłów chłonnych szyi. Przerzuty odległe raka tarczycy jako pierwsze rozpoznaje się na szczęście rzadko. W przypadku raka niezróżnicowanego pierwszym jego objawem może być też ból i duszność. W raku rdzeniastym tarczycy objawem charakterystycznym, choć rzadkim, jest też biegunka, która spowodowana jest nadmiernym wydzielaniem kalcytoniny i innych substancji biologicznie czynnych. 

Jak wygląda leczenie raka tarczycy?

Leczenie raka tarczycy uzależnione jest od rodzaju raka, który został u pacjenta zdiagnozowany. W przypadku raka tarczycy brodawkowatego i raka pęcherzykowego stosuje się leczenie operacyjne. Jeśli rak został rozpoznany przed operacją, niezależnie od wielkości ogniska nowotworowego, wskazane jest całkowite pozatorebkowe wycięcie tarczycy, uzupełnione wycięciem węzłów chłonnych przedziału środkowego szyi, a w razie występowania przerzutów do bocznych węzłów chłonnych szyi- również przedziałów bocznych.

Jeśli rak brodawkowaty lub pęcherzykowy zostanie rozpoznany po operacji, wtedy wskazane jest wtórne całkowite wycięcie pozostawionej części tarczycy. Po usunięciu tarczycy w przypadku raka brodawkowatego lub pęcherzykowego stosuje się leczenie jodem promieniotwórczym. W przypadku raka rdzeniastego tarczycy w leczeniu podstawowe znaczenie ma wycięcie tarczycy i węzłów chłonnych szyjnych, co jednak w około 50% przypadków nie normalizuje stężenia kalcytoniny w krwi, wtedy jej źródłem są zazwyczaj mikroprzerzuty w wątrobie i w innych okolicznych węzłach chłonnych. Jeśli chodzi o raka niezróżnicowanego tarczycy, to zwykle progresja choroby jest tak szybka, że u większości chorych rak rozpoznany jest już w stadium nieresekcyjnym, czyli stadium nie nadającym się do operacji. Raka tego nie można również leczyć jodem promieniotwórczym.  Zwykle w takiej sytuacji podejmuje się leczenie za pomocą chemioterapii lub teleradioterapii, jednak i te metody nie zawsze przynoszą pożądany efekt. 

Jakie jest rokowanie w przypadku raka tarczycy?

Rokowanie w przypadku raka tarczycy jest uzależnione od rodzaju raka, który zostanie u pacjenta zdiagnozowany. Rak brodawkowaty w stadium mikroraka jest całkowicie uleczalny, w guzach poniżej 4 cm 10 lat przeżywa 90-95% chorych, a jeśli rak rozległe nacieka tkanki otaczające- tylko 60%. W przypadku raka pęcherzykowego odsetki przeżyć dziesięcioletnich wśród pacjentów są zwykle o około 10% mniejsze.

W przypadku rozwoju raka niezróżnicowanego tarczycy rokowanie jest bardzo poważne. W przypadku tego raka bowiem wzrost guza jest bardzo szybki i prowadzi niestety zwykle do zgonu chorego w dramatycznych okolicznościach (śmierć z uduszenia) w przeciągu 6-12 miesięcy niezależnie od włączonego leczenia.