Prawidłowe ciśnienie i puls. Jaka jest norma?

Serce to najważniejszy narząd w organizmie. To dzięki jego pracy można żyć. Razem z nim współpracuje cały układ krążenia — on także powinien funkcjonować prawidłowo. W innym przypadku zaczynają pojawiać się problemy zdrowotne. Z sercem i układem krążenia są bez wątpienia ściśle związane dwa pojęcia — ciśnienie tętnicze oraz puls.

1. Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi?
2. Jak mierzyć ciśnienie tętnicze, aby pomiar  dokładny i wiarygodny? 
3. Za wysokie i za niskie ciśnienie krwi
4. Prawidłowy puls
5. Jakie są przyczyny wysokiego pulsu? 
6. Przyczyny niskiego pulsu

Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi?

Najlepiej, aby ciśnienie tętnicze w przypadku ludzi dorosłych nie przekraczało wartości 120 mmHg (tzw. ciśnienie skurczowe) i 80 mmHg (tzw. ciśnienie rozkurczowe). Wtedy jest optymalne. O ciśnieniu prawidłowym można natomiast powiedzieć, kiedy jego wartości nie będą przekraczać 120-129/80-84 mmHg, zaś o ciśnieniu wysokim prawidłowym wówczas, gdy skurczowe i rozkurczowe wynosi odpowiednio 130-139 mmHg oraz 85-89 mmHg. Jeśli wartości ciśnienia tętniczego przekraczają 140/90 mmHg występuje nadciśnienie tętnicze. Każdy człowiek powinien regularnie je mierzyć, aby wiedzieć czy jego wartości są prawidłowe i czy nie potrzebuje konsultacji lekarskiej. 

Co to jest ciśnienie skurczowe i rozkurczowe? 

W tętnicach ciśnienie krwi nie jest stałe, lecz ulega zmianom w zależności od skurczu i rozkurczu serca. Podczas skurczu lewej komory serca, gdy krew jest wypychana do aorty i głównych tętnic, ciśnienie krwi osiąga swoje maksimum, co nazywa się ciśnieniem skurczowym (nazywane też "ciśnieniem  górnym").

Najniższe wartości ciśnienia krwi występują podczas rozkurczu lewej komory serca, gdy serce na chwilę odpoczywa przed następnym skurczem. Ten stan jest określany jako ciśnienie rozkurczowe (tzw. ciśnienie dolne).

Jak mierzyć ciśnienie tętnicze, aby pomiar był dokładny i wiarygodny? 

Pomiary ciśnienia tętniczego powinny odbywać się w zwyczajnym otoczeniu, na przykład w domu. Najwygodniej jest stosować automatyczne aparaty do pomiaru. Nie należy używać ciśnieniomierzy nadgarstkowych, ponieważ są zdecydowanie mniej dokładne. Ich użycie może być jednak uzasadnione u osób z nadwagą o bardzo dużym obwodzie ramienia.

Do tej czynności wskazane jest przyjęcie pozycji siedzącej i odpoczynek trwający kilka minut. Ramię powinno się znajdować się w poziomie serca, a cała ręka ma być oparta, dlatego najlepiej jest wykonywać pomiary przy stole. Następnie należy założyć ciśnieniomierz, a mankiet ciśnieniomierza owinąć wokół ramienia w taki sposób, aby jego dolna krawędź znajdowała się około 3 centymetrów powyżej zgięcia łokciowego.

Kolejnym krokiem jest włączenie ciśnieniomierza i odczytanie z wyświetlacza pomiaru. Zaleca się wykonanie 2 pomiarów na tym samym ramieniu z odstępem czasowym około 1 minuty. Ostatecznym wynikiem będą uśrednione wartości z obydwu pomiarów. Należy pamiętać o tym, że czasami mogą być one zafałszowane. Ma to zwykle miejsce w sytuacji, kiedy nie przestrzegana jest procedura pomiaru: brak odpoczynku, przyjęcia właściwej pozycji ciała, nieodpowiednie założenie lub użycie złego mankietu. Powinien być on różnej szerokości w zależności od tego czy ciśnienie tętnicze będzie mierzone u dziecka, czy u człowieka dorosłego.

Przeczytaj:

• Co mówią badania naukowe na temat miejsca pomiaru ciśnienia?
• Jak wybrać dobry ciśnieniomierz?

Za wysokie i za niskie ciśnienie krwi

Alarmująca jest sytuacja, gdy ciśnienie jest podwyższone, tj. równe lub przekraczające wartości 140/90 mmHg. Jeśli kilkakrotne pomiary przeprowadzone w gabinecie lekarskim potwierdzają tę tendencję, to wówczas u osób tych można rozpoznać nadciśnienie tętnicze krwi. 

Kiedy widoczne są za wysokie pomiary należy udać się do lekarza POZ, który zdecyduje czy rzeczywiście istnieje powód do niepokoju i podejrzenie nadciśnienia tętniczego oraz czy zachodzi potrzeba włączenia farmakoterapii oraz konsultacji kardiologicznej. 

Niedociśnienie (inaczej hipotonia, podciśnienie) to stan obniżonego ciśnienia skurczowego, które nie przekracza wysokości ok. 90–100 mmHg i ciśnienia rozkurczowego poniżej 60 mmHg.

Prawidłowy puls

Prawidłowy puls u człowieka dorosłego powinien mieścić się w przedziale 60-100 uderzeń serca w przeciągu minuty. Za optymalny puls uważa się wartość około 70-75 uderzeń na minutę. W sytuacji, kiedy czynność serca przekracza 100 uderzeń na minutę mówi się o tachykardii, zaś w momencie, gdy puls jest niższy niż 60 uderzeń na minutę, dochodzi do bradykardii.

Jakie są przyczyny wysokiego pulsu? 

Wysoki puls może być czasami fizjologiczny. Taka sytuacja ma niekiedy miejsce w przebiegu gorączki, zwłaszcza wysokiej oraz w czasie i bezpośrednio po wysiłku fizycznym. W pewnym sensie jako fizjologię można też traktować wysoki puls po spożyciu alkoholu czy po wypiciu napoju zawierającego w swym składzie kofeinę. Jest charakterystyczny dla osób bardzo nerwowych. Do przyspieszenia tętna dochodzi również w przypadku nadczynności tarczycy. Może ono także towarzyszyć niewydolności oddechowej. Wysoki puls jest też typowy dla hipoglikemii (obniżony poziom glukozy we krwi), odwodnienia czy niedokrwistości.

Wysoki puls, czyli tachykardia czasami prowadzi do powstania groźnych dla zdrowia, a nawet życia zaburzeń rytmu serca. 

Przyczyny niskiego pulsu

Jeśli w czasie pomiarów ciśnienia tętniczego na ekraniku ciśnieniomierza widać, że puls jest zbyt wysoki lub zbyt niski, należy wzmóc czujność. Gdy taka sytuacja zdarza się sporadycznie, to nie ma powodu do obaw — każdy człowiek może mieć czasem podwyższoną lub obniżoną czynność serca. W przypadku częstego pojawiania się nieprawidłowych wartości, konieczna jest wizyta u lekarza POZ, który skieruje pacjenta na dodatkowe badania oraz prawdopodobnie zaleci też konsultację kardiologiczną.